Prezentacja publikacji omawiającej działania sądownictwa pruskiego dążącego do ograniczenia wolności słowa na przykładzie periodyku Wiktora Kulerskiego, mechanizmy wykorzystywane w tłumieniu rozwoju ...prasy oraz odważną postawę dziennikarzy polskich piętnujących zapędy germanizatorskie.
„Dziennik Kujawski” to najpopularniejszy periodyk o charakterze narodowo - katolickim, który ukazywał się w Inowrocławiu w latach 1893-1939. Obejmując swym zasięgiem wszystkie stany i warstwy ...społeczeństwa polskiego Kujaw Zachodnich, przez 46 lat propagował najwyższe wartości polskiej kultury, osiągnięcia nauki i techniki oraz relacjonował wiele znaczących zagadnień z życia społecznego, politycznego i kulturalnego miasta, regionu, kraju i świata. Był jednym z ważniejszych dokonań na gruncie rozwoju polskiej prasy prowincjonalnej ostatniego dziesięciolecia XIX wieku, a zarazem pierwszym znaczącym pismem polskim, które trwale zaznaczyło swe miejsce pośród periodyków codziennych Wielkopolski. Miał on swoich czytelników nie tylko na Kujawach i Pałukach, ale także w Królestwie Polskim, Galicji, a nawet w Ameryce i Azji. Pierwszym redaktorem odpowiedzialnym „Dziennika Kujawskiego” w latach 1893-1895 był ceniony pisarz i działacz ludowy Józef Chociszewski. Za zamieszczenie na łamach redagowanego pisma korespondencji o stosunkach szkolnych w Łowyniu pod Pszczewem i o wydarzeniach w szkole w Gogolinku postawiony został w stan oskarżenia. W pierwszym przypadku pruski wymiar sprawiedliwości dopatrzył się obrazy królewskiej regencji poznańskiej i skazał redaktora na miesiąc więzienia oraz poniesienie kosztów procesu, w drugim natomiast uznał, że dopuścił się obrazy protestanckiego nauczyciela i wymierzył karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Omówienie publikacji prezentującej obszerny zbiór książek, które wywarły znaczący wpływ na rozwój i wizerunek literatury, a których wydania na przestrzeni wieków, były zabronione. W książce autor ...przedstawia przyczyny cenzury - społeczne, obyczajowe, religijne, polityczne oraz ich skutki. Próbuje też odpowiedzieć na pytanie, czy książka może stanowić zagrożenie.
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Niewygodne dla władzy. Ograniczanie wolności słowa w Polsce w XIX i XX wieku”, odbywająca się w Toruniu w dniach 18-19 listopada 2008 r. stała się okazją do ...zaprezentowania różnorodnych form działania ośrodków władzy w zakresie ograniczania wolności słowa w Polsce w XIX i XX wieku oraz stanowisk twórców, redaktorów, wydawców wobec tych praktyk. Artykuł podsumowuje dwudniowy cykl spotkań, w ramach których wygłoszono 34 referaty, przygotowane przez przedstawicieli 15 ośrodków naukowych i wyższych uczelni z całego kraju.
W 1948 r. do Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji iWidowisk trafiły dwa zbiory felietonów autorstwa Władysława Smólskiego, które otrzymały aż dziesięć recenzji, w tym dziewięć negatywnych. ...Maszynopisy przekazano do kontroli w kwietniu 1948 r., a kolejne w następnych miesiącach, kiedy kontrola słowa stawała się coraz bardziej restrykcyjna. Celem artykułu jest ukazanie negatywnych recenzji cenzorskich sporządzonych w GUKPPiW, a także przedstawienie sytuacji, w jakiej znalazł się wówczas pisarz, który jeszcze przed wybuchem II wojny światowej dał się poznać jako autor m.in. fars i humoresek.
Artykuł zapowiada i omawia pierwsze polskie wydanie dzieła Antonio Possevina SJ Cultura ingeniorum oparte na uwspółcześnionym tłumaczeniu tekstu autorstwa Krystyny Remerowej wydania pierwszej księgi ...Bibliotheca selecta, z 1604 r. Akcentuje kontekst historyczny, opisuje kluczowe wątki, sygnalizuje kontrowersje m.in. związane z rozumieniem cenzury zakonnej jako regulatora komunikacji piśmienniczej. Na przełomie XVI i XVII wieku o. A. Possevino był uczestnikiem wydarzeń zmieniających bieg historii, a przede wszystkim obraz ówczesnego społeczeństwa, chciał wpływać na te zmiany m.in. poprzez właściwe według niego i zalecane przez zakon jezuitów, zwłaszcza po Soborze Trydenckim, ukierunkowanie młodzieży, kształcenie jej poprzez odpowiednio dobraną lekturę i zajęcia fizyczne, szlifowanie (paideia) talentów na miarę ich możliwości, zawsze ku chwale Boga. W tym zakresie tekst może być przyczynkiem do interpretacji w perspektywie paradygmatów edukacji medialnej. Artykuł prezentuje dzieło A. Possevina jako pracę obrazującą dylematy epoki wynikające też z nakazów władz kościelnych i zakonnych budzących różne kontrowersje. Jest to tekst dojrzałego duchowo autora, przekonanego o słuszności wybranej drogi, czasem bezwzględnie wspierającego poczynania kontrreformacji.
