This paper presents the Brazilian specificities of the development of its public health and social assistance policies since the re-democratization process in the 1980s until today. Besides, it ...presents a wide range of conflicts between the economic interests and the political activism accountable for the advances of the public policies implementation. This evolution is presented as a subsidy to the reader’s understanding of the development of a clinical solution for non-conventional settings specific to the Brazilian social and economic reality. Successful clinical experiences in health and social assistance based on phenomenology are presented, not only for diagnosis purposes, namely for understanding the people, for the context in the question, as well as the successful management development. The first case describes the provision of a peripatetic group therapy service, prior as a walking clinical practice, where the notion of territoriality and the dynamics of group interaction facilitate the understanding of the patients, while the intrinsic condition of the work also facilitates the establishment of transferential relationships. The second case describes the complexity of social welfare policy challenges through the clinical intervention while presenting a family in a social and economic vulnerability context.
Rad prikazuje brazilske specifičnosti razvoja politike javnog zdravstva i socijalne pomoći od procesa redemokratizacije 80-ih godina prošlog stoljeća do danas. Osim toga, predstavlja širok raspon sukoba između ekonomskih interesa i političkog aktivizma koji je odgovoran za napredak u provedbi javnih politika. Ova evolucija predstavljena je kao subvencija razumijevanju razvoja kliničkog rješenja za nekonvencionalna okruženja, specifična za brazilsku društvenu i ekonomsku stvarnost. Prikazana su uspješna klinička iskustva u zdravstvenoj i socijalnoj pomoći temeljena na fenomenologiji, ne samo u svrhu dijagnoze, odnosno razumijevanja ljudi, konteksta, kao i uspješnog razvoja menadžmenta. Prvi slučaj opisuje pružanje usluge peripatetičke grupne terapije, prije kao hodajuće kliničke prakse, pri čemu pojam teritorijalnosti i dinamika grupne interakcije olakšavaju razumijevanje pacijenata, dok intrinzično stanje rada također olakšava uspostavljanje transferencijalnih odnosa. Drugi slučaj opisuje složenost izazova politike socijalne skrbi kroz kliničku intervenciju uz predstavljanje obitelji u kontekstu socijalne i ekonomske ranjivosti.
ABSTRACT Objective: To analyze the results of the use of narratives in group therapy for the qualification process of professionals in the Psychosocial Care Centers on the use of group dynamics. ...Method: This is an action research involving 21 workers from 11 Psychosocial Care Centers in the Brazilian Central-West region. For data collection, narratives written by the participants about their work practices with therapeutic groups and theoretical discussion based on in-person workshops were used. Data were subjected to narrative analysis with the support of qualitative analysis software. Results: The category “Concerns and Questioning” showed the workers’ lack of knowledge regarding the concept of group and group dynamics, the group management challenges, and the discomfort with the frustrations experienced by the group. The category “Learning for Group Coordination” showed knowledge acquisition for group planning and functioning, and understanding of the role of the group coordinator for mental health care. Conclusion: Narrating the scenes of group care allowed participants to exercise critical reflexive thinking, recognize the theory of group dynamics, and develop skills to coordinate groups.
RESUMO Objetivo: Analisar os resultados sobre o uso de narrativas de cuidado grupal no processo de qualificação dos profissionais dos Centros de Atenção Psicossocial para o aprendizado do uso da tecnologia grupal. Método: Pesquisa-ação envolvendo 21 trabalhadores de 11 Centros de Atenção Psicossocial do Centro-Oeste brasileiro. Para coleta de dados foram utilizadas narrativas escritas pelos participantes sobre suas práticas de trabalho com grupos terapêuticos e oficinas presenciais para discussão teórica a partir das mesmas. Os dados foram submetidos à análise de narrativas com o suporte do software de análise qualitativa. Resultados: A categoria “Angústias e Questionamentos” evidenciou o desconhecimento dos trabalhadores quanto à conceituação de grupo e dinâmica de grupo, os desafios do manejo grupal e o desconforto com as frustrações vividas no grupo. A categoria “Aprendizados para Coordenação de Grupo” revelou aquisição de conhecimento para o planejamento e funcionamento grupal, e compreensão do papel de coordenador de grupos para o cuidado em saúde mental. Conclusão: Narrar as cenas de cuidado grupal possibilitou aos participantes exercitar o pensamento crítico reflexivo, reconhecer a teoria da tecnologia grupal e desenvolver habilidades para coordenar grupos.
