Razumijevanje apstraktnih pojmova predstavlja važan izazov za teorijski okvir utemeljene kognicije. Jedna je mogućnost da se apstraktni pojmovi utemeljuju u afektivnim stanjima. U ovome smo radu ...ispitali hipotezu povezuje li se apstraktni matematički pojam parnosti broja (par – nepar) s pozitivnim i negativnim afektivnim tonom koji je indirektno naznačen predznakom plus i minus. U prvome su eksperimentu ispitanici odgovarali na pitanje je li prezentirani broj paran ili neparan. Kao podražaji prezentirani su cijeli brojevi u rasponu od -9 do 9 bez -5, 0 i 5. Rezultati su pokazali dvosmjernu interakciju između predznaka i parnosti jer su ispitanici bili efikasniji u obradi pozitivnih nego u obradi negativnih parnih brojeva. Također, bili su efikasniji u obradi negativnih nego u obradi pozitivnih neparnih brojeva. U drugome su eksperimentu ispitanici odgovarali na pitanje je li prezentirani broj numerički veći ili manji od 5, pri čemu su trebali ignorirati predznak. Prezentirani su isti podražaji kao i u prvome eksperimentu. Dobivena je složenija trosmjerna interakcija u kojoj su ispitanici bili efikasniji u obradi pozitivnih nego u obradi negativnih parnih brojeva, kao i u prvome eksperimentu, ali taj se efekt pojavio samo za brojeve veće od 5. Rezultati su interpretirani u okviru teorije o korespondenciji polariteta i teorije centralnoga afektivnog utemeljenja.
Teorija uma je sposobnost pripisivanja mentalnih stanja drugima. Do prije otprilike 20 godina empirijska istraživanja upućivala su na to da je teorija uma kognitivno zahtjevna sposobnost koja se ...razvija oko četvrte godine života. Međutim, sve veći broj istraživanja koja koriste zadatke koji ne zahtijevaju verbalne odgovore upućuje na to da sposobnost koja nalikuje na teoriju uma postoji i izvan kognitivne kontrole te da je pokazuju već i djeca stara devet mjeseci. Ovaj pregledni rad predstavit će tri glavna tipa teorija koje pokušavaju objasniti te novije empirijske rezultate i raspraviti o njima. Nadalje, u radu će biti istaknuti empirijski nalazi koji idu u prilog svakoj od tih teorija ili je opovrgavaju. Iako postoje prijedlozi za kritične eksperimente koji bi trebali moći napraviti razliku između teorija, trenutačno ti prijedlozi još nisu dovoljno korisni za te svrhe jer se podatci koji bi se mogli dobiti takvim eksperimentima mogu u različitim teorijama različito interpretirati. Stoga je važno da se budući rad o teoriji uma fokusira na uklanjanje dvosmislenosti u predviđanjima i interpretacijama svake od teorija.
Theory of Mind is the ability to attribute mental states to others. Until around 20 years ago most evidence pointed to Theory of Mind being a cognitively demanding skill that likely develops at around 4 years of age. However, there is a growing body of literature based on experiments that do not rely on verbal measures that suggests that Theory of Mind-like abilities may occur outside of cognitive control and in infants as young as 9 months. This review discusses the three main types of account that have been proposed as explanations of these new results. Furthermore, it highlights the evidence supporting and contrasting each type of account. There is currently no single account that provides an uncontested explanation of all current data, however, one of the reasons for this is that there is a degree of ambiguity in the predictions and interpretations of each of the accounts making it challenging for any set of experiments to refute an account. Consequently, the future of research on Theory of Mind appears to rely on these accounts producing less ambiguous predictions that cannot be insulated from refutation.
Prevalenci sladkorne bolezni in demence v zadnjih letih naraščata, bolezni pa si delita številne dejavnike tveganja, kot so hipertenzija, dislipidemija, čezmerna telesna teža, nezdrava prehrana in ...telesna neaktivnost. Pomanjkanje glikemičnega nadzora se povezuje z višjim tveganjem za kognitivni upad, mikrožilni in makrožilni zapleti sladkorne bolezni pa z višjim tveganjem za razvoj demence. Bolniki s sladkorno boleznijo imajo oškodovane različne kognitivne domene. Posebej izrazite so težave na področju spomina in izvršilnih funkcij. Tovrstne težave lahko vplivajo na potek sladkorne bolezni, posameznikove možnosti uvida v lastno bolezen in sposobnosti sledenja režimu zdravljenja. Kognitivne motnje pri bolnikih s sladkorno boleznijo se povezujejo s slabšim znanjem in slabšo skrbjo za lastno bolezen, pogostejšimi napakami pri spremljanju krvne glukoze in odmerjanju inzulinskih injekcij, pogosteje zamujenimi zdravstvenimi pregledi in večjim številom epizod hipoglikemije ter srčnožilnih zapletov. Pomembno je, da pri bolnikih s sladkorno boleznijo prepoznamo kognitivne težave in jih upoštevamo pri načrtovanju zdravljenja; opredelitvi tarčnih vrednosti, edukaciji, izbiri farmakoloških in nefarmakoloških načinov zdravljenja ter nudenju podpore bolnikom in njihovim svojcem oziroma skrbnikom. Pomembni so individualni pristop, postopno uvajanje sprememb in čim bolj enostaven protokol zdravljenja (npr. uporaba zdravil s podaljšanim učinkom, uporaba razdelilcev zdravil), ki upoštevajo tudi socialno situacijo posameznika.
