U ovom pregledu prikazan je dio znanstvenih istraživanja pri razvoju legura s prisjetljivošću oblika (engl. Shape Memory Alloy, SMA) na bazi bakra na Metalurškom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu u ...razdoblju od 2006. do 2022. godine u suradnji s brojnim visokoškolskim i znanstvenim institucijama u regiji. Istraživane su sljedeće legure SMA: CuAlNi, CuAlMn, itd. Provedeno je fizikalno modeliranje uključujući numeričku simulaciju razvoja mikrostrukture i toplinsku analizu tih legura. Legure SMA rađene su u lučnoj, visokofrekventnoj i indukcijskim pećima pomoću tri različite tehnologije lijevanja: brzo skrućivanje, lijevanje u metalne i/ili grafitne kokile te kontinuirano lijevanje u šipke. Nakon toga odabrane legure su toplo i hladno valjane. Provedena je toplinska obrada (austenitizacija uz naknadno gašenje u vodi i žarenje) i karakterizacija funkcionalnih svojstava legura SMA u različitim stanjima. Za karakterizaciju, osim ispitivanja mehaničkih svojstava, primijenjene su brojne visokosofisticirane metode: optička mikroskopija (OM), pretražna (SEM) i transmisijska elektronska mikroskopija (TEM), energetsko disperzijska-spektroskopija (EDS), pretražna diferencijalna kalorimetrija (DSC), dinamičko-mehanička analiza (DMA), rendgenska difrakcija (XRD), elektrokemijska impedancijska spektroskopija (EIS) itd. Već pri lijevanju kod pojedinih legura SMA, a posebice nakon toplinske obrade austenitizacijom uz naknadno gašenje u vodi, utvrđena je martenzitna mikrostruktura koja je osnovni preduvjet za svojstvo prisjetljivosti oblika. Na temelju provedenih istraživanja po većini parametara (plastičnost, korozijska otpornost itd.) može se zaključiti da su se najbolje pokazale legure CuAlMn.
Kao rezultat provedenih istraživanja na legurama SMA, prema podatcima iz baze CROSBI (na dan 23. prosinca 2022.), istraživački tim objavio je 33 rada u časopisima (od kojih su 23 rada u časopisima indeksiranim u bazi podataka Web of Science), 74 rada u zbornicima međunarodnih konferencija, 18 sažetaka u zbornicima konferencija te pet ostalih radova. Također, obranjena je jedna doktorska disertacija te je izrađeno i obranjeno 12 završnih i 25 diplomskih radova u području tehničkih znanosti iz znanstvenih polja metalurgije i kemijskog inženjerstva.
Bu çalışmada %0,0981 C, %1,653 Mn, %0,54 Si, %0,69 Ni içeren çift fazlı bir çeliğin çekme özellikleriüzerinde martenzit ve yeni ferrit hacim oranının etkisi araştırılmıştır. 715, 725 and 752oC de ...uygulanan kritiktavlama sonrasında numuneler suda, yağda ve fırında soğutulmuştur. Optik mikroskop incelemelerinde fırındasoğutma hızında bile karbür oluşumuna rastlanmamıştır. Sonuçlar, aynı kritik sıcaklıkta tavlama sonrasında,kullanılan soğutma şartları içerisinde en fazla martenzit hacim oranının suda soğutma ile elde edildiğinigöstermiştir. Martenzit içeriğinin artması ile homojen uzama azalırken, akma ve çekme mukavemetlerinin herikisi de artmıştır. Sabit martenzit hacim oranında, kritik tavlama sıcaklıklarından kontrollü soğutma sonucuoluşan yeni ferrit hacim oranının değiştiği gözlenmiştir. Yeni ferritin varlığı mukavemeti azaltıp, sünekliğiartırmıştır. Taramalı elektron mikroskobu (SEM) kırık yüzey incelemeleri yeni ferrit içeren numunelerin boyunbölgesinde daha yüksek yoğunlukta mikroboşluk içerdiğini ve tamamen sünek kırılma davranışı sergilediğinigöstermiştir. Bunun aksine yeni ferrit içermeyen numunelerin daha düşük yoğunlukta mikroboşluk içerdiği vehem klivaj hem de sünek kırılma modunu bir arada sergilediği gözlenmiştir.
In this study, steel sheet materials were used in order to obtain dual-phase steel. Specimens for this purpose have been annealed in ferrite + astatine regions at the temperatures of 740, 760, 800 ...and 820 °C. The specimens were annealed at the different temperatures with corresponding times 20, 40 and 60 minutes and quenched into water. As a result of this dual-phase steels at different ferrite + martensite ratio were produced. Sheet specimens were tested at the range of loading rates of 10, 50 and 259 mm/min. Strength properties of dual-phase steels were investigated depending on annealing temperature, ratio of martensite and loading rate.
Bu çalışmada, dual fazlı çelik elde etmek için çelik saç malzemeler kullanılmıştır. deneysel çalışmaların gerektirdiği ölçülerde hazırlanan numuneler ferrit + ostenit bölgesinde farklı sıcaklıklarda ...(740, 760, 800, 820 °C) tavlanmışlardır. Herbir sıcaklıkta numuneler 20, 40 ve 60 dakika tavlama sürelerinde tavlanarak suda su verilmiştir. Seçilen tavlama programına bağlı olarak martenzit ve ferrit oranları farklı dual fazlı çelikler elde edilmiştir. Saç numuneler 10, 50 ve 250 mm/dak' lık yükleme hızlarında testlere tabi tutularak çekme dayanımları belirlenmiştir. Söz konusu dual fazlı çeliklerin çekme özellikleri tavlama sıcaklığına, martenzit oranına ve yükleme hızına bağlı olarak incelenmiştir.
