Het is dit jaar precies 75 jaar geleden dat het Marshallplan tot stand kwam. Het Amerikaanse hulpprogramma maakte diepe indruk op een generatie Europeanen die probeerde op te krabbelen uit de ...verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog en speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van de naoorlogse liberale wereldorde. Om te zien hoe het Marshallplan ook een impuls gaf aan de ontwikkeling van Europese en trans-Atlantische publiek-private netwerken, zoomt dit artikel in op de ervaringen van de Nederlandse Atlanticus Ernst van der Beugel. Het Marshallplan maakte hem tot een belangrijke spil in de naoorlogse trans-Atlantische betrekkingen: eerst als formeel overheidsvertegenwoordiger en later–bouwend op de publiek-private netwerken die mede voortkwamen uit het Marshallplan–via informele kanalen zoals de Bilderbergconferenties. De emotionele affiniteiten en sociale structuren die in deze periode tot stand kwamen, hielpen ook op de lange termijn nauwe Europese en trans-Atlantische samenwerking te faciliteren.
Als gevolg van de ergste energiecrisis in decennia zullen de komende winters in Europa spannend zijn. Een crisis ontstaan doordat Europa te zeer afhankelijk werd van één energieleverancier die, na ...jaren van gestaag toenemende invloed middels goedkoop gas, ertoe is overgegaan om gas als wapen te gebruiken. Hoe komt het dat Europa zo verslaafd raakte aan Russische olie en gas? Sinds de Russische agressie tegen Oekraïne begin 2022 zijn Europese regeringen zich maar al te bewust geworden van hun afhankelijkheid van het Kremlin. De maatregelen die hierop zijn afgekondigd hebben verstrekkende gevolgen voor het vrije economische verkeer. Hoe kan Europa Poetin financieel raken: een prijsplafond voor Russische olie, of gas, of maximaal inzetten op energiebesparing? Eén ding is duidelijk: de scheiding tussen de Europese Unie (EU) en Rusland op het gebied van energie zet de Europese energiemarkten op z’n kop met gevolgen voor de hele wereld.
Het is een predicaat waarmee Nederland zichzelf lang geleden, en België iets minder lang geleden, plachten te tooien: dat van ‘gidsland’. Een doorgaans klein land dat de Europese en andere westerse ...partners voorgaat in morele zuiverheid en in het uitdragen van de liberaal-democratische waarden die het belangrijker zegt te vinden dan economisch gewin. Een gidsland dat onherroepelijk in aanvaring komt met autoritaire grootmachten die bepaald niet gediend zijn van dergelijke lessen in deugdelijkheid en daarmee onvermijdelijk tegen de grenzen van de eigen invloed en machtsmiddelen aanloopt. En dat soms op ergernis van de zijde van zijn partners stuit.
De Nieuwe Zijderoute (一带一路, the Belt and Road Initiative, letterlijk: één gordel één weg) werd door de Chinese president Xi Jinping officieel aangekondigd in 2013. Hij deed dat tweemaal: eerst in ...Kazachstan voor de route over land (‘de gordel’ ofwel Silk Road Economic Belt) en maand later in Indonesië voor de route over zee (‘de weg’ ofwel Maritime Silk Road). De Nieuwe Zijderoute is een mondiaal initiatief voor ontwikkeling en economische samenwerking van de Chinese overheid, gericht op het verbeteren van connectiviteit. Al snel werd de Nieuwe Zijderoute vergeleken met het Marshallplan. Die vergelijking begon aan populariteit te winnen in 2014 toen er artikelen werden geschreven om de twee te vergelijken. In 2015 kwam er ook een wetenschappelijk artikel dat de twee plannen vergeleek, en in datzelfde jaar maakte ook Financial Times de vergelijking. Maar waar is die vergelijking tussen de Nieuwe Zijderoute en het Marshallplan op gebaseerd? Hoe wordt er in China op de vergelijking gereageerd? En zijn er behalve grote verschillen toch ook overeenkomsten?
Europa en de Indo-Pacific Girardi, Benedetta; Sweijs, Tim
Atlantisch Perspectief,
01/2022, Volume:
46, Issue:
2
Journal Article
Dat de Indo-Pacifische regio geostrategisch en geo-economisch cruciaal is geworden voor Europa staat buiten kijf. Europese staten willen daarom steeds meer een actievere rol gaan vervullen in de ...regio, een bijdrage leveren aan stabiliteit en tegelijkertijd hun eigen belangen behartigen. In april 2021 benadrukte de EU dan ook het belang van betrekkingen met “likeminded partners and relevant organizations”. Afzonderlijke Europese landen, zoals Frankrijk, Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk, gebruiken gelijksoortige ideeën in hun nationale strategieën voor de Indo-Pacific. Tegelijkertijd rijst de vraag hoe Europese staten relevant kunnen zijn in een regio die het toneel is van een allengs groeiende Chinees-Amerikaanse rivaliteit, zeker in het licht van de zeer beperkte Europese militaire maritieme capaciteiten en de grote geografische afstand van het oude continent tot de Indo-Pacific. Deze combinatie van ambities en middelen belooft weinig goeds, zoals Paul van Hooft betoogt in zijn stuk in dit nummer.
