Much of the territory of today's Serbia became part of the Roman Empire in
the first century AD. Roman provincial system was brought to this area a
different kind of organization of settlements in ...accordance to the needs of
the new administration. The Roman province of Upper Moesia, offered not just
mineral resources, which are mentioned in ancient sources, but also the
conditions for the development of agriculture. Establishment of the Roman
provinces in the territory of Serbia is related with coming of military units
and increased population. From roman sources we learn that the Romans knew
about various types of soil and therefore the division performed according to
what the land will be used. Thus we find the term ager sationalis, which
applies only to fields with grains. Territory of the province of Upper Moesia
was study and also the geomorphologic characteristics of the region and the
opportunities for the production of grains, as well as the importance of
agriculture in the economic development of the province of Upper Moesia. The
biggest change in the province of Upper Moesia was made by the Roman army,
and their permanent camps rise in Singidunum (Belgrade) and Viminacium
(Kostolac), and numerous smaller fortifications across the border-limes and
interior, by the end of the first century. The Roman army had organized food
supply system. Among the foods that fall within the ordinary soldier's
rations were also the grains. Archaeological excavations of roman sites, the
analysis of tools used in farming, as well as materials that indirectly have
to do with farming, contributes to knowing of utilization of the arable land.
The expansion of arrivals administration to the central of the Roman Balkans,
determine changes incurred in the direct production of cereals in the
organization and their exploitation and distribution, as well as determining
the possible importation of cereals from neighboring provinces. The role of
the military, especially its veteran who after serving military service got a
big land property, and deserves an important place in the study of the
organization of agricultural production and the inclusion of Balkan-Pannonian
provinces of the Roman empire. In order to contribute to the knowledge
economy of the Roman province of Upper Moesia and the end of the third
century studding method combines the processing of archaeological material
from the ancient sites related to the production and storage of grain and
ancient sources involved in agriculture in the Roman Empire, and the
archaeological theoretical method. There is a significant incidence of
agrarian cults of deities in the Roman province of Upper Moesia (Liber,
Libera, Ceres, Silvan, Terra Mater, Priapus). The general conclusion is that
the population of the territory of Upper Moesia, although predominantly
rural, has been unable to produce sufficient amounts of grain for themselves
and the military. Peasant farms of Upper Moesia, probably a small and not so
densely populated province is concentrated on meeting the food needs of their
own. Province of Upper Moesia (from the end of the first through the third
century), the image of cereal is not significantly changed. Characteristic of
the end of the third century in the already divided province of Upper Moesia,
was the large number of farms and grain storage. Restoring people to the
ground, and tying for the farms, the state applies when there is no other way
to recover its economy. The relative stability and economic development in
the provinces, was distorted, probably from the time when the state and its
citizens, began to spend more than they earn. Again, most of the population
of Moesia Superior, living mainly from agriculture, and these changes
affected the least.
Veći deo teritorije današnje Srbije ušao je u sastav Rimske imperije tokom I
veka naše ere. Uključivanje u rimski provincijalni sistem doneo je ovom
prostoru drugačiji vid organizacije naselja u skladu sa potrebama nove
uprave. Rimska provincija Gornja Mezija, nudila je osim rudnog bogatstva koje
se u antičkim izvorima pominje uz njeno ime, i uslove za razvoj stočarstva i
zemljoradnje. Osnivanjem rimskih provincija na teritoriji današnje Srbije
neminovno je porastao broj stanovnika dolaskom vojnih jedinica. Iz izvora
saznajemo da su Rimljani poznavali i razne tipove zemljišta i prema tome
vršili podele u zavisnosti za šta će zemljište biti korišćeno. Tako nailazimo
na termin ager sationalis, koji se odnosi samo na terene pod žitaricama.
Istraživana je teritorija provincije Gornje Mezije sa geomorfološkim
karakteristikama te regije i mogućnostima za proizvodnju žitarica, zatim
vrste žitarica koje su mogle biti gajene, kao i značaj poljoprivredne
proizvodnje u ekonomskom razvoju provincije Gornje Mezije. Najveće promene
provinciji Gornjoj Meziji donela je rimska vojska koja je svoje stalne logore
podigla već krajem I veka u Singidunumu (Beograd) i Viminacijumu (Kostolac),
a brojna manja utvrđenja širom granice- limesa i unutrašnjosti provincije.
Rimska vojska je imala organizovani sistem snabdevanja hranom. Među namirnice
koje su spadale u redovna vojnikova sledovanja ubrajaju se i žitarice.
Arheološka istraživanja antičkih lokaliteta, analiza alata korišćenog pri
obrađivanju zemlje, kao i materijala koji posredno ima veze sa
poljoprivrednom proizvodnjom, doprinosi utvrđivanju stepena iskorišćenosti
obradivih površina i njihovog širenja dolaskom rimske uprave na centralni
Balkan, utvrđivanje promena nastalih u neposrednoj proizvodnji žitarica i u
organizaciji njihove eksploatacije i distribucije, kao i utvrđivanje mogućeg
uvoza žitarica iz susednih provincija. Uloga vojske, naročito njenih veterana
koji su nakon odslužene vojne službe dobijali zemljišni posed velika je, i
zaslužuje važno mesto u proučavanju organizacije poljoprivredne proizvodnje i
uključivanja balkansko- panonskih provincija u rimsku imperiju. Radi
doprinesa saznanju o privredi rimske provincije Gornje Mezije od I do kraja
III veka izabrani metod kombinuje obradu arheološkog materijala sa antičkih
nalazišta vezanog za proizvodnju i skladištenje žitarica i antičke izvore
koji se bave poljoprivredom u Rimskom carstvu, odnosno arheološki sa
teorijskim metodom. Značajna je rasprostranjenost kultova agrarnih božanstava
u rimskoj provinciji Gornjoj Meziji (Liber, Libera, Ceres, Silvan, Tera
Mater, Prijap). Opšti je zaključak da stanovništvo teritorije Gornje Mezije,
iako pretežno zemljoradničko, nije bilo u stanju da proizvede dovoljne
količine žitarica za sebe i vojsku. Seljačka imanja Gornje Mezije su,
verovatno bila malih dimenzija, a ne tako brojno stanovništvo provincije
skoncentrisano na podmirivanje sopstvenih potreba u hrani. Tokom čitavog
trajanja provincije Gornje Mezije (od kraja I do kraja III veka), slika
proizvodnje žitarica se nije znatnije menjala. Karakteristična pojava sa
kraja III veka na prostoru tada već podeljene provincije Gornje Mezije, su
velika poljoprivredna imanja i brojna skladišta za žitarice. Vraćanje
stanovništva na zemlju, i vezivanje za poljoprivredna imanja, država
primenjuje kada više nema načina da oporavi svoju privredu. Relativna
stabilnost, i privredni razvoj u provincijama, poremećeni su, verovatno, od
trenutka kada je država, odnosno njeni građani, počeli više da troše, nego
što zarađuju. Opet su, najbrojnije zemljoradničko stanovništvo Gornje Mezije,
te promene najmanje pogodile.
