Arheološka izkopavanja, ki so leta 1999 potekala v Ljubljani, v inzuli XXVII Emone, so odkrila ostanek trupa stebra z organskim jedrom, postavljenega na kamnito plinto. V prispevku predstavljamo ...najdbo, njen arheološki kontekst in morebitne analogije, mineraloško-petrografsko sestavo ometa, tip pigmenta ter analizo naravnega kamna, uporabljenega za plinto. Od trupa stebra je ostal le zunanji del iz ometa, nanesenega v štirih plasteh in barvanega z rdečo okro, v notranjosti pa se je ohranil odtis trstičja. Plinta je pravokotni blok, narejen iz lokalnega spodnjejurskega oolitskega apnenca, verjetno z območja Podpeči. Oblika stebra kaže, da bi bil lahko del portika ali peristila, arheološki kontekst pa nakazuje povezavo z bazenom oz. kopališčnim kompleksom v tem delu poznorimske Emone.
The article presents the reconstruction of the fifth tombfrom Šempeter - the Arcade Tomb. It is composed of a closed,probably two-tiered, socle with an accentuated vertical divi-sion, ...an open upper storey with a canopy in its interior, andcovered by a gabled roof. It takes the form of an aedicula tomb,more precisely an aedicula tomb with several intercolumnia-tions and a portico. Its particular feature, however, is the formof the upper storey. This shows a combination of two types offunerary monuments, and aedicula and a baldachin tomb,combined here in a single tomb
The project work in the 2007 season included the analysis of stone monuments held at the Museum of Srem and across the town of Sremska Mitrovica as well as at Site 1a - Imperial palace. Particular ...attention was paid to two closed groups: the monolithic altars from the temple of Iuppiter within the statio beneficiarii, made between ca AD100 and 231, and the remains of the temple known as the 'Tetrapylon', consisting of blocks of limestone. The results of the analysis show a parallel and quantitatively comparable use of limestone of Lithotypes I and II for altars dating from ca AD100 to ca 185 as well as a predominance of Lithotype II in later times. The analysis of the limestone blocks used in the construction of the 'Tetrapylon', on the other hand, has shown the material to originate from the Dardagani quarry and revealed an as yet unknown lithotype from the area.
Dve homogene celine proizvoda od krecnjaka - are pronadjene u okviru statio beneficiarii i temeljni blokovi svetilista zvanog 'tetrapilon' bile su analizirane u smislu materijala kako bismo potvrdili prethodne zakljucke o prisutnosti litotipova krecnjaka u Sirmijumu. Pored 79 votivnih ara iz statio beneficiarii nastalih izmedju Trajanovog doba i godine 231 bilo je posebno analizirano jos 50 blokova-baza na kojima su te are stajale. Pokazalo se, da je od neogenskog krecnjaka bilo izradjeno 76 ara, dok je jedna izradjena od rudistnog krecnjaka, a dve od mermera. Razmera litotipova neogenskog krecnjaka - LT I (kamenolom Dardagani) i LT II (kamenolom u siroj Panoniji) jeste 1:1,6 (kod LT II preovladava LT IIa u razmeri 1:4), a LT III (kamenolom Dardagani) pojavljuje se samo u dva primerka. Kod blokova-baza pokazala se slicna situacija. Razmera LT I i LT II jeste 1:2 (kod LT II preovladava LT IIa u razmeri 1:4) dok se LT III ne pojavljuje, a rudistni krecnjak javlja se samo kod jednog primerka. U hronoloskom smislu pokazuje se istovremena upotreba krecnjaka litotipova I i II sve od pocetka dok je upotreba litotipa III sve do 30-ih godina 3. veka zanemariva. U tipoloskom smislu medju proizvodima izradjenih od krecnjaka LT I i LT II nema bitnih razlika sto sve pokazuje da su radionice upotrebljavale materijal koji je bio dostupan. Pojedini specificni elementi ukrasa ara kao sto je npr. dupli akroterij tipican za poklopce sirmijumskih sarkofaga ukazuju na domacu sirmijumsku proizvodnju. Zid 'tetrapilona' izradjen od blokova neogenskog krecnjaka omogucio je uvid u materijal koji je hipoteticki dosao iz istog kamenoloma pa je kao takav posluzio za proveru hipoteze o kamenolomu Dardagani kao glavnom sirmijumskom kamenolomu krecnjaka. Sedamdeset analiziranih blokova pokazalo je prisustvo krecnjaka LT I varijanti Ib i Ic kao i jednog novog tipa krecnjaka sa litotamniskim algama, foraminiferama i zrnima predornina, kojeg bismo mogli oznaciti kao varijanta Id. Izmesana distribucija blokova izradjenih od pojedinih varijanti LT I unutar zida ukazuje na isti izvor materijala - kamenolom Dardagani, a nova varijanta krecnjaka litotipa I na njegove jos neotkrivene delove.