In zijn autobiografische epos The Prelude liet de Engelse dichter William Wordsworth eind 18e eeuw zijn gedachten gaan over de Franse Revolutie, die hij tijdens een langdurig verblijf in Parijs van ...dichtbij had meegemaakt. “Bliss it was in that dawn to be alive”, schreef hij over het begin van die revolutie, “when Reason seemed the most to assert her rights”. Wordsworth beschrijft die eerste revolutionaire maanden als magisch, een moment waarop alles mogelijk leek, de aanloop naar een ogenschijnlijk onontkoombare omwenteling. De Rede, voortgestuwd door de woede en de energie van de jeugd, zou onherroepelijk resulteren in Rechtvaardigheid. Net als tijdens de Franse Revolutie waren ook de begindagen van de Arabische Lente vol van die belofte van rechtvaardigheid. Te midden van de massa’s op de pleinen in Tunis en Cairo leek een fundamentele verandering bijna onvermijdelijk. Zelfs de meest cynische journalist werd gegrepen door de plotselinge saamhorigheid, het tomeloze optimisme en het verbluffende momentum van een beweging die weinigen hadden verwacht, maar die niemand leek te kunnen stoppen.
Het Nederlandse buitenlandbeleid zal in de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 geen hoofdrol spelen en voor de meeste kiezers ook niet bepalend voor hun keuze. Voor ...de toekomst van Nederland is het echter van doorslaggevend belang welke keuzes partijen maken en vanuit welke internationale visie zij opereren. Hoe beoordelen de verkiezingsprogramma’s geopolitieke verschuivingen en welke gevolgen verbinden zij daaraan? Welke rol zien partijen weggelegd voor de NAVO, de trans-Atlantische verhoudingen en de Europese Unie? Wat zou de Nederlandse rol kunnen of moeten zijn in het Midden-Oosten? Hoe zien politieke partijen Nederland? Moeten wij als koopman handelsvoordelen zien te behalen, als dominee de wereld overtuigen van ons eigen gelijk of ons als kluizenaar verschansen achter de dijken? Een verkenning van de verkiezingsprogramma’s laat zien dat er ook op buitenlandbeleid wat te kiezen valt…
Tijdens de historische persconferentie van 17 augustus jongstleden presenteerden de politieke leiders van de Taliban een gelikt beeld over hun toekomstplannen voor Afghanistan. Bijna twintig jaar na ...de aanslagen van 9/11 en de daaropvolgende inval in Afghanistan, die de Taliban van de troon stootten, hebben de fundamentalisten het weer voor het zeggen. Naast de Taliban opereren er verschillende terreurbewegingen in Afghanistan die allen op de VN-sanctielijst staan, zoals Al-Qaida en het Haqqani-netwerk, die nauwe banden hebben met de Taliban, maar ook Islamitische Staat in Afghanistan (IS-K), de gezworen vijand van de Taliban. Als gevolg van haar diffuse hiërarchische structuur hebben de Taliban geen volledige controle over hun vele generaals die in de verschillende uithoeken van Afghanistan de scepter zwaaien. Een broeinest aan terreurorganisaties en de interne verdeeldheid zal het lastig maken voor de Taliban om de toezegging die ze aan de Amerikanen hebben gedaan hard te maken. Die toezegging houdt in dat er geen terroristische aanslagen gepland en uitgevoerd worden vanaf Afghaans grondgebied.
Waarom schoot Anders Breivik 2011 het knapste meisje als eerste neer? Zijn racistische geloof in de ondergang van het Westen is in ons collectief geheugen gegrift. Het feit dat hij de ...vrouwenemancipatie hier de schuld van gaf, hebben we klinisch uit dat geheugen geweerd.
Moordaanslagen door de staat Zanders, Jean Pascal
Atlantisch Perspectief,
01/2021, Volume:
45, Issue:
2
Journal Article
Het einde van de Koude Oorlog vergemakkelijkte de afronding van de onderhandelingen voor de Chemische Wapens Conventie (CWC) in september 1992 en het akkoord zou op 29 april 1997 in werking treden. ...Op het moment van schrijven telt de CWC 193 verdragspartijen. Alleen Egypte, Israël, Noord-Korea en Zuid-Soedan ontbreken nog. Daarmee is de conventie het meest succesvolle akkoord dat bewapening inperkt. Het Nucleaire Non-proliferatieverdrag komt op de tweede plaats met 191 ondertekenaars; de Conventie op Biologische en Toxinewapens staat op de derde plaats met 183 verdragspartijen.
