The paper elaborates specific perceptive purposes and structural procedures generated by the various experimental abstract films and shows the ways how abstract film engages spectator’s attention. By ...“liberating” our visual system from representational (daily visual) experience, the abstract film encourages us to cultivate different sensory and sensual sensibility, explore new associations and alternative paths for moods and emotions. Various streams of abstract film will be analysed, relying primarily on classical abstract films (Whitney brothers, McLaren, Richter, and Eggeling, etc.).
radu su predočena postojeća istraživanja u domenu jugoslovenskog eksperimentalnog filma ranih 1960-ih godina, koji je obilježen kao izuzetno vibrantno razdoblje u istoriji neoavangardnih umjetničkih ...pravaca. Oslanjajući se na avangardne i formalističke teorije, te prateći tendencije u tadašnjim jugoslovenskim umjetničkim i kuratorskim praksama (druga linija), decenije nakon Drugog svjetskog rata obilježili su autori i filmovi koje su odnjegovali amaterski kinoklubovi i zagrebački GEFF. Ovaj period se u literaturi često naziva i periodom druge filmske avangarde, periodom redefinisanog eksperimentalnog filma koji je kasnije uticao na dalji razvoj međunarodno značajnih jugoslovenskih „autohtonih” filmskih radikalnih pravaca poput crnog talasa. Rad ima za cilj da analitički pristupi drugoj filmskoj avangardi sa osvrtom na uticaje koji su prethodili i uslijedili, uzimajući u obzir socio-politički i socio-kulturni kontekst jugoslovenskog prostora tog perioda. Sa tim u vezi, u radu je posebna pažnja posvećena i fenomenu antifilma Mihovila Pansinija.
Osnovna namjera teksta je opetovanje značaja Mihovila Pansinija u povijesti hrvatske kinematografije i njezinih modernističkih tendencija, ali i staviti Pansinjevo stvaralaštvo u širi kontekst ...europskog i svjetskog filma iz čega je vidljivo da je taj značaj nemjerljiv i možda još i veći nego što je u dosadašnjim valorizacijama Pansinijevog djela učinjeno. Također, namjera je bila još jednom ukazati i na značaj GEFF-a, festivala koji je zajedno s tadašnjim drugim manifestacijama u Zagrebu, bitno liberalizirao umjetničku scenu unutar socijalističkog sustava.
Radom Glagoljica u eksperimentalnom filmu istražuju se mogućnosti uklapanja toga drevnog slavenskog i hrvatskog pisma u okvire eksperimentalnog filma. Autorice donose teorijske postavke ...eksperimentalnog filma i određenih sastavnica filma. Nadalje, razmatraju se moguće polazišne spoznaje vezane uz glagoljicu. Pomnije se predstavljaju i razlažu gradbeni elementi glagoljične azbuke (oblici križa, trokuta, kruga i četvorine), uočava se njihova simbolička potentnost. Poveznica s kršćanstvom vidi se najprije u simboličkom obliku križa, ali i u svim ostalim oblicima. Preko kršćanstva glagoljica se dovodi u vezu i s grčkim filozofom Platonom, a zahvaljujući ideji Dobra koja je utkana u svaki simbolički oblik. Potom se donose mogućnosti funkcioniranja glagoljice u eksperimenalnom filmu, a prethodno se pojašnjavaju osnovne zakonitosti medija filma i njegova eksperimentalnoga uobličenja. Promatra se položaj glagoljice u različitim kadrovima, položajima kamere, detalju i totalu. Uz to, opisuje se uloga glazbe u eksperimentalnom filmu, odnosno učinak koji ista postiže. Naposljetku se opisuje uloga poezije u filmu te se pokušavaju prepoznati, i uspostaviti, osobite veze između znanstvenih činjenica, umjetničkih doživljaja i igre kao prostora ostvarenja smjelih povezivanja.
Što je to dokumentarističko-eksperimentalni film? Povijesti dokumentarnog filma, poput one Erika Barnouwa (Documentary: a History of the Non-fiction Film, 1993) ili nešto novije Betsy A. McLane (A ...New History of Documentary Film, 2012) uglavnom ne zaobilaze prvu filmsku avangardu kao važan impuls za formiranje i razvoj dokumentarnog filma. No o dokumentarističkim tendencijama druge filmske avangarde, autorima poput Stana Brakhagea ili Jonasa Mekasa (koji svoje filmove izričito naziva dnevničkim), gotovo da nema riječi. Počevši s uvodnim primjerom, Brakhageovim filmom Prozor voda pomicanje bebe (Window Water Baby Moving, 1959), svojevrsnim hibridom dokumentarnog i eksperimentalnog filma, ovaj rad propituje izlagačke strategije (filmova) koje manipuliraju podrazumijevanim tragom (Noël Carroll), zapisanom optičkom/akustičkom situacijom, ne gubeći pritom svoju “reprezentativnu” vrijednost, i to prvenstveno analizom dviju glavnih struja eksperimentalnog filma: poetske (Brakhage, Pansini i dr.) i minimalističke struje (Gotovac, Warhol, Frampton i dr.).
PDF
