Monidło na tle przemian kultury ludowej Dymała, Agata
Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Kulturoznawcze,
05/2024, Letnik:
27, Številka:
4
Journal Article
Odprti dostop
Tematem artykułu są ręcznie retuszowane portrety fotograficzne zwane monidłami, które trwale wpisały się w ikonosferę polskiej prowincji. W tekście nakreślona została geneza zjawiska, ...wywodzona z ulegającej na przełomie XIX i XX wieku silnym przeobrażeniom kultury ludowej, spowodowanym uwłaszczeniem chłopów, industrializacją, migracją ludności wiejskiej do miast oraz możliwością awansu społecznego. Opisane zostały praktyki tworzenia i dystrybucji monideł oraz realia, w jakich te obrazy funkcjonowały. Fenomen monideł pokazuje, jak w PRL-u nierówności społeczne podtrzymywane były za pomocą sądu smaku, rozumianego za Pierrem Bourdieu jako narzędzie społecznej dystynkcji. W końcowej części podjęte zostały próby wskazania przyczyn, dla których temat monideł był długotrwale pomijany w dyskursie naukowym.
Koncepcja etyki troski opracowana przez Carol Gilligan uznawana jest w ramach teorii feministycznej za oryginalny i interesujący model konstruowania wzorców dziewczyńskiej empatii. Stosując ją ...jako narzędzie analityczne, pochylam się nad wybranymi modelami narracyjnymi w utworach kultury popularnej, kierowanych przede wszystkim do grona młodych odbiorczyń. Troskę oraz gniew traktuję jako afekty mające olbrzymi wpływ na decyzje podejmowane przez bohaterki serialu Dzicz oraz literacko-filmowej serii Igrzyska śmierci, kierujące się konkretnie troską o bezpieczeństwo najbliższych oraz potrzebą specyficznie postrzeganej sprawiedliwości. Tak budowane strategie narracyjne pozwalają odczytywać nastoletnie bohaterki w sytuacji opresji jako upodmiotowione i sprawcze postaci, zwiększając reprezentatywność postaw niezależnych bohaterek dziewczęcych w kulturze popularnej.
Jeden z problémů středoevropského eneolitu představuje pohřební ritus badenské kultury, vcelku dobře dokumentovaný ve východní části jejího rozšíření a o to hůře v oblasti západní, kam spadají i ...Čechy. Předmětem předloženého příspěvku je prezentace prvních uspokojivě dokumentovaných kostrových hrobů ze jmenované oblasti, které byly prozkoumány v Holubicích, okr. Praha-západ. Práce přináší kromě zevrubného vyhodnocení nálezové situace a všech získaných pramenů též soubor radiokarbonových dat. Dále je v ní řešena detailní chronologická pozice hrobů a míra jejich podobnosti s projevy pohřbívání v jiných oblastech rozšíření badenského komplexu.
Tekst stanowi komentarz do artykułu ukraińskiego pisarza, działacza społecznego i kulturalnego Bohdana Łepkiego, opublikowanego w 1933 roku w „Sprawach Narodowościowych”. Omawiany artykuł opisuje ...znaczenie końca XIX i początku XX wieku dla kultury ukraińskiej i narodowej samoidentyfikacji Ukraińców, ze szczególnym naciskiem na rozwój i rozkwit literatury ukraińskiej w tym okresie. W komentarzu autorka skupia się na obecnych markerach ukraińskiej tożsamości kulturowej.
Celem pracy jest antropologiczna analiza wybranej formy tradycyjnego tańca czeczeńskiego, lezginki. Autor stawia tezę o istotnej roli tego fenomenu kultury w międzypokoleniowym przekazie kulturowym w ...społeczności Czeczenów (inaczej Wajnachów) oraz obecnych w tańcu, dających się obserwować uniwersaliach charakterystycznych dla ich zbiorowej tożsamości. W toku wywodu powołuje się na prace antropologów amerykańskich i polskich, wykorzystując do opisu pojęcia takie jak wiedza ucieleśniona, kontekst oraz uniwersalia kulturowe. Podejmuje analizę poszczególnych elementów tańca, w tym spiralę jako formę organizującą ruch tancerzy, a także relacje tancerz-tancerka oraz tancerz-widownia. Każdy z elementów opatruje komentarzem kulturowym. Ważnym punktem odniesienia jest kategoria labiryntu. Autor przywołuje badania potwierdzające związek lezginki ze starogreckim mitem o Tezeuszu i labiryntem jako bogatym semantycznie tropem interpretacji czeczeńskiego chełchar (tańca). W końcowej części pracy zawarty jest wniosek o ograniczeniach, jakim podlega antropologiczna analiza form tanecznych.