Razumijevanje apstraktnih pojmova predstavlja važan izazov za teorijski okvir utemeljene kognicije. Jedna je mogućnost da se apstraktni pojmovi utemeljuju u afektivnim stanjima. U ovome smo radu ...ispitali hipotezu povezuje li se apstraktni matematički pojam parnosti broja (par – nepar) s pozitivnim i negativnim afektivnim tonom koji je indirektno naznačen predznakom plus i minus. U prvome su eksperimentu ispitanici odgovarali na pitanje je li prezentirani broj paran ili neparan. Kao podražaji prezentirani su cijeli brojevi u rasponu od -9 do 9 bez -5, 0 i 5. Rezultati su pokazali dvosmjernu interakciju između predznaka i parnosti jer su ispitanici bili efikasniji u obradi pozitivnih nego u obradi negativnih parnih brojeva. Također, bili su efikasniji u obradi negativnih nego u obradi pozitivnih neparnih brojeva. U drugome su eksperimentu ispitanici odgovarali na pitanje je li prezentirani broj numerički veći ili manji od 5, pri čemu su trebali ignorirati predznak. Prezentirani su isti podražaji kao i u prvome eksperimentu. Dobivena je složenija trosmjerna interakcija u kojoj su ispitanici bili efikasniji u obradi pozitivnih nego u obradi negativnih parnih brojeva, kao i u prvome eksperimentu, ali taj se efekt pojavio samo za brojeve veće od 5. Rezultati su interpretirani u okviru teorije o korespondenciji polariteta i teorije centralnoga afektivnog utemeljenja.
Comprehension of abstract concepts presents an important challenge for a theoretical framework of grounded cognition. One possibility is that abstract concepts are grounded in affective states. In this work, we examined the hypothesis that abstract mathematical concept of parity (even-odd) is associated with positive and negative hedonic tone. In the first experiment, participants performed parity judgment task. Stimuli were whole numbers in the range between -9 to 9 excluding -5, 0 and 5. Results showed two-way interaction between sign and parity because participants were more efficient with positive than negative even numbers. They were also more efficient with negative than positive odd numbers. In the second experiment, participants were asked to judge whether the presented number is numerically greater or smaller than 5 while they should ignore the sign. The stimuli were the same as in the first experiment. Results showed more complex three-way interaction where participants were more efficient with positive than negative even numbers, as in the first experiment, but this result was restricted to numbers greater than 5. Results are discussed in the context of the theory of polarity correspondence and the theory of affective grounding.
Iako je odavno poznato da simbolički stimulusi mogu da budu pobuđivači emocija, dosadašnja istraživanja u oblasti socijalne kognicije (tj. teorije uma) bila su usmerena gotovo isključivo na prirodne ...pobuđivače. Zato smo ispitanicima različite starosti, koristeći metodu strukturisanog intervjua, postavljali pitanja o tome šta izaziva 4 osnovne (radost, strah, tuga, bes) emocije, kako bismo utvrdili kolika će biti relativna učestalost simboličkih pobuđivača u njihovim spontanim odgovorima. Relativna učestalost takvih pobuđivača uzeta je kao indikator za njihov značaj za razumevanje kauzacije emocija. Učestvovalo je ukupno 120 ispitanika, po 20 na različitim uzrastima od predškolskog do studentskog. Dobijene odgovore kategorisala su dva nezavisna procenjivača; ukupno slaganje među njima bilo je 96%. Rezultati su pokazali da su simboličke pobuđivače u visokom procentu navodili ispitanici na svim ispitivanim uzrastima. Ovaj nalaz smo protumačili kao pokazatelj toga da su takvi pobuđivači od najranijih uzrasta deo implicitne teorije o kauzaciji emocija i da je u dosadašnjim istraživanjima napravljen „propust“ time što oni nisu u većoj meri uzeti u obzir. Jedina značajna uzrasna razlika u učestalosti simboličkih pobuđivača dobijena je između dece od 5 godina (46.4%) i starijih ispitanika (65.9% u proseku), što se poklapa sa prelaskom sa predškolskog na školski uzrast. Relativna učestalost takvih pobuđivača ostaje približno ista na starijim uzrastima. Analize uzrasnih razlika u učestalosti simboličkih pobuđivača iz različitih potkategorija pokazale su da je na uzrastu od 5 godina veća učestalost ikoničkih pobuđivača nego na starijim uzrastima, dok je obrnut slučaj sa društveno-normativnim pobuđivačima; u oba slučaja, kasnije uzrasne razlike nisu statistički značajne.