Dotychczas wiele uwagi poświęcono zagadnieniu języka oficjalnej propagandy epoki socjalizmu, brak jednak publikacji o charakterze lingwistycznym dotyczących zakresu semantycznego pojęcia „cenzura” w ...kontekście ustroju socjalistycznego. W celu wypełnienia tej luki przeanalizowano definicje wyrazu „cenzura” zaczerpnięte z wybranych słowników oraz encyklopedii o treści ogólnej wydanych w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (od roku 1940 do 1991) oraz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (w latach 1959–1988). Badanie ma na celu rekonstrukcję i porównanie obrazów cenzury utrwalonych w definicjach leksykograficznych oraz ustalenie, czy obraz tego pojęcia uległ zmianie pod wpływem poszerzania ram wolności słowa w obu państwach. W toku badania wykazano, że w definicjach hasła „cenzura” widoczny jest znaczący wpływ oficjalnej ideologii na język w postaci wyraźnego zunifikowania definicji cenzury w obu państwach.
Autor bada zmiany w polskim ustawodawstwie w zakresie dostępności filmów dla nieletnich w okresie międzywojennym. Analizuje następujące po sobie akty prawne oraz Ustawę o filmach i ich wyświetlaniu, ...okoliczności ich powstania oraz zmiany, jakie ze sobą niosły. Opisuje dyskurs medialny, jaki toczył się wokół tych zmian, zaznaczając główne głosy sporu, czyli Kościół katolicki, publicystów filmowych, nauczycielstwo oraz samą młodzież, i nakreślając ich motywacje oraz argumenty. Przybliża także wpływ toczącej się dyskusji na realne działania państwa związane z dostępem młodzieży do kina. Zestawia kwestię sposobu działania polskiego rynku filmowego z odczuwalnym brakiem filmów młodzieżowych na ekranach oraz wyraźną niechęcią producentów do inwestowania w tego typu obrazy, starając się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego w przedwojennej Polsce praktycznie nie wyświetlano produkcji dla młodzieży i w jaki sposób starano się wypełnić tę lukę na rynku dystrybucyjnym.
Članek obravnava strategije za prevajanje profanosti v slovenskih, hrvaških in srbskih podnapisih 20 filmov, ki so posneti v angleškem jeziku. Analiza je za vsak jezik obsegala 1.862 primerov ...profanosti – primerjava je pokazala tako skupne značilnosti kot razlike. V slovenskih podnapisih je bilo ohranjenih 51,7 % primerov profanosti, v drugih dveh jezikih pa je bil ta delež večji: 60,8 % v srbskih in 63,1 % v hrvaških podnapisih. Če je bilo v istem filmu uporabljenih več primerov istega profanega izraza oz. fraze, pogosto naletimo na različne prevodne rešitve – to velja za prevajalske strategije v vseh treh jezikih. Objektivni razlogi za to, da profanost v podnapisih ni bila ohranjena, v vseh treh jezikih obstajajo v približno petini primerov (SLO: 21,0 %; SRB: 18,8 %; HRV: 20,5 %), medtem ko lahko v preostalih primerih izogibanja profanosti govorimo o (samo)cenzuri. Podrobnejša kategorizacija primerov profanosti, ki niso bili ohranjeni, je pokazala, da je bila v slovenskih podnapisih strategija izpuščanja uporabljena bistveno pogosteje (33,9 %) kot v srbskih (26,9 %) in hrvaških (26,1 %) podnapisih, razlike med pogostostjo kategorij modulacija registra (SLO: 12,0 %; SRB: 10,9 %; HRV: 9,3 %), radikalna sprememba pomena (SLO: 1,5 %; SRB: 1,2 %; HRV: 0,9 %) in zamenjava z zaimkom (SLO : 0,9 %; SRB: 0,2 %; HRV: 0,6 %) pa so manj občutne. Primeri v vsakem izmed jezikov ponazarjajo, da lahko pogosto neohranjanje profanosti v prevodu vpliva na makrostrukturno raven filma, tj. tako na razumevanje dogodkov in karakterizacijo kot tudi na percepcijo odnosov med posameznimi liki.
Na ziemiach polskich w XIX w. pojawiały się w większej liczbie drukowane na miejscu wydawnictwa tajne, szmuglowane z zagranicy lub innego zaboru. Publikacje spoza cenzury miały w Polsce dość długą ...tradycję, ale zjawisko to występowało ze wzmożoną siłą w XIX stuleciu, m.in. dzięki postępowi poligrafii. Konspiracyjne warunku sprawiały, że były to często publikacje wykonane prymitywnie. Autorka w swoim tekście charakteryzuje przedpowstaniową broszurę drukowaną we Wrocławiu (wierszowany utwór „Polski duch” autorstwa najprawdopodobniej Władysława Chotomskiego), której zachowało się niewiele, mimo stosunkowo dużego jak na tamte czasy nakładu (1000–1500 egzemplarzy). Wrocławki druk został wydany niestarannie, z licznymi błędami drukarskimi, na słabym papierze, jednak świadczy o dochodzących do Wrocławia wiadomościach z Królestwa Polskiego.
PDF
