Bu çalışmada, ileri beslemeli geri yayılımlı bir yapay sinir ağı ile depremin büyüklüğü, derinliği ve
afetzedelerin merkez üssüne olan uzaklıklarına bağlı olarak deprem şiddeti tahmini yapılmıştır. ...Bu
kapsamda, Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu’nun veri tabanında yer alan ve önemli
depremler olarak adlandırılan depremlere ilişkin bilgiler yapay sinir ağının girdisi olarak kullanılmıştır.
Farklı yapay sinir ağı tasarımları için deprem şiddeti tahmin edilerek uygun bir ağ tasarımı elde edilmiştir.
Ardından söz konusu uygun ağ tasarımı için farklı eğitim algoritmaları kullanılarak ağ eğitilmiş ve bu
algoritmalar arasından en uygun eğitim yöntemi belirlenmiştir. Farklı ağ tasarımlarının ve eğitim
algoritmalarının performansları, ortalama karesel hata ve korelasyon katsayısı cinsinden analiz edilmiştir.
Performans parametrelerinin ortalaması açısından, iki gizli katman ve her bir katmanda sırasıyla beş ve on
gizli nöronun bulunduğu ağ yapısı en uygun tasarım olarak belirlenmiştir. Söz konusu ağ yapısı için Bayes
Düzenlemesi ile Levenberg-Marquardt eğitim algoritmasının kullanıldığı durumda performans parametreleri
açısından en iyi sonuçlar gözlenmiştir.
Bu çalışmada, Markowitz ortalama-varyans modeli kullanılarak portföy optimizasyonu için kişisel bilgisayarda çalışan bir karar destek sistemi sunulmaktadır. Uygulama, günlük hayatta sıklıkla ...kullanılan bir elektronik tablolama yazılımı ortamında geliştirilmiştir. Geliştirilen sistem ile girilen parametrelere bağlı olarak Markowitz ortalama-varyans modeli çözdürülmektedir. Elde edilen optimal portföy, elektronik tablolama ortamının grafiksel arayüzü kullanılarak sunulmaktadır. Sistemin uygulaması için 2009-2018 yılları arasındaki Dow Jones Borsası Endüstri Endeksi’nde yer alan 30 firmanın günlük kapanış fiyatlarını içeren bir veri kümesi kullanılmıştır. Geliştirilen karar destek sistemi kullanılarak farklı beklenen getiri oranları için optimal portföyler elde edilmiş ve sonuçlar analiz edilmiştir. Esnek ve kullanımı kolay şekilde bir elektronik tablolama yazılımı ortamında çalışabilen ve Markowitz ortalama-varyans modelinin matematiksel detaylarına hakim olmayı gerektirmeksizin yatırımcıların optimal portföyler oluşturmalarına olanak sağlayan bir portföy optimizasyonu aracının geliştirilmiş olması çalışmanın en önemli katkısını oluşturmaktadır.
Bu çalışmada, olası bir deprem sonrası kısa vadede gerçekleştirilen, yardım malzemesi dağıtım operasyonlarında merkezi ve yerel kaynakların eş-zamanlı kullanımının analiz edilmesi amacıyla bir ...simülasyon modeli geliştirilmiştir. Geliştirilen simülasyon modelinin senaryolarını üretmek amacıyla Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu’nun veri tabanında yer alan önemli depremlere ilişkin bilgiler dikkate alınmıştır. Depremin büyüklüğü, derinliği ve afetzedelerin merkez üssüne olan uzaklıklarına bağlı olarak bir yapay sinir ağı aracılığıyla deprem şiddeti tahmin edilmiştir. Söz konusu deprem şiddeti ile ilişkili olarak etkilenen nüfus oranı ile afet seviyesi belirlenmektedir. Bu iki parametreye ek olarak, önceden konumlandırılan Geçici-Afet-Müdahale tesisi sayıları da bir diğer senaryo parametresi olarak dikkate alınmıştır. Simülasyon modeli ise kendi içerisinde global ve lokal olmak üzere iki alt bileşenden oluşmakta ve global bileşende merkezi kaynakların afet bölgesine gelişleri modellenirken, lokal bileşende ise afet bölgesinde yürütülen yardım malzemesi dağıtım operasyonları ele alınmaktadır. Simülasyon modeli kullanılarak, merkezi kuruluşların yardım malzemesi dağıtım faaliyetleri ile eş-zamanlı olarak, bu kuruluşlar afet bölgesine ulaşıncaya kadar geçen süreçte Geçici-Afet-Müdahale tesislerindeki envanter seviyelerinin kontrolü gerçekleştirilmektedir. Önerilen simülasyon modeli oluşturulan senaryolar altında çalıştırılmış ve elde edilen sonuçlar çeşitli performans parametreleri açısından analiz edilmiştir.
