De nieuwe Amerikaanse president, Joe Biden, wil graag het Amerikaans leiderschap in de wereld en de trans-Atlantische relaties herstellen. Velen in Europa kijken uit naar de samenwerking met de ...nieuwe administratie in Washington. Op 19 februari jongstleden heeft de Secretaris-Generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, gelijk van de gelegenheid gebruik gemaakt om op te roepen tot het versterken van de eenheid binnen de NAVO. De voorzitter van de Europese Commissie (EC), Ursula von der Leyen, zou tegelijkertijd óók graag zien dat Europa een meer zelfstandige en stevigere rol gaat spelen op het wereldtoneel. Frankrijk en Duitsland steunen die ambitie. De vraag is nu: kan het concept van de ‘Europese Strategische Autonomie’ (ESA) zo worden vormgegeven dat het én goed is voor Europa én goed voor de trans-Atlantische relatie?
Precies tien jaar geleden stond het Afrikaanse land Mali bekend als een stabiele democratie en een ‘donor darling’ voor de ontwikkelingshulpsector. Op 30 November 2011 werd president Amadou Toumani ...Touré (beter bekend als AKK) ontvangen door koningin Beatrix en premier Rutte. Het staatsbezoek bevestigde de nauwe band - vooral op het gebied van ontwikkelingshulp - die Nederland en Mali onderhielden. Al-Qaida in de Islamitische Maghreb (AQIM) stond op dat moment bekend als een kleine terreurgroep die vooral westerse toeristen gijzelde in de Sahel – Sjaak Rijke was een week eerder gevangengenomen. In januari 2012 kantelde het beeld. Er ontstond een cascade van gebeurtenissen die Mali tot de rand van de afgrond bracht: een opstand van Toeareg-rebellen die het noorden veroverden, een staatsgreep die de regering omverwierp, en vervolgens een overname van de Toeareg-opstand door AQIM en twee andere jihadistische groeperingen, waardoor Noord-Mali een proto-kalifaat werd.
Het Vergeten Front Weijenberg, Gijs; de Roy van Zuijdewijn, Jeanine
Atlantisch Perspectief,
01/2021, Volume:
45, Issue:
3
Journal Article
Waar vanaf 2012 de aandacht voornamelijk uitging naar westerlingen – waarvan ruim driehonderd uit Nederland – die zich en masse aansloten bij jihadistische groeperingen in Syrië en Irak, was er veel ...minder aandacht voor de aantrekkingskracht van een ander conflict in de ring rond Europa: de Russisch-Oekraïense oorlog, die volgde op onder meer de annexatie van de Krim in 2014. Dat gebrek aan aandacht is een logisch gevolg van het feit dat de westerse uitstroom niet alleen vele malen kleiner was, maar evenmin gepaard ging met bloedige aanslagen in verschillende Europese steden, waaronder door teruggekeerde strijders in Brussel (mei 2014, maart 2016) en Parijs (november 2015).
Afghanistan was het summum van multilateralisme. Op het hoogtepunt waren 51 NAVO-landen en partners militair betrokken bij de interventie. Twintig jaar was het Atlantische bondgenootschap in ...Afghanistan actief. Wat kan de NAVO ervan leren? Dat is een belangrijke vraag omdat de NAVO nu aan een nieuw Strategisch Concept werkt dat op de NAVO-top in Madrid in 2022 moet worden aangenomen. Clingendael-collega Peter van Ham betoogde in maart 2008 in een artikel in NATO Review dat het Atlantisch bondgenootschap zich net als de popster Madonna opnieuw moest uitvinden.¹ Het blijft een mooie metafoor. Afghanistan laat zien dat de NAVO in Afghanistan op twee terreinen probeerde een gedaanteverwisseling te ondergaan: naar terrorisme-en drugsbestrijder. Dit artikel analyseert of die metamorfoses goed uit de verf zijn gekomen. De conclusie is dat de NAVO zeer terughoudend moet zijn met het op zich nemen van nieuwe taken waarvoor het – als militaire alliantie – eigenlijk niet bedoeld is.
In de Nederlandse verkiezingscampagnes speelt het thema veiligheid en defensie meestal een ondergeschikte rol. De gemiddelde kiezer heeft nu eenmaal meer zorgen over de directe leefomgeving, de eigen ...portemonnee en gezondheid – het laatste zeker vanwege het COVID-19-virus. Hoe staat de vlag erbij in de verkiezingsprogramma’s? Wat beschouwen politieke partijen als ‘veiligheid’? Hoe kijken ze aan tegen Europese defensiesamenwerking, de rol en samenstelling van de Nederlandse krijgsmacht? Hoeveel mag het kosten?¹
Onder de vleugels van de draak Pronk, Danny; Korteweg, Claire
Atlantisch Perspectief,
01/2021, Volume:
45, Issue:
2
Journal Article
In zijn artikel in deze uitgave van Atlantisch Perspectief schrijft Joël Postma over de rol die Unmanned Aerial Vehicles (UAV’s) hebben gespeeld tijdens de oorlog om Nagorno-Karabach. Dat niet ...alleen: hij schrijft ook over de rol van drones op het slagveld van de toekomst en de noodzaak voor het Westen om hierop in te spelen. Azerbeidzjan won de oorlog met Armenië deels door de inzet van Israëlische en Turkse drones. Het is echter de Volksrepubliek China dat wereldwijd hofleverancier is van onbemand wapentuig. Het land is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een toonaangevende producent van onbemande luchtvaartuigen. Al sinds 2019 geldt China als ‘s werelds grootste exporteur van drones en hebben onbemande vliegtuigen van Chinese makelij zich verspreid langs de Nieuwe Zijderoute tot in het Midden-Oosten en Afrika. Deze drones spelen een belangrijke rol in hedendaagse conflicten in Egypte, Libië, Nigeria en Jemen. Zoals de NAVO zelf terecht over China schrijft in het recente rapport NATO 2030: United for a New Era: “China is increasingly likely to project military power globally, including potentially in the Euro-Atlantic area”.
