Poteškoće u oblasti socijalnog razvoja predstavljaju jednu od bazičnih karakteristika stanja intelektualne ometenosti (IO). Kao potencijalni faktori koji mogu da utiče na socijalni razvoj izdvajaju ...se i karakeristike porodice u kojoj dijete živi. Cilj ovog rada jeste da ispita razlike u nivou razvijenosti socijalne kompetencije kod učenika sa lakom intelektualnom ometenošću (LIO) u odnosu na socio-demografske karakteristike porodice (poput mjesta stanovanja, strukture porodice, broja djece u porodici, obrazovnog nivoa majke i oca). Uzorkom je obuhvaćeno 50 ispitanika sa LIO, oba pola, kalendarskog uzrasta od sedam do dvanaest godina (AS = 9,82, SD = 1,36). Za prikupljanje podataka koristili smo Sociodemografski upitnik i Skalu socijalnog ponašanja u školi (School Social Behavior Scale, Second Edition, Merrell, 2002). Rezultati su pokazali da nije uočena statistički značajna razlika u pogledu razvijenosti socijalne kompetencije kod ispitanika našeg uzorka u odnosu na mjesto stanovanja (χ²= 0,650, p = 0,723), strukturu porodice (χ² = 4,364, p = 0,113), broj djece u porodici (χ² = 1,454, p = 0,462), kao ni u odnosu na obrazovni nivo majke (χ² = 4,156, p = 0,245) i oca (χ² = 3,794, p = 0,285). Iako dobijeni rezultati ne ukazuju na statistički značajne razlike u socijalno kompetentnom ponašanju učenika s obzirom na različite karakteristike porodice, ipak se nameće potreba za daljim sagledavanjem ove problematikena brojnijem uzorku ispitanika sa LIO
Do sada je razvijen značajan broj programa za prevenciju nasilja u partnerskim odnosima, što je otvorilo potrebu za razvojem instrumenata za njihovu evaluaciju, čiji broj je za sada oskudan. U ovom ...radu predložen je jedan takav instrument, kojeg je isprva činilo 42 stavke, u vidu skala Likertovog tipa, sa petostepenim rangiranjem odgovora. One su formulisane tako da procenjuju stavove za koje su prethodna istraživanja ukazivala da su značajni prediktori nastanka i ispoljavanja nasilja u partnerskim odnosima mladih. Skala je, zajedno sa demografskim upitnikom, onlajn administrirana uzorku od 193 ispitanika studentske populacije (85.1% ženskog pola), starosti 19-22 godine, iz tri Univerzitetska centra, Beograd, Niš i Novi Sad. Primenom analize glavnih komponenti izdvojena je jedna komponenta od 22 ajtema, koja je objašnjavala 51.2% varijanse kriterijuma i po sadržaju joj je odgovarao naziv “Skala za ispitivanje stavova mladih prema nasilju u partnerskim odnosima“. Pouzdanost skale izražena vrednošću Kronbahovog alfa koeficijenta iznosila je .951. To potvrđuje da ova skala ima uslove da se koristi kao pouzdan instrument za evaluaciju preventivnih programa za kontrolu i sprečavanje nasilja u partnerskim odnosima mladih.
Cilj istraživanja je bio utvrditi utjecaj barrique bačava različite starosti na kakvoću senzornih karakteristika vina Babić, Plavac mali i Tribidrag. Istraživanje je provedeno u vinariji Galić d.o.o. ...iz Kutjeva. Grožđa od kojeg je proizvedeno vino potječe iz okolice Šibenika s položaja Jadrtovac. Organoleptička analiza vina provedena je deskriptivnom i metodom 100 bodova. Rezultati metode 100 bodova obrađeni su statistički. Prije same deskriptivne evaluacije uzoraka uz unaprijed postavljene opće deskriptore degustacijom samih uzoraka određeni su specifični deskriptori za svako pojedino sortno vino. Ocjenjivanje je proveo panel ocjenjivača educiran u sklopu projekta „Uncorking rural herirage“. Utvrđene su opravdane razlike u svojstvu mirisa i ukupne ocjene vina sorte Babić pri čemu je bolji rezultat postiglo vino iz nove barrique bačve. Utvrđena je statistički opravdana razlika kod svojstva kakvoće okusa vina sorta Plavac mali i Tribidrag. Bolje je ocjenjena kakvoća okusa vina Plavac mali iz nove bačve dok je kod vina sorte Tribidrag bolja kakvoća kod tretmana iz već korištene bačve.