In this study, we develop a simulation model to analyze the simultaneous usage of both local and global resources in relief supplies distribution operations. In order to generate the scenarios of the simulation model, we use the significant earthquakes archive of the United States Geological Survey. We estimate earthquake intensity using the magnitude, depth and distance to the epicenter of an earthquake via an artificial neural network. In relation to estimated earthquake intensity, we determine the affected population rate and the disaster level. In addition to these two parameters, the number of pre-positioned Temporary-Disaster-Response facilities is presented as another scenario parameter. Our simulation model includes two main components as global and local, where we model the arrivals of the resources of central humanitarian organizations and local relief supplies distribution operations in the global and local components, respectively. Using the simulation model, inventory levels of Temporary-Disaster-Response facilities are controlled simultaneously with the relief supplies distribution operations of central humanitarian organizations. Proposed simulation model is run with the scenarios generated and the results are analyzed in terms of some performance measures.
Bu çalışmada, afet sonrası yardım malzemesi taşıma problemi, literatürde yer alan kapasite kısıtlı araç rotalama problemi olarak kurgulanmış ve çözümü için iki-aşamalı çözüm yaklaşımı ...geliştirilmiştir. Geliştirilen yaklaşımın ilk aşamasında, rota üretme-eleme algoritması ile araç kapasite kısıtını sağlayan uygun rotaların üretilerek, bu kısıtı sağlayamayan rotalar ise elenmiştir. İkinci aşamada ise, algoritma ile üretilen uygun rotalar, önerilen tamsayılı programlama modelinin girdisi olarak kullanılmış olup, bu model ile yardım malzemelerinin hangi rotalar üzerinden ve hangi araçlarla taşınacağını gösteren bir taşıma planı oluşturulmuştur. Kapasite kısıtlı araç rotalama probleminin NP-zor yapısı sebebiyle oluşan uzun çözüm sürelerine karşın, geliştirilen rota üretme-eleme algoritması ile daha kısa sürede çözüm elde edilmesi sağlanmıştır. Rota üretme-eleme algoritmasında, araç kapasite kısıtı dikkate alındığından dolayı, tamsayılı programlama modelinde bu kısıt ortadan kaldırılmış, bu sayede problemin karmaşıklığında önemli oranda azalma sağlanmıştır. Bu durum, geliştirilen algoritmanın çözüm süresine olumlu etkisini ortaya koymaktadır. Geliştirilen yaklaşım bir deprem örnek olayı üzerinde ve örnek bir bölge için test edilmiş ve sonuçları analiz edilmiştir.
Bu çalışmada, sınav çizelgeleme problemi için hedef programlama tabanlı bir çözüm yaklaşımı önerilmektedir. Yakın tarihli başka bir çalışma kapsamında çeşitli kriterler dikkate alınarak sınavların ...zaman dilimlerine atanması için bulanık mantık ve hedef programlama tabanlı bir yaklaşım geliştirilmiştir. Bu çalışmada ise sınav çizelgesinin tamamlanması amacıyla zaman dilimlerine atanmış olan sınavların, sınıf ve gözetmen atamalarının yapılması için iki aşamalı öncelikli hedef programlama tabanlı bir yaklaşım kullanılmıştır. Geliştirilen yaklaşımda, söz konusu hedef programlama modelleri ardışık olarak çözülerek, problem boyutunda azalma ve çözüm süresinde iyileşme sağlanması amaçlanmıştır. Önerilen yaklaşım, gerçek bir sınav çizelgeleme problemine uygulanmıştır. Elde edilen çizelgenin gerçek hayattaki çizelgeyle derslik kapasite kullanım oranları, toplam kullanılan derslik ve buna bağlı olarak gözetmen sayıları gibi çeşitli performans kriterleri açısından karşılaştırılması sonucunda önerilen yaklaşımın daha iyi sonuçlar ürettiği görülmüştür. Çalışma kapsamında, gözetmen tercihlerinin ve gözetmen başına sınav sürelerinin de dikkate alınmasıyla, gözetmenler için uygunluk ve iş yükü dengesinin de iyileştirilmesi sağlanmıştır. Buna ek olarak, atamaların gerçekleştirilme süreleri açısından da uzun süreler gerektiren gerçek-hayat problem çözüm süreci ile karşılaştırıldığında, önerilen yaklaşım kullanılarak çok daha kısa sürede atamalar gerçekleştirilebilmektedir.