Het coronavirus houdt de wereld al maanden in zijn greep en voor veel landen heeft de pandemie ernstige sociaal-economische gevolgen. Ook China, het land waar de wereldwijde uitbraak van het ...COVID-19-virus begon, kampt met een flinke economische terugval. Maar daarnaast staat er voor China nog meer op het spel. De pandemie heeft het land voor diverse binnen- en buitenlandse politieke uitdagingen gesteld. Binnenlands is de Chinese aanpak van het virus een belangrijke test voor het leiderschap van de Chinese Communistische Partij en in het bijzonder van zijn Secretaris-Generaal, tevens President, Xi Jinping. Op internationaal niveau is het een test voor China’s rol als verantwoordelijke grootmacht.
De illusie van détente Bader, Max
Atlantisch Perspectief,
01/2020, Volume:
44, Issue:
1
Journal Article
De verkiezing van Volodymir Zelenski tot president in april 2019, heeft geleid tot speculaties over een mogelijke détente in de relatie tussen Oekraïne en Rusland. Verschillende gevangenenruilen en ...andere diplomatieke inspanningen kunnen de indruk wekken dat Kiev en Moskou inderdaad nader tot elkaar zijn gekomen. In werkelijkheid is het conflict over de bezette gebieden van de Donbas en de Krim even onopgelost als voorheen en is van serieuze toenadering tussen de twee landen geen sprake.
Dayton 25 jaar later van den Toorn, Robert
Atlantisch Perspectief,
01/2020, Volume:
44, Issue:
6
Journal Article
Dit jaar herdenken we dat 25 jaar geleden de Dayton-overeenkomst werd ondertekend waarmee een formeel einde werd gemaakt aan de gewapende conflicten in Bosnië-Hercegovina (BiH). Dayton maakte een ...eind aan het bloedvergieten, mede door de creatie van de Republika Srpska (RS), maar veroordeelde de ideologie van het etnisch Servisch nationalisme niet. Dayton belette de Bosnisch-Servische nationalisten niet om een culturcide uit te voeren en eerder uitgevoerde genocides zelfs te ontkennen. De autochtone etnografie en de herinnering aan lokale Kroatische, Bosnische en andere identiteiten werden sinds Dayton in de RS vernietigd. Ook nu, aan de vooravond van 25 jaar Dayton, klinken in Bosnië-Hercegovina nog steeds Servisch-nationalistische en separatistische geluiden uit de mond van de Poetin-adept Milorad Dodik, het Bosnisch-Servische lid van het driehoofdig presidentschap van BiH. Dodiks hang naar een herstel van een Groot-Servië kan als een serieuze bedreiging worden beschouwd voor de broze vrede en samenwerking zoals voorzien in het Dayton-akkoord.
Klein land, klein denken Wiltenburg, Ivor; van der Vorm, Martijn
Atlantisch Perspectief,
01/2020, Volume:
44, Issue:
6
Journal Article
Een van de voornaamste kritieken van academici en officieren op de westerse militaire interventies van de laatste twintig jaar, is het broze strategische fundament waarop ze zijn gebaseerd. Anthony ...Cordesman, een vooraanstaand Amerikaans wetenschapper, hekelde bijvoorbeeld het gebrek aan Amerikaans strategisch denken in de gewapende interventies die op dit moment worden gevoerd door de VS. Ook Sarah Sewall betoogt dat Amerikaanse politieke leiders niet in staat zijn gebleken om een overtuigende strategie op te stellen voor de oorlog in Irak. De zware kritiek op (het gebrek aan een) Amerikaanse strategie voor de oorlogen in Irak en Afghanistan blijft voortduren, temeer door het gebrek aan voortgang richting een duurzame oplossing in de afgelopen twee decennia. Bij deze slepende conflicten is niet alleen de VS betrokken. Ook kleinere staten blijven bijdragen leveren aan de internationale coalitie die nog steeds aanwezig is in beide landen. De kritiek op het Amerikaanse strategische beleid, die als terecht kan worden beschouwd, heeft dus ook zijn weerslag op die kleinere staten. Dit artikel wil bijdragen aan het ontleden van de strategische afwegingen van kleinere coalitiepartners, waarbij Nederland als casus wordt gebruikt. Hoe denken kleine staten over strategie en op welke wijze passen zij deze toe in de hedendaagse internationale omgeving?