RESUMEN Objetivo: Analizar los resultados sobre el uso de narrativas de atención grupal en el proceso de cualificación de los profesionales de los Centros de Atención Psicosocial para el aprendizaje del uso de la tecnología grupal. Método: Investigación-acción realizada con 21 trabajadores de 11 Centros de Atención Psicosocial ubicados en la región centro occidental de Brasil. Los datos se recogieron mediante narrativas escritas por los participantes acerca de sus prácticas de trabajo con grupos terapéuticos y talleres presenciales de discusión teórica basados en ellas. Estos datos se sometieron a un análisis narrativo con el apoyo de un software de análisis cualitativo. Resultados: La categoría “Angustias y Cuestionamientos” evidenció el desconocimiento de los trabajadores con respecto a la conceptualización de grupo y de dinámica de grupo; los desafíos de la gestión de grupo y la incomodidad con las frustraciones vividas en el grupo. La categoría “Aprendizajes para la Coordinación de Grupos” reveló la adquisición de conocimientos para la planificación y el funcionamiento del grupo, y la comprensión del papel de coordinador de grupos para la atención a la salud mental. Conclusión: La narración de las escenas de atención grupal les posibilitó a los participantes ejercitar el pensamiento crítico reflexivo, reconocer la teoría de la tecnología grupal y desarrollar habilidades para coordinar grupos.
Esta pesquisa tem por objetivo investigar o uso do Grupo Multifamiliar Musicoterapêutico (GMM) junto a famílias socialmente vulneráveis. Trata-se de uma pesquisa-intervenção realizada em uma região ...administrativa do Distrito Federal. Participaram do estudo 30 famílias inscritas no Cadastro Único do governo federal e atendidas no Centro de Referência em Assistência Social. Os instrumentos de coleta de dados foram as visitas domiciliares, as entrevistas semiestruturadas e os registros dos encontros e das supervisões. O GMM foi realizado em seis encontros, com duração de 03 horas cada, com periodicidade quinzenal, intercalados com as supervisões da equipe, formada por 15 profissionais das áreas de psicologia, pedagogia, assistência social e musicoterapia. Após a análise foram identificados dois temas: 1) música, afetos e reminiscências; 2) música e sonhos. Percebeu-se que as experiências musicais auxiliaram as famílias na conscientização das formas violentas de comunicação e na transformação por meio de expressões afetuosas mediadas pela música e seu potencial de evocar memórias e sonhos. A capacidade imaginativa das famílias foi uma estratégia de enfrentamento às adversidades e se constituiu como ponte entre o real e o imaginário, nutrindo a esperança de uma vida melhor. Destaca-se o valor da música que, com rapidez e emocionalidade, acessa e comunica com o tal público, por favorecer intervenções musicoterapêuticas comunitárias.
To describe and to analyze the proposal for intervention in the waiting room as a possibility for Nursing in mental health in group context.
Descriptive study with a qualitative approach, convergent ...care type, developed in a Psychosocial Care Center for Alcohol and Drugs in the interior of the state of Goiás.
The service in the waiting room provided moments of reflection, knowledge, learning, listening and exchanging experiences. Final considerations: The meetings in the waiting room favored the articulation between theoretical knowledge and the practice of nursing care in groups, constituting a space with a valuable locus for the development of educational and support actions in health services, to be undertaken by the nurse and, also, by other professionals of the health team.