Öğrenci-proje takımı oluşturma, öğrencilerin ve onlara danışmanlık yapacak öğretim üyelerinin tercihleri dikkate alınarak farklı niteliklere sahip takım üyelerinin birtakım proje kriterlerini ...sağlayacak şekilde bir araya getirilmelerini amaçlayan çok kriterli ve karmaşık bir problemdir. Bu nedenle, proje takımlarının oluşturulması sürecinde bilişim teknolojilerinin kullanımına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, öğrenci-proje takımı oluşturma problemi için kişisel bir bilgisayarda çalışan bir karar destek sistemi uygulaması geliştirilmiştir. Böylelikle, temel ofis programları ortamında; problem veri setinin düzenlenebildiği, öğrenci-proje takımı oluşturma sürecinin gerçekleştirilebildiği ve elde edilen sonuca ilişkin raporların görüntülenebildiği bütünleşik bir yapı sunulmuştur. Öğrenci-proje takımı oluşturma süreci iki aşamadan oluşan ve birinci aşamasında öğrenci, ikinci aşamasında danışman atamalarının yapıldığı tamsayılı programlama bazlı bir yaklaşım kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Burada iki tamsayılı programlama modeliyle öğrenci ve danışman öğretim üyeleri ilgili kriterlere göre proje takımlarına atanmaktadırlar. Önerilen yaklaşım, akademik bir kurumda gerçek bir öğrenci-proje takımı oluşturma problemine uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, literatürde yer alan atama sonuçları ile çeşitli performans parametreleri açısından karşılaştırılmıştır.
Bu çalışmada, öğrenci-proje takımı oluşturma problemi için Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve hedef
programlama temelli bir çözüm yaklaşımı önerilmektedir. Yazarlar tarafından daha önce başka bir ...çalışma
kapsamında geliştirilen iki-aşamalı hedef programlama bazlı yaklaşımın birinci ve ikinci aşamalarında,
çeşitli kriterler dikkate alınarak, öğrenci ve öğretim üyeleri proje takımlarına atanmışlardır. Bu çalışmada ise
hedef programlama modellerinin girdisi olan proje kriter ağırlıklarının belirlenmesi amacıyla AHP yöntemi
kullanılmıştır. Bu kapsamda öğrencilerle ve öğretim üyeleriyle anket çalışması yapılarak, her bir öğrenci ve
öğretim üyesinin kriterlere verdikleri ağırlıklar belirlenmiştir. Her karar vericinin kriterlere verdikleri
ağırlıklar farklı olduğundan, mesafe-bazlı doğrusal-olmayan (MBDO) matematiksel programlama modeli
kullanılarak tek bir grup kararı elde edilmiştir. Önerilen yaklaşım, gerçek bir öğrenci-proje takımı oluşturma
problemine uygulanmıştır. Sonuçlar, gerçek-hayat atamaları ile çeşitli performans parametreleri açısından
karşılaştırılmış ve önerilen yaklaşımın önemli ölçüde daha başarılı sonuçlar ürettiği gözlenmiştir. Buna ilave
olarak, atamaların gerçekleştirilme süreleri karşılaştırıldığında, uzun süreler gerektiren gerçek-hayat atama
çalışmalarına karşın; önerilen yaklaşım kullanılarak, bir kereye mahsus olan anket çalışmalarının da dikkate
alınması durumunda, birkaç saatlik zaman diliminde atamalar gerçekleştirilebilmektedir. Bu çalışmada
geliştirilen yöntem özel bir problem için önerilse de kolaylıkla diğer proje takımı oluşturma problemlerine
uyarlanabilir.