Jedno je od glavnih istraživačkih područja u socijalnoj kogniciji životinja kooperativno rješavanje problema, tj. kognicija kod meðusobne suradnje životinja. Smatra se da je socijalna kognicija ...evoluirala zbog zahtjeva koje donosi život u grupama i često se drži adaptacijom za takav život. Analiza socijalnoga učenja, drugoga istraživačkog područja unutar socijalne kognicije, pokazala je da je ta pretpostavka u literaturi prouzročila dva problema. Prvo, postoji pristranost prema testiranju socijalnih vrsta, i drugo, postoji a priori pretpostavka da je socijalno učenje kvalitativno drugačije od individualnoga. Ta dva problema nisu nužno ograničena na socijalno učenje, nego mogu biti prisutna i u drugim poljima unutar istraživanja socijalne kognicije. Primjena slične analize na kooperativno rješavanje problema ukazuje da i u tome području postoje oba problema. Prvo, empirijska se istraživanja provode ponajprije na vrstama koje su socijalne i na onima koje pokazuju kooperativna ponašanja u divljini. Drugo, pretpostavka da se kooperativno rješavanje problema temelji na specifično socijalnim kognitivnim sposobnostima implicirana je u velikome dijelu literature. Moguće je da je to rezultat miješanja različitih komponenti unutar kognitivnoga procesa: koja je informacija potrebna za uspješnu kooperaciju i kako se ta informacija stječe. Dok prva komponenta mora uključivati informaciju o drugome pojedincu, ne postoji indikacija da se druga komponenta mora razlikovati od već poznatih, općenamjenskih mehanizama. Ta dva problema sprečavaju sistematsko ispitivanje razlika izmeðu vrsta i ometaju istraživanje evolucije kooperativnoga rješavanja problema.
Oštećenja kognitivnih funkcija vrlo su česta nuspojava citotoksične terapije tijekom liječenja zloćudnih bolesti. Često ostaju neprepoznata zbog multifaktorijalne kompleksne etiologije i poteškoća ...pri mjerenju i objektivizaciji. U radu prikazujemo dijagnostičke mogućnosti procjene pojedinih kognitivnih disfunkcija, vrste kognitivnih poremećaja u tijeku liječenja zloćudnih bolesti i mogućnosti utjecaja na poboljšanje ovog važnog dijela kvalitete života oboljelih.
U radu su prikazani teorijski argumenti i empirijske potvrde za ideju i protiv ideje da kognitivni procesi (mišljenje, rezoniranje, očekivanje i
vjerovanje) ili emocije i motivacija mogu izravno ...utjecati na i mijenjati sadržaj vida. Prema hipotezi o modularnosti uma i Marrovoj računalnoj teoriji vid je informacijski zatvoren modul s fiksnom, urođenom arhitekturom. Ona se temelji na specifičnim načelima koja su bitno drugačija od općega kognitivnog funkcioniranja. Vid mora biti kognitivno inpenetrabilan zato jer mora stvoriti točnu mentalnu reprezentaciju vanjskog svijeta i time omogućiti jedinki uspješno snalaženje u njemu. Suprotno tome, prema modelu prediktivnog kodiranja, kao suvremenog oblika zagovaranja penetrabilnosti vida, mozak stalno generira predikcije koje olakšavaju i usmjeravaju procesiranje osjetnih informacija i posljedično mijenjaju ono što vidimo. U novije vrijeme mnoga bihevioralna i neuroznanstvena istraživanja pokazuju da se vid doista mijenja pod utjecajem naučenih asocijacija i konteksta kao i socijalne kognicije, motivacije i emocija, što upućuje na zaključak da je vid kognitivno penetrabilan. Međutim, u navedenim su istraživanjima identificirane brojne metodološke i interpretacijske poteškoće iz kojih proizlazi suprotan zaključak. Na kraju, opisani su mogući smjerovi za daljnja teorijska i empirijska istraživanja koja bi nas trebala približiti razrješenju ovoga složenog pitanja.