The project work in 2006 season included the analysis of stone monuments held at the Museum of Srem as well as their documentation. For limestone used at Sirmium at least two sources were ...established: Lithotypes I and III came from the Dardagani quarry along the Drina River, while Lithotype II most probably came from the wider area of Pannonia along the Danube. White marble was coming to Sirmium from the 1st to the 3rd century predominantly from the Eastern Alps (Gummern, Pohorje), from the end of the 3rd century also from the Mediterranean (Luni, Paros, Dokimeion, Proconnesos), while colored marble, tied to the imperial architecture at Sirmium, was being imported from imperial and other quarries across the Mediterranean (North Africa Italy, Asia Minor, Greece).
Istrazivacki projekat u saradnji Filozofskog fakulteta u Ljubljani Arheoloskog instituta u Beogradu i Muzeja Srema u Sremskoj Mitrovici u 2006. godini obuhvatio je analize i dokumentisanje kamenih spomenika koji se nalaze u Muzeju Srema. Bilo je dokumentovano i fotografisano 1324 predmeta (lapidarij 127, depo 1197) i preuzeto 322 uzoraka za analize. Analize krecnjaka od kojeg su bili napravljeni sirmijski spomenici pokazale su bar dva izvora toga materijala: litotip I i litotip III nesumnjivo dolaze iz kamenoloma Dardagani koji lezi na izlazu iz doline recice Sapne, leve pritoke Drine iznad Zvornika, dok je litotip II dosao verovatno negde iz sireg podrucja Panonije uz Dunav. Beli mermer dolazio je u Sirmijum od kraja 1. do 3. stoleca pre svega iz Istocnih Alpa (kamenolomi Gummern kod Villacha i Pohorje), a od kraja 3. st. dalje i iz Mediterana (Luni, Paros, Dokimeion Proconnesos). Mermer u boji bio je uvozen iz imperijalnih i drugih kamenoloma sirom Mediterana (Egipat, Tunis, Italija, Mala Azija, Grcka) a u Sirmijumu je vezan pre svega za imperijalnu arhitekturu.
Archaeological finds indicate the use of bows and arrows in the Palaeolithic, though there is no consensus among archaeologists as to its beginnings. The main reason for this lies in the perishable ...materials used to make archery equipment. Among the finds that could offer indirect evidence for the use of bows in the Palaeolithic are small stone and bone points. Of the latter, the small bone points found in the cave of Potočka zijalka, Slovenia, led to a reconsideration of the existence of archery and archery equipment in the Aurignacian. The cave revealed 125 well preserved bone points, six of which were established to be roughly 32 ky old using the AMS 14C radiometric method.
The article brings a detailed formal analysis of the Roman capitals from Sirmium, in the light of the stone analysis conducted on the material at the Museum of Srem and elsewhere in Sremska ...Mitrovica. The capitals dot the historical development of the town from the first half of the 2nd century until the 4th century. First made of regional limestone, they were later joined by those of limestone and marbles of distant source, whereby different stones in capitals coexisted almost throughout the town’s development. This was certainly the situation during the flourishing times of the late 3rd and the 4th century, when Sirmium, as one of the four capitals of the Roman Empire, stood within several formal circles of capitals. The plain-leaved capitals tie it to the rest of Pannonia, the Corinthianizing capitals to the provinces to the east and south, while part of the Asiatic capitals, the largest group, tie it to the wider area of the Mediterranean.
The article brings a detailed formal analysis of the Roman capitals from
Sirmium, in the light of the stone analysis conducted on the material at the
Museum of Srem and elsewhere in Sremska ...Mitrovica. The capitals dot the
historical development of the town from the first half of the 2nd century
until the 4th century. First made of regional limestone, they were later
joined by those of limestone and marbles of distant source, whereby different
stones in capitals coexisted almost throughout the town?s development. This
was certainly the situation during the flourishing times of the late 3rd and
the 4th century, when Sirmium, as one of the four capitals of the Roman
Empire, stood within several formal circles of capitals. The plain-leaved
capitals tie it to the rest of Pannonia, the Corinthianizing capitals to the
provinces to the east and south, while part of the Asiatic capitals, the
largest group, tie it to the wider area of the Mediterranean.
Bogata zbirka rimskih kapitela Sirmijuma je u proslosti vise puta bila
predmet proucavanja strucnjaka za rimsku arhitekturu grada ili strucnjaka za
rimske kapitele u ovoj i susednim oblastima. Na kapitele je ponovo skrenuta
paznja kroz projekat Stone Use in Roman Towns. Resources, Transport, Products
and Clients. Case Study Sirmium, kojim rukovodi dr Bojan Djuric. Ovim
projektom je omogucen sistematski pregled svih kamenih materijala prisutnih u
Sirmijumu, pa i onih od kojih su bili izradjeni kapiteli. Najraniji kapiteli
iz Sirmijuma su izradjivani od regionalnog neogenog krecnjaka (litotip I).