İnsansız hava araçlarının askeri ve ticari uygulamalarının yanında, afet operasyonları yönetiminde de uygulama potansiyelinin bulunması, son zamanlarda bu alana olan ilginin artmasına neden olmuştur. ...İnsansız hava araçlarının hızlı, emniyetli ve esnek olmaları gibi avantajları afet-öncesi ve afet-sonrası çeşitli operasyonlarda tercih edilme nedenleri arasındadır. Bu çalışmada, yer araçları kullanılarak afet bölgesine ulaşım sağlanamadığı durumlarda, afet bölgesi durum tespiti için insansız hava araçlarının kullanımı ele alınmıştır. Bu kapsamda, afet bölgelerinin gözetlenmesinde kullanılacak olan insansız hava araçlarının rota planlaması için kümeleme ve matematiksel programlama tabanlı bir yaklaşım önerilmiştir. Çalışmada, sayısal uygulama yapılmış ve sonuçları analiz edilmiştir.
Montaj hatlarında, ürünün önceden belirlenen birtakım özelliklere uygun olmaması (hatalı olması) durumunda, ürün, hata giderme çalışmalarının gerçekleştirilmesi için yeniden işleme istasyonuna ...gönderilmektedir. Yeniden işleme istasyonuna gönderilen hatalı ürün sayısı ise montaj hattının hata oranına bağlıdır. Yeniden işleme istasyonunun kullanım oranının düşük olması durumunda, bu istasyon hata giderme işlemlerine ek olarak standart görevlerin gerçekleştirilmesi için de kullanılabilir. Yeniden işleme istasyonunun bu amaçla kullanılması ile hattın çevrim süresi azaltılabilir. Yeniden işleme istasyonu genellikle montaj hattının sonunda konumlandırılmakla birlikte, standart görevlerin gerçekleştirilmesi için de kullanılması durumunda pozisyonunun değiştirilmesi avantajlı olabilir. Bu çalışmada, hata giderme işlemlerine ek olarak standart görevlerin gerçekleştirilmesi için de kullanılan bir yeniden işleme istasyonunun dinamik olarak pozisyonunun belirlenmesi ile çevrim süresini minimize eden bir doğrusal olmayan-karışık-tamsayılı programlama modeli önerilmektedir. Önerilen modelin doğrusal olmayan yapısı değişken dönüşümleri ile doğrusal hale dönüştürülmüştür. Yeniden işleme istasyon pozisyonunun seçimi, görevler arasındaki öncelik ilişkilerine bağlı olarak bu istasyona atanabilecek olan potansiyel görev sayısını etkilemektedir. Bu çalışmada, önerilen model kullanılarak yeniden işleme istasyon pozisyonu optimize edilmektedir. Yeniden işleme istasyonuna atanabilecek olan potansiyel görev sayısını etkileyen diğer bir faktör de montaj hattı hata oranıdır. Çalışma kapsamında önerilen model literatürde yer alan farklı örneklemler kullanılarak test edilmiştir. Problemlerin optimal çözümleri elde edilerek, sonuçlar analiz edilmiştir.
Bu çalışma, otomatik depolama ve geri-alma sistemlerinde kullanılan depolama ve geri-alma makinesinin, hiçbir işlem gerçekleştirmiyorken (boştayken) konumlandırıldığı bekleme noktasını optimize etmek ...için bir yaklaşım sunmaktadır. Çalışma kapsamında, depolama ve geri-alma makinesinin sadece geri-alma işlemini gerçekleştirdiği bir süreç dikkate alınarak, makinenin depodaki mevcut ürün gruplarının ağırlık merkezlerine olan toplam uzaklığını minimize etmek için bir matematiksel programlama modeli önerilmektedir. Depodaki ürün yerleşimlerinde anlamlı farklılıkların oluştuğu belirli zamanlarda, depolama ve geri-alma makinesi bekleme noktasının güncellenmesiyle de dinamik bir şekilde makine pozisyonunun optimize edilmesi amaçlanmaktadır. Atanmış depolama politikası altında ürünlerin depolandığı, tek koridora sahip örnek bir depo üzerinde, depolama ve geri-alma makinesi bekleme noktası dinamik olarak optimize edilerek, önerilen yaklaşımın çalışması örnek bir problem ile gösterilmektedir.
PDF
