Wychodząc poza paradygmat totalitarystyczny - przez pryzmat którego najczęściej jest przedstawiony okres komunizmu - autorka stawia sobie za cel „rozbrojenie jednolitej wizji stalinowskich reform i ?zniewolonego uniwersytetu?" (s. 297). Dla syntetycznego ujęcia wyników badań autorki warto zacytować fragment zakończenia: O ile można uznać, że pierwsza hipoteza pracy została zweryfikowana pozytywnie i w okresie powojennym mamy do czynienia z projektem modernizacyjnym, zakładaj ącym zwiększenie dostępu do uczelni wyższych osobom z klas pracujących, to druga hipoteza o roli uniwersytetów podczas realizacji tego projektu została zweryfikowana negatywnie - uniwersytety jako instytucje, a w szczególności Uniwersytet Łódzki, nie stały się najważniejszymi miejscami zmiany społecznej. Jeśli taki pogląd autorki jest spójny z jej patrzeniem na PRL jako na projekt modernizacyjny, to z drugiej strony wydaje się - szczególnie biorąc pod uwagę mizerne rezultaty reform (o czym dalej) - że może ona przeszacowywać znaczenie zmian dyskursywnych, co z kolei postrzegać można jako rezultat uniwersalizacji inteligenckich sporów symbolicznych, pozostających (w dużym stopniu) w oderwaniu od „realnego" życia warstw mających być adresatami zmiany. Roberta Zajonca, UW, e-mail: andrzej.turkowski@student.uw.edu.pl