Posto sam grad nema lokalnih izvora, kamen je bio vodenim putem donosen iz
susedne provincije Dalmacije. Pored materijala, i najblize formalne paralele
poticu iz ove provincije, datovane u prvu polovinu 2. veka, mada se analogije
mogu naci i sire na jadranskom podrucju (Aquileia, Trieste, Pula, Salona).
Ovi najraniji kapiteli ne mogu se direktno povezati sa promenom statusa grada
u flavijskom razdoblju, kada je postao colonia Flavia Sirmium. Sirmijum je
zatim usao u period mira koji je trajao, izuzevsi kratak period pod Markom
Aurelijem, do trece decenije 3. veka. Ostaci arhitekture iz tog vremena su
prilic no retki. Medju njima je najraniji mermerni kapitel datovan u kraj 2.
veka. Rec je o korintskom kapitelu azijatskog tipa, koji otvara dugu liniju
kapitela ovog tipa u Sirmijumu, potvrdjujuci i procvat produkcije toga tipa u
centrima Male Azije. Druga polovina 3. veka predstavlja najraniji datum kad
se azijatski oblik u Sirmijumu pojavljuje izradjivan u tzv. lokalnom kamenu. U
doba tetrarhije u Sirmijumu su podignuta bar tri vazna gradjevinska kompleksa,
naime Licinijeve ili carske terme, hipodrom i carska palata. Istorijski su
najvise poznati kapiteli sa carskih termi, posto se pominju u pisanim
izvorima, mada se nijedan kapitel iz sadasnje zbirke ne moze pozitivno
povezati sa tim termama. Sasvim drugaciji stepen ocuvanosti pokazuju kapiteli
hipodroma, najmanje 18 ali mozda cak i 25 kapitela se moze povezati sa ovim
lokalitetom. Svi su azijatskog tipa, dva korintska, a ostali korintizirani.
Provenijencija kamena je heterogena i ukazuje na cetiri razlicita izvora.
Jedan je regionalni, naime kamenolom Dardagani za krecnjak litotipa I. Ostala
tri su: verovatno Panonija za krecnjak litotipa II, zatim istocnoalpski
mermer i svetlosivo fino do srednjezrnast mermer mediteranske provenijencije,
koji je koriscen posebno za izradu korintskih kapitela. Jos jedno zapazanje
potvrdjuje heterogen karakter sirmijumskog hipodroma. Ako korintizirani
kapiteli pokazuju uopsteni oblik koji je prosiren prostorom Balkana,
azijatski korintski kapiteli pripadaju tipu koji je prisutan u citavom
carstvu. Oni su stigli do Sirmijuma ili potpuno izradjeni ili su ih putujuci
majstori kamenoresci izradili na mestu upotrebe. Korintski kapiteli sa
Hipodroma, radjeni od svetlosivog finog do srednjezrnastog mermera, koji se u
literaturi navodi kao Prokoneski mermer, otvaraju vazna hronolos ka pitanja.
Ovi kapiteli imaju brojne paralele po celom carstvu, i njihovo datovanje je
pomereno iz doba tetrarhije u period Severa. Takvu ranu dataciju, medjutim,
mesto nalaza u slucaju sirmijumskog Hipodroma ne podrzava. Nadalje, isto vazi
i za druge azijatske kapitele iz istog mermera u Sirmijumu. Iako je, istina,
kontekst mesta nalaza ili kompletno nepoznat ili pruza samo veoma siroku
hronolosku podrsku, ipak je datovanje svih njih u vreme znatno pre kraja 3.
veka, tj. pre perioda procvata i prisutnosti imperatora u Sirmijumu, teze
prihvatiti. To bi znacilo, da se velika gradjevinska aktivnost, koja je za
grad u doba tetrarhije poznata u pisanim izvorima i ostacima arhitekture, ne
pokazuje u kapitelima. Izvan Sirmijuma, slicna situacija moze biti
konstatovana i u Gamzigradu (Romuliana). Sasvim drugaciju sliku pruzaju
korintizirani azijatski kapiteli sa Hipodroma. Mada je opsta forma ovih
kapitela prisutna na sirokom podrucju, njihova specificna struktura i oblik
ukazuje na paralele u sirom prostoru Podunavlja (provincije Moesia Superior,
Macedonia Secunda, Dardania/Dacia Mediterranea, Dacia). Medjutim, izrada lista
sirmijumskih kapitela i u ovoj grupi se izdvaja. Posebno vazan je i materijal
od kojeg su izradjeni, naime krecnjak litotipa I iz kamenoloma Dardagani,
krecnjak litotipa II(b) iz udaljenog, za sada nepoznatog panonskog izvora i
istocnoalpski mermer. Kamen, zajedno sa specificnom izradom lista ukazuje na
radionicu, koja je bila aktivna u Sirmijumu barem u vreme gradnje hipodroma.