The aim of the research was to determine the influence of barrique barrels of different ages on the quality of sensory characteristics of Babić, Plavac mali and Tribidrag wines. The research was conducted at the Galić d.o.o. winery from Kutjevo. The grapes used for wine production originate from Jadrtovac, a location in the surroundings of Šibenik. The organoleptic analysis of the wine was carried out using the descriptive and 100-point methods. The results of the 100 points method were processed statistically. Prior to the actual descriptive evaluation of the samples, in addition to the pre-set general descriptors, specific descriptors for each varietal wine were determined by tasting the samples. The evaluation was carried out by a panel of evaluators trained as part of the "Uncorking rural inheritance" project. Significant differences regarding the quality of aroma and the overall evaluation of the Babić wine variety were found, with the wine from the new barrique barrel achieving a better result. A statistically significant difference was found in the taste quality of Plavac mali and Tribidrag wines. The taste quality of the Plavac mali wine from a new barrel was rated as better, while the quality of the Tribidrag wine variety was better when treated from a previously used barrel.
Ova studija je imala za cilj da proceni efekte kratkotrajnog kombinovanog kondicioniranja na fiziološke karakteristike odbojkašica Premijer lige u toku 4 nedelje treninga. Dvanaest odbojkašica ...(18,33±3,47 godina; 177,25±5,28 cm; 65,38±5,93 kg) završilo je četvoronedeljni trening tehničko-taktičkih vežbi u kombinaciji sa fizičkom kondicijom. Fiziološke karakteristike su merene korišćenjem 20-m shuttle run testa: prosečna brzina otkucaja srca (HRavg), maksimalni broj otkucaja srca (HRmax), maksimalni broj udisaja (BRmax), maksimalna potrošnja kiseonika (VO2max), maksimalni kiseonički dug posle vežbanja (EPOCmax) i maksimalni metabolički ekvivalent (METmax). Prikupljanje podataka i ekstrakcija vršeni su pomoću monitora otkucaja srca i softvera Firstbeat Sport. Nakon inicijalne evaluacije (T0), odbojkašice su testirane nakon četvrte nedelje treninga (T1). Prosečni broj otkucaja srca (HRavg) je smanjen (-1,9%; p=0,046), maksimalni metabolički ekvivalent (METmax) (14,2%; p<0,001) i maksimalna potrošnja kiseonika (VO2max) (14,1%; p<0,001) značajno su povećani. Rezultati sugerišu da su odbojkašice nastavile da poboljšavaju fiziološke karakteristike tokom studije. Konačno, primena ovih podataka daje normativne standarde fizioloških karakteristika odbojkašica u pripremnom periodu.
Percepcija sopstvenog zdravlja jeste dobar izvor informacija o zdravstvenom stanju i često se koristi u kombinaciji sa objektivnim pokazateljima u oceni zdravlja na nacionalnom nivou. U upotrebi je ...još od 1950-ih godina u zdravstvenim i gerontološkim istraživanjima. Odnosi se na individualnu evaluaciju sopstvenog zdravlja u celini, kao i njegovih pojedinih aspekata, tj. fizičkog, psihičkog i socijalnog blagostanja. Samoprocena zdravlja preporučena je od strane SZO i Komisije EU kao globalni pokazatelj zdravstvenog stanja stanovnika. Rezultati anketnih istraživanja o samoproceni sopstvenog zdravstvenog stanja veoma su korisni u kreiranju i praćenju zdravstvene politike. U radu je analiziran uticaj različitih demografskih i socioekonomskih karakteristika na samoprocenu zdravlja stanovništva Srbije. Analizirani su bračno stanje, nivo obrazovanja i zanimanje. Korišćeni su podaci dobijeni anketom pod nazivom „Survey on income and living conditions”, koju je sproveo Republički zavod za statistiku Srbije tokom 2013. godine. Neophodni podaci za analizu dobijeni su na zvaničan zahtev upućen Zavodu za statistiku, s obzirom na to da ta vrsta podataka nije javno dostupna. Testiranje