Bu çalışmada, dual fazlı çelik elde etmek için çelik saç malzemeler kullanılmıştır. deneysel çalışmaların gerektirdiği ölçülerde hazırlanan numuneler ferrit + ostenit bölgesinde farklı sıcaklıklarda ...(740, 760, 800, 820 °C) tavlanmışlardır. Herbir sıcaklıkta numuneler 20, 40 ve 60 dakika tavlama sürelerinde tavlanarak suda su verilmiştir. Seçilen tavlama programına bağlı olarak martenzit ve ferrit oranları farklı dual fazlı çelikler elde edilmiştir. Saç numuneler 10, 50 ve 250 mm/dak' lık yükleme hızlarında testlere tabi tutularak çekme dayanımları belirlenmiştir. Söz konusu dual fazlı çeliklerin çekme özellikleri tavlama sıcaklığına, martenzit oranına ve yükleme hızına bağlı olarak incelenmiştir.
In this study, steel sheet materials were used in order to obtain dual-phase steel. Specimens for this purpose have been annealed in ferrite + astatine regions at the temperatures of 740, 760, 800 ...and 820 °C. The specimens were annealed at the different temperatures with corresponding times 20, 40 and 60 minutes and quenched into water. As a result of this dual-phase steels at different ferrite + martensite ratio were produced. Sheet specimens were tested at the range of loading rates of 10, 50 and 259 mm/min. Strength properties of dual-phase steels were investigated depending on annealing temperature, ratio of martensite and loading rate.
Bu çalışmada, dual fazlı çelik elde etmek için çelik saç malzemeler kullanılmıştır. deneysel çalışmaların gerektirdiği ölçülerde hazırlanan numuneler ferrit + ostenit bölgesinde farklı sıcaklıklarda (740, 760, 800, 820 °C) tavlanmışlardır. Herbir sıcaklıkta numuneler 20, 40 ve 60 dakika tavlama sürelerinde tavlanarak suda su verilmiştir. Seçilen tavlama programına bağlı olarak martenzit ve ferrit oranları farklı dual fazlı çelikler elde edilmiştir. Saç numuneler 10, 50 ve 250 mm/dak' lık yükleme hızlarında testlere tabi tutularak çekme dayanımları belirlenmiştir. Söz konusu dual fazlı çeliklerin çekme özellikleri tavlama sıcaklığına, martenzit oranına ve yükleme hızına bağlı olarak incelenmiştir.
Bu çalışmada, dual fazlı çelik elde etmek için çelik saç malzemeler kullanılmıştır. deneysel çalışmaların gerektirdiği ölçülerde hazırlanan numuneler ferrit + ostenit bölgesinde farklı sıcaklıklarda ...(740, 760, 800, 820 °C) tavlanmışlardır. Herbir sıcaklıkta numuneler 20, 40 ve 60 dakika tavlama sürelerinde tavlanarak suda su verilmiştir. Seçilen tavlama programına bağlı olarak martenzit ve ferrit oranları farklı dual fazlı çelikler elde edilmiştir. Saç numuneler 10, 50 ve 250 mm/dak' lık yükleme hızlarında testlere tabi tutularak çekme dayanımları belirlenmiştir. Söz konusu dual fazlı çeliklerin çekme özellikleri tavlama sıcaklığına, martenzit oranına ve yükleme hızına bağlı olarak incelenmiştir.
Bu çalışmada, dual fazlı çelik elde etmek için çelik saç malzemeler kullanılmıştır. Deneysel çalışmaların gerektirdiği ölçülerde hazırlanan numuneler ferrit + ostenit bölgesinde farklı sıcaklıklarda ...(740, 760, 800, 820 °C) tavlanmışlardır. Herbir sıcaklıkta numuneler 20, 40 ve 60 dakika tavlama sürelerinde tavlanarak suda su verilmiştir. Seçilen tavlama programına bağlı olarak martenzit ve ferrit oranları farklı dual fazlı çelikler elde edilmiştir. Saç numuneler 10, 50 ve 250 mm/dak’ lık yükleme hızlarında testlere tabi tutularak çekme dayanımları belirlenmiştir. Söz konusu dual fazlı çeliklerin çekme özellikleri tavlama sıcaklığına, martenzit oranına ve yükleme hızına bağlı olarak incelenmiştir.
Nisko legirani V-Nb čelik visoke čvrstoće (HSLA) je toplinsko obrađen na martenzit i bainit sa različitom veličinom zrna, odžaren 3 sekunde na 750 °C i ohlađen na zraku. Chapy žilavost je određena u ...intervalu od -100 °C do 60 °C, a tvrdoća kod sobne temperature. Kod čelika sa početnom mikrostrukturom čelika i donjeg bainita, je bila veoma visoka žilavost iznad 200 J i tranzicijska temperatura niska, dok je bio kod martenzita prag približno kod 0 °C. Poslije odžarivanja se je žilavost smanjila malo kod martenzita i jako kod bainita. Nezavisno od veličine zrna, donji bainit je bio mnogo osetljiviji na pojavu krtosti poslije kratkog odžarivanja u području (α + β). Kod martenzita, promjena žilavosti nije u vezi za tvrdoćom, jer kod niže žilavosti je niža i tvrdoća.