Takodje jedan kapitel sa carske palate, sa slicnom izradom lista, ukazuje da
majstori ove radionice nisu bili ograniceni samo na hipodrom, a drugi slican
kapitel iz Murse, da verovatno nisu bili ograniceni ni samo na Sirmijum.
Majstori ?hipodromske ? radionice su koristili razlicit kamen regionalnog ili
udaljenog porekla. Punolistni korintski kapiteli sa carske palate i
Lokaliteta 4 bili su izradjeni od istocnoalpskog mermera. To je i najranije do
sada dokumentovan mermer Sirmijuma, koji je putem reke Dunav stizao u grad u
razlicitim oblicima od kraja 1. veka pa nadalje. Dunavski put odgovara
formalnoj analizi kapitela posto se najblize i najbolje paralele mogu naci u
Panoniji severozapadno od Sirmijuma. Punolistni kapiteli potvrdjuju posebnu
panonsku produkciju 3. i 4. veka. Proizvodnja se nije dogadjala u Sirmijumu
ili njegovoj blizini, sto sa jedne strane pokazuju dva kapitela izradjena od
krecnjaka litotipa II, ciji izvor je, pretpostavlja se u Panoniji, a sa druge
strane da za ove kapitele uopste nije koriscen krecnjak litotipa I i III.
Obilje kapitela kasnog 3. i 4. veka reflektuje procvat Sirmijuma. Takodje
pokazuje i intra te interprovinciajalne veze grada u tom periodu. Grupa
punolistnih kapitela se veze za severni deo Panonije kao mesta njihove vece
koncentracije. Grupa korintiziranih kapitela se siri na podrucjima istocno i
juzno od Sirmijuma, premda kapiteli gradskog hipodroma pokazuju specifican
oblik listova. Korintski kapiteli azijatskog tipa i mediteranske
provenijencije pokazuju najsiru distribuciju i pruzaju materijalni dokaz o
vaznoj ulozi grada na drzavnoj nivou, koju je Sirmijum dobio zbog ponavljanog
prisustva imperatora i statusom jednog od glavnih grada carstva, posto govore
o produkciji koja je obuhvatila velike delove Rimske drzave. Sirmijum je
svedok kontinuirane upotrebe azijatskog tipa kapitela od mediteranskog
mermera, koja je izgleda okoncana negde polovinom 4. veka. Kapiteli sa
Lokaliteta 47 i 1a, sa druge strane, ukazuju na jos kasniju graditeljsku
aktivnost koja se okrenula regionalnom izvoru kamena, najvise krecnjaku
litotipa III.
The path to greater sustainability and the development of polymeric drug delivery systems requires innovative approaches. The adaptation and use of biobased materials for applications such as ...targeted therapeutic delivery is, therefore, in high demand. A crucial part of this relates to the development of porous and hollow structures that are biocompatible, pH-responsive, deliver active substances, and contribute to pain relief, wound healing, tissue regeneration, and so forth. In this study, we developed a facile single-step and water-based method for the fabrication of hollow spherical cellulose beads for targeted drug release in response to external pH stimuli. Through base-catalyzed deprotection, hydrophobic solid and spherical cellulose acetate beads are transformed into hydrophilic cellulose structures with a hollow interior (wall thickness: 150 μm and inner diameter: 650 μm) by a stepwise increment of temperature and treatment time. Besides the pH-responsive fluid uptake properties, the hollow cellulose structures exhibit a maximum encapsulation efficiency of 20-85% diclofenac (DCF), a nonsteroidal anti-inflammatory drug, used commonly to treat pain and inflammatory diseases. The maximum amount of DCF released
increased from 20 to 100% when the pH of the release medium increased from pH 1.2 to 7.4. As for the DCF release patterns and kinetic models at specific pH values, the release showed a diffusion- and swelling-controlled profile, effortlessly fine-tuned by external environmental pH stimuli. Overall, we show that the modified beads exhibit excellent characteristics for transport across the gastrointestinal tract and enhance the bioavailability of the drug. Their therapeutic efficacy and biocompatibility are also evident from the studies on human fibroblast cells. We anticipate that this platform could support and inspire the development of novel sustainable and effective polysaccharide-based delivery systems.
Full text
Available for:
IJS, KILJ, NUK, PNG, UL, UM
PDF