je sprovedeno metodom three way ANOVA. Rezultati statističke analize pokazali su da svako od izabranih obeležja značajno utiče na subjektivni doživljaj zdravstvenog stanja pri nivou značajnosti od p=0,05. Posmatrano prema polu, jedino bračno stanje ima uticaj na samoprocenu zdravlja kod oba pola. Kod muškaraca je to još i obrazovanje, a kod žena vrsta zanimanja. Po pitanju bračnog stanja neoženjeni/neudate najpovoljnije su ocenili svoje zdravstveno stanje, što je delom i posledica objektivne činjenice da je u pitanju mlađe stanovništvo, koje je, po pravilu, i zdravije. Kod obrazovanja, bolja percepcija zdravlja zabeležena je kod osoba sa srednjim i najvišim nivoima obrazovanja. Rezultat je u skladu sa činjenicom da osobe sa višim stepenom obrazovanja jesu zdravstveno obrazovanije. One imaju jasniji uvid u značaj naročito prevencije određenih bolesti i pravovremenog odlaska kod lekara. Istovremeno, pretpostavka je da su i na pozicijama bolje plaćenih poslova i sa višim životnim standardom. S tim u vezi stoji i rezultat koji se tiče zanimanja i njegovog uticaja na percepciju sopstvenog zdravlja. Lica koja obavljaju ili su tokom svog života obavljala zanimanja iz grupe „rukovodioci, funkcioneri, zakonodavci, stručnjaci, umetnici, inženjeri, stručni saradnici i tehničari”, najbolje ocenjuju svoje zdravstveno stanje, jer su u pitanju zanimanja koja uglavnom zahtevaju i viši nivo obrazovanja. Specifičnost u percipiranju sopstvenog zdravlja kod starije populacije Srbije (60+) ogleda se u tome što je zanimanje jedini faktor koji je od uticaja za subjektivni doživljaj zdravstvenog stanja. U pitanju je deo populacije kod kojeg se u većoj ili manjoj meri i objektivno javljaju simptomi koji mogu ukazivati na pogoršanje zdravlja, a mogući uzroci najčešće se povezuju sa vrstom i težinom posla koji je lice obavljalo tokom života ili sa rizicima koje određeno zanimanje podrazumeva.
Preuranjeni porod, tj. rođenje prije 37. tjedna trudnoće, sve je veći zdravstveni problem suvremenog društva. Prijevremeno rođena djeca imaju veći rizik za pojavu dugoročnih neurorazvojnih i ...medicinskih problema (zbog svoje nezrelosti pri rođenju) zbog čega se njihovi roditelji suočavaju s različitim izazovima. Istraživanja pokazuju da majke prijevremeno rođene djece osjećaju izraženiji stres, anksioznost i depresivnost u odnosu na majke terminske djece. Glavni cilj provedenog istraživanja bio je utvrditi doprinos nekih sociodemografskih karakteristika majke (dob i razina obrazovanja majke, subjektivna procjena materijalnog i zdravstvenog statusa) te socijalne podrške (obitelji i prijatelja) objašnjenju pojedinih aspekata mentalnog zdravlja (depresivnost, anksioznost i stres) i zadovoljstva životom kod majki prijevremeno rođene djece. U istraživanju su sudjelovale majke prijevremeno rođene djece (N = 383) u prosječnoj dobi od 33 godine. Rezultati su pokazali da dob majke nije značajan korelat mentalnog zdravlja i zadovoljstva životom. Dodatno, nalazi pokazuju da majke koje imaju višu i/ili visoku stručnu spremu, te koje procjenjuju svoje zdravstveno stanje boljim imaju manje simptoma depresivnosti, anksioznosti i stresa. Što se tiče podrške, rezultati pokazuju da je podrška obitelji i prijatelja značajan i negativan prediktor mentalnog zdravlja. Kada je je riječ o zadovoljstvu životom, majke koje procjenjuju svoj materijalni i zdravstveni status boljim zadovoljnije su svojim životom. Također, veća percipirana podrška obitelji i prijatelja značajan je i pozitivan prediktor zadovoljstva životom. Sociodemografski čimbenici i socijalna podrška obitelji i prijatelja zajedno objašnjavaju oko 41 % varijance zadovoljstva životom, 29 % varijance depresivnosti, 21 % varijance anksioznosti te 18 % varijance stresa kod majki prijevremeno rođene djece.