En este trabajo se han mostrado argumentos teóricos y pruebas empíricas para los pros y los contras de la idea de que procesos cognitivos (pensamiento, razonamiento, expectativas y creencias) o emociones y motivación pueden influir directamente en la vista y cambiar
su contenido. Según la hipótesis sobre la modularidad de la mente y la teoría computacional de Marr, la vista es un módulo cerrado de informaciones con la arquitectura fija, innata. Se basa en los principios específicos que son significativamente diferentes del funcionamiento cognitivo general. La vista tiene que ser cognitivamente impenetrable porque tiene que crear una representación mental exacta del
mundo exterior y así posibilitar a un individuo buen funcionamiento en el mismo. Por lo contrario, según el modelo de codificación predictiva, como un modelo contemporáneo de abogar por la penetrabilidad de vista, el cerebro genera continuamente las predicciones que facilitan y dirigen
el procesamiento de informaciones sensoriales y en consecuencia cambian
lo que vemos. Últimamente, muchas investigaciones conductuales y neurocientíficas muestran que la vista de verdad cambia bajo la influencia de asociaciones aprendidas y el contexto, tanto como bajo la influencia de cognición social, motivación y emociones, lo que lleva a conclusión de que la vista es cognitivamente penetrable. Sin embargo, en
dichas investigaciones se han identificado numerosas dificultades metodológicas e interpretativas de las que surge una conclusión contraria. Al final, se han descrito posibles direcciones para futuras investigaciones teóricas y empíricas que deberían acercarnos a la solución de esta cuestión compleja.
The paper reviews theoretical arguments and empirical findings in
support and against the idea that cognitive processes (thinking, reasoning, expectations, and beliefs) or emotions and motivation can directly influence and change the content of vision. According to the modularity of mind hypothesis and Marr's computational theory, vision is
an informationally encapsulated module with fixed, innate architecture.
This innate architecture is based on a specific set of principles which
are much different from general cognitive functioning. Vision must be cognitively impenetrable because its task is to create an exact mental representation of the external environment that will enable individual to navigate through it successfully. In contrast, according to predictive coding model as an example of the modern advocate of penetrability of vision, brain constantly generates predictions which facilitate and redirect visual information processing and, consequently,
alters what we see. Recently, many behavioural and brain studies revealed that vision is indeed altered under the influence of learned associations and context as well as social cognition, motivation and emotions, thus lending support to the claim that vision is cognitively penetrable. However, numerous methodological and interpretational pitfalls have been identified in aforementioned research, resulting in the opposite conclusion. At the end, we described potential avenues for further theoretical and empirical research which will bring us closer to
the answer to this perplexing question.
U suvremenoj znanstvenoj i stručnoj literaturi sve je više navoda o kognitivnim poremećajima u oboljelih od zloćudnih bolesti koji mogu biti uzrokovani samim zloćudnim procesom (smještaj unutar ...središnjeg živčanog sustava ili oštećenje tkiva u sklopu paraneoplastičkog sindroma), njegovim liječenjem (radioterapijom, kemoterapijom ili kirurškim tehnikama), genetskim čimbenicima, infekcijom, anemijom, promjenama u imunološkom sustavu, metaboličkim poremećajem i/ili nutritivnim deficitima. Mogu se pojaviti u ranoj fazi zloćudne bolesti, neposredno prije njezinog otkrivanja ili započinjanja liječenja, u tijeku liječenja, a mogu trajati dugo nakon uspješnog izlječenja. Poremećaji pamćenja, učenja, koncentracije, računanja ili razmišljanja bilježe se u rasponu od blagih do vrlo teških poremećaja, koji sliče presenilnoj demenciji. Kognitivni poremećaji za oboljele od zloćudne bolesti predstavljaju značajne smetnje zbog svog utjecaja na kvalitetu života, radnu sposobnost i društvene aktivnosti, stoga se danas u svjetu podupiru istraživanja patofizioloških mehanizama nastanka kognitivnih poremećaja u takvih pacijenata. Cilj je otkriti pacijente sa zloćudnom bolešću koji imaju povećanu sklonost razvoja kognitivnih poremećaja u času postavljanja dijagnoze ili na samom početku liječenja na osnovi svoje genske predispozicije, kako bi se terapija zloćudne bolesti mogla tome prilagoditi i po mogućnosti spriječiti posljedice kognitivnih oštećenja. U ovom radu prikazujemo pregled literature i dosadašnje spoznaje o patofiziološkim i imunopatofiziološkim mehanizmima povezanosti zloćudne bolesti i kognitivnih funkcija.
PDF
