Polaganje računa o filozofiji s pravom se može smatrati neodvojivim od procesa filozofiranja o njenoj istoriji. Na tragu filozofije priča Vilhelma Šapa, dalo bi se tvrditi da ta refleksija ne ...predstavlja ništa drugo do proces uviđanja pripovednog karaktera svakog iskustva. Neke od osnovnih pogreški koje filozofska tradicija iznova ponavlja, sastojale bi se u neprikladnom tematizovanju instanci poput rečenica, sudova, iskaza, reči (jezika kao takvog), subjektivnosti, kao i pojmovnih, dihotomijskih, parova istine i pogreške, stvarnog i konfabuliranog, svesnog i nesvesnog, kao i mnogih drugih. Svojevrsna dekonstrukcija istorije filozofije, koju Šap sprovodi, pokazuje nam svežinu, lucidnost i inventivnost jednog posve drugačijeg projekta, kojem dominantne filozofske struje do sada nisu posvećivale zavređivanu pažnju.
Properly understanding what philosophy is – what it means and what it does – oftentimes can’t be delineated from the practice of philosophizing about its history. Pace Wilhelm Schapp’s philosophy of stories, one could argue that the aforementioned reflection of the history of philosophy consists in realizing that each experience we encounter is essentially story-bound. Some of the most notable errors that the philosophical tradition has made (and continues to make) are closely connected with inappropriate ways of treating instances such as sentences, conclusions, statements, words (language as such), subjectivity, as well as dichotomies of truth and error, real and confabulated, conscious and unconscious, etc. A certain kind of deconstruction of the history of philosophy, which Schapp purports, shows us a fresh, lucid, and inventive project that has been mainly, but unrightfully ignored by the dominant philosophical currents thus far.
Autorefleksivni momenat samog jezika, kojim se dolazi do priče kao konstitutivnog činioca svakog iskustva i stvarnosti, takođe je i momenat u kojem se otvara prilika za drugačiji odnos spram ...ustaljenih relacija moći, na svim društvenim poljima. Moglo bi se tvrditi da priče dekonstruišu negativni predznak moći kao volje za dominacijom. Prepoznajući mnoštvenost i kontingentnost priča, jezik je u stanju da pokaže novu vrstu prodora. Taj prodor se može tumačiti iz vizure napretka, ali u nešto drugačijoj i izmenjenoj formi, u odnosu na prosvetiteljski pledoaje.
The auto-reflexive moment of the language as such, which gets to stories as constituent parts of every experience and notion of reality, is also the moment which opens up the possibility for a different approach towards the established relations of power, on every social plane. It can be argued that stories deconstruct the negative sign of power, understood as a will to dominate. That kind of breakthrough can be interpreted from the position of progress, but in an altered form in comparison to the appeal to progress taken from the perspective of the Enlightenment project.
U prvom delu rada, razmatra se stanovište prema kojem metafora predstavlja, pre svega, određeni vid narativa. Ta teza je poduprta idejom da se svaki vid jezičkog događanja mora tretirati, u prvom ...redu, narativno – bilo da se radi o metaforama, ili pak misaonim eksperimentima, karakterističnim za filozofiju. To znači i da svaki govor o metaforama zahteva narative. Istovremeno, narativi, odnosno, priče, bivaju označeni i kao konstitutivni za samu subjektivnost, kao i pojmove koji je tvore i ekspliciraju. S tim u vezi, ono što omogućuje Rikerovu poetiku volje ispostavlja se da nije ništa drugo do poetika priča. Na tom tragu, rad analizira i pravi komparaciju stanovišta mislilaca poput Deride, Rikera, Ničea i Šapa, ne bi li se pokazalo da je metafora pitanje narativa, a ne reči (u slučaju Deride), ili rečenica (Riker). Ključnim za ovo smatramo uvid da narativ seže dalje od uobičajenih analiza u kojima se ta tema eksplicira. To podrazumeva stavljanje dodatnog akcenta na jezik, koji bi trebalo shvatiti sveobuhvatnije i autentičnije, ne bi li se pokazali razlozi zbog kojih je insistiranje na poziciji svesnog subjekta kao polazišta duboko problematično.