Premature birth, defined as delivery before the 37th week of gestation, is an increasing health problem in modern society. Prematurely born children are at a higher risk for long-term neurodevelopmental and medical issues due to their immaturity at birth, which presents various challenges for their parents. Research shows that mothers of prematurely born children experience higher levels of stress, anxiety, and depression compared to mothers of full-term children. The main aim of this study was to determine the contribution of certain sociodemographic characteristics of the mother (mother’s age and education level, subjective assessment of material and health status) and social support (from family and friends) in explaining specific aspects of mental health (depression, anxiety, and stress) and life satisfaction among mothers of prematurely born children. The study involved 383 mothers of prematurely born children, with an average age of 33 years. The results showed that the mother’s age is not a significant correlate of mental health and life satisfaction. Additionally, the findings indicate that mothers with higher education levels and those who assess their health status as better have fewer symptoms of depression, anxiety, and stress. Regarding support, the results show that support from family and friends is a significant and negative predictor of mental health. In terms of life satisfaction, mothers who assess their material and health status as better are more satisfied with their lives. Furthermore, greater perceived support from family and friends is a significant and positive predictor of life satisfaction. Sociodemographic factors and social support from family and friends together explain about 41% of the variance in life satisfaction, 29% of the variance in depression, 21% of the variance in anxiety, and 18% of the variance in stress among mothers of prematurely born children.
Javni gradski prijevoz (JGP) danas je neizostavan dio mobilnosti ljudi u gradovima te kao takvom potrebno mu je posvetiti značajnu pozornost. Cijena JGP-a je posljedica oblika modela subvencije i ...ekonomske snage te volje lokalne samouprave za postizanjem učinkovitog JGP-a. U radu je prikazana analiza osnovnih karakteristika JGP-a u četiri najveća hrvatska grada te u gradovima Beogradu i Ljubljani. Različite opće karakteristike gradova utjecale su na specifičan način razvoja JGP-a za svaki od gradova zasebno, formirajući različite vidove prijevoza, cijene karata i način korištenja usluga. Karakteristike JGP-a prikazuju njegovu efikasnost kroz broj prevezenih putnika i prijeđenih kilometara vozila na mreži kao i sudjelovanje jedinica lokalnih vlasti u potpori takovog prijevoza kroz subvencije. Usporedbom cijena nastoje se prikazati sličnosti i različitosti promatranih gradova kada je u pitanju formiranje cijena kao i utvrditi specifične karakteristike i suradnje pojedinih gradova koje su utjecale na taj proces. Svrha ovog članka je ukazati na karakteristike i probleme koji utječu na formiranje cijena JGP-a, a cilj je detaljnom obradom relevantnih izvora dati konačnu sliku cijena i uzroka njihova formiranja u promatranim gradovima.
Public transportation (PT) is an essential part of urban mobility today and requires significant attention. The cost of PT is influenced by the subsidy model, economic strength, and the willingness of local authorities to achieve efficient public transportation. This paper presents an analysis of the basic characteristics of PT in the four largest Croatian cities, as well as in Belgrade and Ljubljana. Different general characteristics of cities have influenced the unique development of PT for each city, forming various modes of transportation, ticket prices, and service usage. PT characteristics demonstrate its efficiency through the number of passengers transported, vehicle kilometers traveled on the network, and the involvement of local government units in supporting such transportation through subsidies. The comparison of prices aims to illustrate similarities and differences among the observed cities in terms of price formation and identify specific characteristics and collaborations that influenced this process. The purpose of this article is to highlight the characteristics and issues affecting the formation of PT prices, with the goal of providing a comprehensive picture of prices and their causes in the observed cities through detailed analysis of relevant sources.
Najzastupljenija vina u republici Hrvatskoj su vina sorte graševine. Od ukupne proizvodnje vina udio graševine iznosi čak 40,6 %. U uvjetima vinogradarske regije Slavonija i Hrvatsko Podunavlje od ...ove se sorte proizvode svi stilovi vina, od „mladog vina“, pjenušavog, dugo maceriranog, njegovanog na talogu kvasaca u hrastovim bačvama; od svih predikata do vrhunskih arhivskih primjeraka. Uz takvu raznolikost stilova vrlo je značajno definirati svako pojedino vino i na prikladan ga način predstaviti. Kako je iz više primjera vidljivo da često nedostaje vinskog vokabulara cilj rada je prikazati trenutne deskriptore pojedinih vina graševine Slavonije i Hrvatskog Podunavlja. S mrežnih stranica proizvođača vina prikupljeni su deskriptori boje, mirisa i okusa za 58 graševina koje su trenutno na tržištu. Kod vina redovne berbe najčešći deskriptori mirisa graševine vezani su uz zelenu jabuku, jabuku, citruse, cvjetno i voćno. Okus se najčešće opisuje kao svjež, lagan, ugodnih kiselina uz često isticanje blage gorčine koja se niti jednom ne spominje kod odležanih i maceriranih. Zrelija i kompleksnija vina zbog svoje složenosti često su opisana s više različitih deskriptora, a pojedini su vezani samo uz jedno vino.
