Artykuł dotyczy wykonywania zapisów testamentowych w małych miastach wielkopolskich: Dolska, Krzywinia i Książa w drugiej połowie XVI w. i w pierwszej połowie XVII w. Na podstawie zachowanych ...testamentów oraz wybranych zapisek z ksiąg miejskich uwzględnionych ośrodków omówione zostały rozmaite zachowania zgodne z prawem pisanym i zwyczajowym, związane z realizacją postanowień zawartych w sporządzonych tam aktach ostatniej woli. Najwięcej informacji dostarczyły źródła pisane z Dolska, najlepiej rozpoznane przez Autora. Pierwszą część artykułu poświęcono scharakteryzowaniu osób, które były wyznaczane przez testatorów jako wykonawcy ich ostatniej woli. Najczęściej byli to ludzie, którzy pełnili funkcje publiczne w mieście. Przeważnie egzekutorami ustanawiano dwie osoby, którym niekiedy powierzano też opiekę nad pozostawioną rodziną – żoną i małoletnimi dziećmi. Najczęściej w księgach miejskich rejestrowano kwitacje potwierdzające wykonanie określonych dyspozycji testamentowych, takich jak przekazanie pieniędzy instytucji kościelnej, części majątku ruchomego lub nieruchomego określonym osobom, oraz zwrot długu lub odebranie wierzytelności. Czas, który upływał między sporządzeniem testamentu a wpisaniem takiego poświadczenia, był różny – od jednego dnia do maksymalnie 21 lat; większość rozporządzeń była jednak realizowana w zwyczajowym terminie jednego roku. Wykonywanie postanowień testamentowych nie obywało się bez konfliktów, chociaż zapobieżenie rodzinnym sporom było nierzadko podstawową intencją testatorów przy spisywaniu dyspozycji. Wynikały one z niezadowolenia różnych osób z postanowień zawartych w aktach ostatniej woli, z pominięcia ich w tych dokumentach lub ukrycia zobowiązań testatorów wobec swoich wierzycieli. W artykule przedstawiono wybrane przypadki nieporozumień powstałych na tym tle, które – jak można przypuszczać – występowały wtedy najczęściej. Niekiedy władze miejskie, właściciel miasta lub jego przedstawiciel orzekali nieważność rozporządzeń stanowiących podstawę sporu; dotyczyło to głównie nadań nieruchomości. Jak wynika z badanych źródeł pisanych, tytułowe „życie po śmierci” testatora mogło przybierać różne odcienie, niekoniecznie takie, jak on sobie życzył spisując ostatnią wolę. Przytaczane w tekście przykłady miały zobrazować mnogość informacji na temat realizacji postanowień testamentowych, oraz ukazać możliwości przeprowadzenia bardziej szczegółowej analizy wybranych problemów, np. pozbywania się dziedziczonych nieruchomości.
The paper discusses a book by Krzysztof Mrozowski on the subject of to thespace of Old Warsaw in the 16th century. This review presents the most importand advantages of the book, crucial from the ...point of view of researchers of the Early Modern historyof Warsaw and, more generally, possibilities of extending or changing the research questionnaire for works with a sociotopraphic feature, are presented. A few detailed commentswere also included, which – in the author’s opinion – would enrich the book, although inno way diminish the positive tone of the review
Natura na planie miasta Słomski, Michał
Zapiski historyczne,
2019, Letnik:
84, Številka:
3
Journal Article
Recenzirano
Odprti dostop
The article concerns the presence of nature in pre-industrial towns. I address here the problems I encountered when recreating the urban layout of Dolsk, an averagesized town in Greater Poland ...belonging to the bishops of Poznan in the Old Polish period, at the turn of the 16th and 17th centuries. This problem concerned showing the socio-economic character of the city. The reproduction constitutes part of Greater Poland’s volume of the series of the Historical Atlas of Poland. The search for the presence of nature in cities was based on a query in written sources from the first half of the 17th century and on the basis of the oldest known and preserved city map from the end of the 18th century. The reference to natural elements in Dolsk is associated with the presence of home gardens, which constitute a kind of natural arrangement. Most often they appear when describing a real estate that was the subject of purchase/sale transactions between burghers of Dolsk or when loans were secured on a real estate. Gardens were located on plots, which constituted the basic unit of the ownership division of the urban space. However, they were not always mentioned in the descriptions of transactions. Most often they appeared at the houses that were built on plots limited from the back by the lakes surrounding Dolsk or passed into suburban areas. However, also in the case of plots that bordered with other plots from the back, one may find information about the presence of a garden on such a plot. The presence of gardens at the back of the plots in Dolsk was also registered on the oldest preserved city map of 1794–1796. Both this fact and the forwarding of elements of nature inside town walls on plans of perspective towns from the early modern period means that marking gardens on the reconstruction of the spatial arrangement seems necessary, especially in the case of towns of the size and character of Dolsk. This makes it necessary to reflect upon the methodology of creating historical maps of old towns. The simplest solution would be to create a generalized, simplified visualization of the urban space based on data taken from the oldest town plan, but not merely from a simple redrawing of the border between the residential-economic zone and the garden zone. However, not being able to mark these borders precisely on the basis of data from written sources from the 17th century, one should adopt a conventional method of marking these zones. However, this requires further reflection on the methodological concepts of modern cartography and their use to create historical maps showing the reconstruction of spatial systems of towns in the pre-industrial period. It seems that further work on a similar way of marking the space of urban plots in average-size and small towns will allow to develop a model of cartographic presentation that will better reflect the character of the space of towns such as Dolsk.
The paper focuses on the issue of towns in the Polish territory which belonged to ecclesiastical institutions in the 16th century. It discusses the matters of ownership, successful and failed ...foundation initiatives in the 16th century, and conditions influencing (or not) the development and importance of urban centres. The Annex to this paper contains a list of all ecclesiastical towns as of ca. 1600, sorted by the institution they belonged to. Two maps annexed to the paper present, respectively, ecclesiastical property in the entire territory of the Crown at the end of the 16th century and ecclesiastical property in Greater Poland in the same period.
The aim of this paper is to discuss the problem of describing an urban plot and to propose a definition that can be used in comparative studies of historic towns. The need for a uniform definition ...results from comparative research using spatial databases and historical GIS (hGIS). The article discusses the problems in vectorization of plots for the purposes of hGIS analyses, as well as the methods of presenting urban plots on historical plans that have been used so far, on the example of the Historic Towns Atlas series. We compared the results of the analysis with the plot definitions appearing in the literature on urban studies. Based on the literature review and research discussed in the article, we developed and proposed a plot definition for the ontology of historical urban spaces.
PDF