Objetivo: analisar os significados da prática da automutilação na adolescência na perspectiva de adolescentes, seus responsáveis e profissionais de saúde. Métodos: pesquisa descritiva, exploratória, ...de abordagem qualitativa. Participaram 7 adolescentes, 20 responsáveis e 6 profissionais de um Centro de Atenção Psicossocial Infantojuvenil da região central do Brasil. Os dados foram coletados por meio de entrevistas individuais, com os responsáveis e profissionais, e grupo focal com os adolescentes. Para análise dos dados, utilizou-se análise temática de conteúdo. Resultados: emergiu a categoria temática “Significados da automutilação”, contemplando sete subcategorias: “Psicopatologia”; “Comunicação social”; “Identificação de pares”; “Regular emoções”; “Sentimentos gerados”; “Intencionalidade da ação” e “Dependência”. Conclusão: há uma desconexão dos significados atribuídos à automutilação pelos adolescentes, responsáveis legais e profissionais. Os diferentes significados na compreensão da automutilação podem interferir na assertividade do cuidado ofertado pelos profissionais aos adolescentes, e na percepção dos responsáveis legais de que é necessário buscar ajuda, assim como na motivação dos adolescentes em aderir ao atendimento.
Presença de fatores terapêuticos em atendimentos grupais em sala de espera Andrade, Juliana Macedo Melo; Farinha, Marciana Gonçalves; Sousa, Johnatan Martins ...
Revista eletrônica de enfermagem órgão da Faculdade de Enfermagem da Universidade Federal de Goiás,
01/2022, Volume:
24
Journal Article
Peer reviewed
Open access
Objetivo: identificar e analisar a presença dos fatores terapêuticos nos atendimentos em sala de espera em um Centro de Atenção Psicossocial Álcool e Drogas, na perspectiva dos coordenadores e ...membros do grupo. Método: pesquisa de abordagem qualitativa do tipo convergente assistencial realizada com 14 pessoas. A coleta de dados ocorreu por meio de entrevistas individuais, instrumento tipo check-list com base no Q-sort de fatores terapêuticos de Yalom e observação participante. Os dados foram submetidos à análise temática e organizados com o software ATLAS.ti. Resultados: no decorrer dos encontros, tanto na perspectiva das coordenadoras e dos integrantes do grupo, foram identificados os mesmos fatores terapêuticos: instilação de esperança, universalidade, compartilhamento de informações, aprendizagem interpessoal, coesão grupal, fatores existenciais, altruísmo, desenvolvimento de técnicas de socialização e comportamento imitativo. Conclusão: reconhece-se o valor dos atendimentos em sala de espera, contribuindo significativamente no trajeto terapêutico de seus participantes.
Resumo Objetivo analisar as potencialidades das intervenções grupais em Centros de Atenção Psicossocial Álcool e Drogas na perspectiva dos profissionais. Método pesquisa-intervenção de abordagem ...qualitativa. Participaram 30 profissionais de saúde mental de quatro Centros de Atenção Psicossocial Álcool e Drogas da região central do Brasil. Os dados foram coletados por meio de instrumentos autoaplicáveis e rodas de conversa com roteiro semiestruturado. Para a análise dos dados, utilizou-se a Análise de Conteúdo, modalidade Temática, com o auxílio dosoftware ATLAS.ti. Resultados a categoria temática Potencialidades das intervenções grupais contemplou quatro subcategorias que abordaram aspectos relacionados à estrutura física, aos recursos materiais, aos aspectos dos usuários, aos profissionais e aos processos de trabalho. Considerações finais e as implicações para a prática a potência da prática com grupos estava presente em grande parte dos atendimentos nos serviços pesquisados com a identificação de inúmeros fatores terapêuticos aos usuários. As intervenções aumentaram a fluidez dos processos de trabalho, razão pela qual necessitam ser mais difundidas e implementadas pelas equipes multidisciplinares nos serviços de saúde mental.
Abstract Objective to analyze the potential of group interventions in Psychosocial Care Centers for Alcohol and Drugs from the perspective of professionals. Method intervention-research of qualitative approach. Thirty mental health professionals from four Psychosocial Care Centers for Alcohol and Drugs in the central region of Brazil participated. The data was collected through self-applied instruments and conversation rounds with a semi-structured script. For data analysis, we used Content Analysis, Thematic modality, with the help of the ATLAS.ti software. Results the thematic category Potential of group interventions contemplated four subcategories that approached aspects related to the physical structure, material resources, user aspects, professionals and work processes. Final considerations and implications for practice the power of the practice with groups was present in much of the care in the services researched with the identification of numerous therapeutic factors for users. The interventions increased the fluidity of the work processes, which is why they need to be more widespread and implemented by multidisciplinary teams in mental health services.