W świecie pełnym pluralizmu kulturowego dziecko staje przed trudnym zadaniem wyboru różnorodnych wartości, norm, zachowań czy też rytuałów. Wzrasta w kulturowej strukturze rodziny, ale także w ...środowiskach szkolnych i rówieśniczych, reprezentujących elementy kultury moralnej ukierunkowanej na wyznawanie określonej wiary. Podejmowanie wyborów to poszukiwanie identyfikacji, poczucia wspólnotowego, przynależności, a jednocześnie odmienności od innych. Dziecko od początku swojego życia poszukuje przynależności do danej grupy społecznej. Dokonuje tego poprzez spotkanie z różnymi przestrzeniami kulturowymi w procesie dorastania. Dzięki temu kształtuje swoją tożsamość społeczną, a wraz z nią tożsamość religijną, która może ulegać modyfikacji w trakcie jego rozwoju i wychowania w środowisku rodzinnym oraz szkolnym. W artykule przedstawiono studium przypadku dziecka 7-letniego, które po doświadczeniu katechezy szkolnej charakteryzuje się większą identyfikacją z wiarą katolicką niż przed okresem rozpoczęcia edukacji. Na podstawie przeprowadzonych badań jakościowych stwierdzono funkcjonowanie elementów życia religijnego dziecka, które nie pochodzą z jego środowiska rodzinnego, ale zostały ukształtowane w rezultacie doświadczania religii podczas katechezy w szkole.
Badania na cmentarzysku w Malborku-Wielbarku prowadzone były w latach 1927–1936, 1984–1985 oraz 2008–2021. W ich trakcie odkryto łącznie ponad 2200 pochówków, datowanych od fazy A1 młodszego okresu ...przedrzymskiego po okres wędrówek ludów (faza D1). W 9 grobach znaleziono pozostałości 12 tkanin i 1 nitki. Wszystkie tekstylia były bardzo źle zachowane, a przetrwały z reguły dzięki sąsiedztwu przedmiotów metalowych. Były to tkaniny lniane w splocie płóciennym i wełniane w splocie skośnym 2/2, typowe dla obszaru kultury wielbarskiej oraz szerzej – środkowej i północnej Europy.
Neolitik kontinentalne Hrvatske intenzivno se istražuje od druge polovice 19. stoljeća, no, u usporedbi sa susjednim zemljama, relativno malo se zna o prehrambenoj ekonomiji stanovništva koje u to ...doba nastanjuje međuriječje Save, Drave i Dunava. Takvo stanje istraženosti onemogućava bilo kakve pokušaje da se odgovori na pitanja o kronološkim promjenama u taksonomskom sastavu životinjskih vrsta, o mogućim varijacijama u načinu na koji su životinje korištene na različitim mjestima i u različito vrijeme, o morfološkim i drugim promjenama unutar samih vrsta, itd. Stoga bi analiza kostiju i zuba sisavaca iz kasnoneolitičkih skupova nalaza u Osječko-baranjskoj županiji mogla poslužiti kao temelj za rekonstrukciju modela prapovijesnih strategija preživljavanja i prehrane u istočnoj Slavoniji. Cilj ovog rada je pružiti više informacija o iskorištavanju životinja na neolitičkim nalazištima u istočnoj Hrvatskoj, o složenosti stočarstva i razlikama u važnosti domaćih i divljih životinja za prehranu lokalnog stanovništva, te o strategijama preživljavanja zajednica s analiziranih nalazišta kao dijelova mreže naselja na prostoru sjevernog Balkana i južne Panonske nizine.
To bibliografia opublikowanych dotychczas prac Profesora Andrzeja Klondera. Zawiera ona łącznie 238 pozycji. Prócz monografii to rozprawy, artykuły i rozdziały w pracach zbiorowych polskich i ...zagranicznych, ponadto recenzje oraz omówienia aktualnych, krajowych i obcych publikacji, a także prace sprawozdawcze, będące dowodem szerokich zainteresowań Jubilata.