The most represented wines in the Croatia are Graševina wines. Of the total wine production, Graševina occupies 40.6 %. In the conditions of the wine-growing regions of Slavonia and Croatian Danube, all styles of wine are produced from this variety, from "young wine", sparkling, long-macerated, aged on yeast lees in oak barrels, from all predicates to top archival examples. With such a variety of styles, it is very important to define each individual wine and present it in an appropriate way. As it is evident from several examples that there is often a lack of wine vocabulary, the aim of the paper is to present the current descriptors of individual Graševina wines from Slavonia and Croatian Danube. Color, fragrance and taste descriptors for 58 Graševins currently on the market were collected from the websites of wine producers. In the case of regular harvest, the most common descriptors of the Graševina fragrance are related to green apple, apple, citrus, floral and fruity. The taste is most often described as fresh, light, with pleasant acids, with frequent emphasis on mild bitterness, which is not even mentioned in aged and macerated wines. Due to their complexity, more mature and complex wines are often described with several different descriptors, and some are linked to only one wine.
Na uzorku od 100 studentica Visoke zdravstvene škole Univerziteta u Bihaću je urađen eksperiment u trajanju od 6 mjeseci s ciljem utvrđivanja razlika između dvije grupe ispitanika i to jedne koja je ...radila step aerobik dva puta nedjeljno i druge kontrolne koja nije imala organizovano tjelesno vježbanje. Na osnovu t-testa i diskriminacijske analize utvrđeno je da je došlo do statistički značajnih razlika između ove dvije grupe ispitanika. Rezultati pokazuju da je došlo do promjena kod ispitanika eksperimentalne grupe između inicijalnog i finalnog mjerenja a također se to odrazilo i na razlike između eksperimentalne i kontrolne grupe. Izolovana je jedna diskriminaciona funkcija koja ima vrlo visoku statističku značajnost. Na osnovu dobijenih rezultata može se potvrditi da je došlo do poboljšanja rezultata morfoloških karakteristika kod studentkinja, iako su vježbale samo dva puta nedjeljno. Pokazalo se da je došlo i do redistribucije sastava tijela na račun poboljšanja volumena a na štetu masnog tkiva.
Corona virus (virus SARS-CoV-2) je novi soj virusa koji je uzrokovao Covid-19 pandemiju. Širenje bolesti u Europi prvenstveno je uzrokovano kapljičnim prijenosom s čovjeka na čovjeka. Osim prijenosa ...s bolesnih ljudi, virus se prenosi i s asimptomatskih bolesnika. Razdoblje inkubacije iznosi do 14 dana nakon izlaganja uzročniku, s prosječnom inkubacijom od četiri do pet dana.
Oboljeli su najčešće u petom desetljeću života. Najčešći simptomi bolesti su povišena temperatura, slabost i suhi kašalj. Više od 90% bolesnika hospitalizira se radi pneumonije. Od laboratorijskih nalaza kod oboljelih najčešća je limfocitopenija, trombocitopenija, leukopenija, te povišene vrijednosti C – reaktivnog proteina. Visoki rizik od teškog oblika bolesti i smrtnog ishoda imaju stariji bolesnici, te bolesnici s komorbiditetnim bolestima, kao što su kardiovaskularne bolesti, kronična plućna bolest, dijabetes, oboljeli od zloćudnih bolesti, te bolesnici s povišenim krvnim tlakom. Po dosadašnjim podacima liječenja oboljelih u Kini, oko 5% bolesnika liječeno je u jedinicama intenzivnog liječenja. U Italiji je taj broj znatno viši i iznosi oko 16%. Broj umrlih bolesnika u Kini kreće se od 2-3%, dok je trenutna smrtnost u Italiji iznad 8%.
Osobnu zaštitu zdravstvenih djelatnika u radu s oboljelima čine: pregača, gumene rukavice, naočale, zaštitna maska, te zaštitno odijelo. Tijekom zahvata pri kojima se stvara aerosol, poput ručne ventilacije bolesnika, trahealne intubacije, traheotomije, te tijekom kardiopulmonalne reanimacije, fiberskopije i bronhoskopije, za zaštitu medicinskog osoblja, potrebno je koristiti zaštitne maske N95, FFP3 i P100. S obzirom na to da je SARS-CoV-2 virus stabilan i virulentan na plastičnim površinama tijekom 72 sata, a na metalnima tijekom 48 sati, potrebna je redovita dezinfekcija ovakvih površina otopinom klora u koncentraciji od 1000 mg/L.
PDF