The first part of the paper examines the standpoint which claims that the metaphor is intrinsically a certain type of narrative, in the first place. This assumption is purported by the idea that each instance of any kind of linguistic event must be treated primarily as a narrative: no matter if the main focus is placed on metaphors or thought experiments that characterize philosophical line of reasoning. This means that each and every theory on metaphors requires narratives. At the same time, narratives (that is, stories) are being marked as constitutive for the notion of subjectivity, as well as concepts that make up and explicate the said notion of subjectivity. In regards to that, the thing that makes possible Ricœur’s poetics of the will in the first place is nothing but the poetics of the stories. Following that trail, this paper also analyzes and makes a comparison between the thinkers like Derrida, Ricœur, Nietzsche, and Schapp. The argument behind that analysis is that the metaphor is the question of narrative, and not the question of a word (following Derrida), nor is it the question of a sentence (Ricœur). The key thing to understand the scope of this argument is to realize that the narrative goes much farther than the usual inquiries that explicate the subject of the narrative. This also implies that we should make an additional emphasis on language, in order to grasp it in a more ubiquitous and authentic way. At the same time, that also shows the reasons why insisting on a starting position that involves the notion of conscious subjectivity is deeply problematic.
Nit vodilju rada predstavlja istraživanje relacija koje formiraju prevashodno instance znanja, moći i pogleda. Pomenuti pojmovi prepoznati su kao neki od konstitutivnih za način mišljenja ...zapadnoevropske kulture. U tekstu se pokazuje da je moguće formulisati fundamentalno drugačiji oblik društvenog organizovanja, ukoliko se učmali mehanizmi despotskih režima vladavine i sveopšte hijerarhizacije povdrgnu svojevrsnoj dekonstrukciji. Model „panoptikona“, kao jedan od glavnih uzora formiranja institucija poput zatvora, bolnica, mentalnih ustanova, škola, i dr. može se pokazati kao zamenjiv, ukoliko polugu znanja i moći prepoznamo kao onu koja ne vodi nužno represivnim načinima ispoljavanja.
U ovom radu autor nastoji pokazati na koji način različite implikacije poststrukturalističkih teorija, u vezi s problematikom pojma subjektivnosti, mogu biti tretirane tzv. »narativnom metodom«. ...Spomenuta metoda profilira se kroz poststrukturalistički teorijski okvir, unutar kojega se inzistira na eluzivnome karakteru instance subjektivnosti. To je iskorišteno da se skrene pažnja na područje jezika, kao odlučujuće za kreiranje svakoga govora o strukturi stvarnosti. Taj je govor prepoznat kao, u bitnome, pripovjednoga karaktera, što znači da je priča uzeta kao osnovna jedinica jezika. Narativnom metodom jednako je moguće intervenirati i na polju koje omogućava njegovo kristaliziranje. Stoga, ovaj rad polazi od analiza tekstova Gayatri Chakravorty Spivak, Roberta Calassa i Michela Foucaulta, tumačeći ih iz vizure filozofije priča nastale prvenstveno uvidima Wilhelma Schappa. Ispostavit će se da te pripovijesti približavaju jezik njegovom autentičnijem razumijevanju, kao čistom mnoštvu kontingentnih priča. Za to nam je neophodna primjena narativne metode.
In this paper, the author aims to show how various implications of poststructuralist theories on the notion of subjectivity can be treated through the so-called “narrative method”. The said narrative method is profiled precisely through the poststructuralist theoretical framework that highlights the elusive character of subjectivity. This insight is used to draw attention to the realm of language, which is a crucial factor in the emergence of any utterance about the structure of our reality. This way of speaking is recognised as essentially narrative, which means that the story must be used as the fundamental unit of language. The narrative method can also be used to intervene in the field that makes its existence possible in the first place. This paper will therefore first analyse texts by Gayatri Spivak, Roberto Calasso and Michel Foucault. These texts will be interpreted from the point of view of the philosophy of stories, which first emerged with the writings of Wilhelm Schapp. It will turn out that these stories bring language closer to its authentic understanding – namely, as a pure multiplicity of contingent stories. To achieve this, we need to apply our narrative method.
Nacrt narativnog metoda Mićić, Nemanja
Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu,
12/2022, Letnik:
47, Številka:
1
Journal Article
Odprti dostop
Osnovna namera ovog rada je davanje nacrta tzv. „narativnog metoda“, koji je zamišljen kao heurističko sredstvo pomoću kojeg je moguće iščitavati i analizirati svaki vid jezičko-pripovesnog ...događanja. Rezultati implementiranja narativnog metoda na različite discipline i nauke su višestruki, iako je bazični ishod u krajnjem povezan sa ukazivanjem na korenitu narativnost jezičkih konfiguracija. S tim je u bliskoj vezi i uvid o čistom mnoštvu kontingentnih priča. U prvom delu teksta se ispituje legitimnost takvog metoda i pokazuju osnovne premise na osnovu kojih je moguće položiti račun o narativnom metodu. U drugom delu rada se iznose na videlo neki od primera koji mogu figurirati kao konstitutivni za profilisanje tako opisanog metoda.