Resumen Objetivo analizar el potencial de las intervenciones grupales en los Centros de Atención Psicosocial por Alcohol y Drogas, desde la perspectiva de los profesionales. Método investigación de intervención con enfoque cualitativo. Participaron treinta profesionales de la salud mental de cuatro Centros de Atención Psicosocial por Alcohol y Drogas de la región central de Brasil. Los datos se recolectaron a través de instrumentos autoadministrados y ruedas de conversación, con un guión semiestructurado. Para el análisis de los datos se utilizó el Análisis de Contenido, modalidad temática, con la ayuda del software ATLAS.ti. Resultados la categoría temática Potenciales de intervenciones grupales incluyó cuatro subcategorías que abordaron aspectos relacionados con la estructura física, recursos materiales, aspectos de usuarios, profesionales y procesos de trabajo. Consideraciones finales e implicaciones para la práctica el poder de la práctica con grupos estuvo presente en gran parte de las consultas en los servicios encuestados, identificando numerosos factores terapéuticos para los usuarios. Las intervenciones aumentaron la fluidez de los procesos de trabajo, por lo que necesitan ser más generalizadas e implementadas por equipos multidisciplinares en los servicios de salud mental.
O objetivo deste trabalho foi descrever como os profissionais operacionalizam os projetos terapêuticos singulares (PTS) em Centros de Atenção Psicossocial. Para isso, foi desenvolvida uma pesquisa de ...abordagem qualitativa de caráter descritivo e exploratório com 58 profissionais de sete Centros de Atenção Psicossocial situados em três municípios do Estado de Goiás, Brasil. A coleta de dados foi feita por meio de grupos focais e registros em diário de campo submetidos à análise temática de conteúdo. A análise dos dados revelou as seguintes categorias temáticas: processos de trabalho relacionados ao Projeto Terapêutico Singular; Influência da lógica ambulatorial no Projeto Terapêutico Singular. Sendo assim, foi revelada a percepção da importância dos PTS para os profissionais, mas a falta de organização e sistematização dos mesmos, sendo que a sua realização sequer existia em alguns dos serviços pesquisados. Concluímos que os profissionais reconhecem a lógica dos projetos terapêuticos singulares como importante para refletir cuidado psicossocial, entretanto a elaboração ainda é precária, médico-centrada e as ofertas de atividades terapêuticas restritas ao interior dos Centros de Atenção Psicossociais. A realidade evidenciada aponta para a necessidade de investimento em Educação Permanente em Saúde para qualificar os processos de trabalho nos CAPS desenvolvidos pelos diversos profissionais que neles atuam, por meio da sistematização dos PTS, de modo a garantir cuidado psicossocial como promotor de cuidado em liberdade. Isso possibilitará maior efetividade de reinserção social e, ainda, a avaliação dos resultados obtidos.
Objetivo: Descrever as percepções das equipes de Consultório na Rua sobre sua prática e a utilização da estratégia e-SUS Atenção Primária à Saúde para registro do seu atendimento. ...Método: Estudo descritivo-exploratório de abordagem qualitativa. Participaram 20 profissionais de três Consultórios na Rua do Estado de Goiás, Brasil. Foram utilizados questionários autoaplicáveis de perfil profissiográfico e grupos focais, cujos dados emergentes foram submetidos à análise de conteúdo. Resultados: Foram identificadas duas categorias de análise: “Aspectos que influenciam o processo de trabalho das equipes dos Consultórios na Rua” e “Registros na estratégia e-SUS Atenção Primária à Saúde pelo Consultório na Rua”. Considerações finais: Evidenciou-se a necessidade de investir para superar os desafios para o cuidado qualificado à população em situação de rua, para a efetividade dos registros considerando suas especificidades e necessidades.