U ovim ogledima ćemo pokušati da, putem priče filozofije priča, pokažemo nešto drugačiji ugao posmatranja filozofije rada (filozofije), koja se može iščitati iz Hegelovog odeljka Duhovno životinjsko ...carstvo i obmana ili sama stvar, iz Fenomenologije duha. Umesto praćenja uobičajenih tekstova, koji na ovaj Hegelov narativ reaguju tumačeći ga iz vizure opisa intelektualnog ili akademskog rada i angažovanja, ili pak rada uopšte, sa naše strane bismo želeli najpre da pokažemo da je svaka delatnost u prvom redu jezičko-pripovesna, kao i da su rezultati rada jezika uvek neke (kontingentne) priče. One svoju aktualizaciju imaju samo putem neprestanog odnošenja sa drugim pričama, u čistom narativnom mnoštvu, koje jezik fundamentalno manifestuje. Ukoliko ima bilo kakvog rada i delatnosti, ono je jezičko-narativno. Videćemo koliko nam Hegelova studija i njen spekulativni karakter može pomoći ili odmoći u pokušaju kristalisanja te priče filozofije priča, kao filozofije rada (filozofije).
U ovim ogledima ćemo pokušati da, putem priče filozofije priča, pokažemo nešto drugačiji ugao posmatranja filozofije rada (filozofije), koja se može iščitati iz Hegelovog odeljka Duhovno životinjsko ...carstvo i obmana ili sama stvar, iz Fenomenologije duha. Umesto praćenja uobičajenih tekstova, koji na ovaj Hegelov narativ reaguju tumačeći ga iz vizure opisa intelektualnog ili akademskog rada i angažovanja, ili pak rada uopšte, sa naše strane bismo želeli najpre da pokažemo da je svaka delatnost u prvom redu jezičko-pripovesna, kao i da su rezultati rada jezika uvek neke (kontingentne) priče. One svoju aktualizaciju imaju samo putem neprestanog odnošenja sa drugim pričama, u čistom narativnom mnoštvu, koje jezik fundamentalno manifestuje. Ukoliko ima bilo kakvog rada i delatnosti, ono je jezičko-narativno. Videćemo koliko nam Hegelova studija i njen spekulativni karakter može pomoći ili odmoći u pokušaju kristalisanja te priče filozofije priča, kao filozofije rada (filozofije).
In these studies we will try to take a somewhat different approach, by way of the story of the philosophy of stories, towards a philosophy of (philosophical) work, which can be inferred from the ...section Spiritual animal kingdom and deceit, or ’the matter in hand’ itself, which can be found in Hegel’s Phenomenology of Spirit. Instead of following the well-established textual route concerning this matter, which often consists of interpreting this particular Hegel’s narrative as the one which describes the traits of intellectual or academic work, or the work in general, we would like at first to present the idea that every activity is fist of all language-based and simultaneously story-driven, as well as the notion that the result of every linguistic activity is always going to be some (contingent) story. These stories actualize themselves only by continuously referring to other stories, in the pure narrative multiplicity, which language manifests fundamentally. If there is any work or activity whatsoever, it is language and narrative-bound. We shall also determine how helpful this Hegel’s study and its speculative character could be, in an attempt to elucidate the story of the philosophy of stories as the philosophy of (philosophical) work.
In these studies we will try to take a somewhat different approach, by way of the story of the philosophy of stories, towards a philosophy of (philosophical) work, which can be inferred from the ...section Spiritual animal kingdom and deceit, or ’the matter in hand’ itself, which can be found in Hegel’s Phenomenology of Spirit. Instead of following the well-established textual route concerning this matter, which often consists of interpreting this particular Hegel’s narrative as the one which describes the traits of intellectual or academic work, or the work in general, we would like at first to present the idea that every activity is fist of all language-based and simultaneously story-driven, as well as the notion that the result of every linguistic activity is always going to be some (contingent) story. These stories actualize themselves only by continuously referring to other stories, in the pure narrative multiplicity, which language manifests fundamentally. If there is any work or activity whatsoever, it is language and narrative-bound. We shall also determine how helpful this Hegel’s study and its speculative character could be, in an attempt to elucidate the story of the philosophy of stories as the philosophy of (philosophical) work.
PDF