Cilj. Cilj je rada prikazati povijesni razvoj čitaoničkog pokreta u Istri na prijelazu iz 19. u 20. stoljeće s naglaskom na čitateljska društva središnje Istre na primjeru Hrvatske čitaonice u Sv. ...Petru u Šumi. Pristup/metodologija. Istraživanje čitaoničkog pokreta provedeno je na temelju analize sadržaja arhivskog gradiva i publikacija. Korišteni su izvorni zapisnici i drugi dokumenti Hrvatske čitaonice u Sv. Petru u Šumi, koji se nalaze u Župnome uredu, gradivo Državnog arhiva u Pazinu i tekstovi objavljeni u novinama Naša sloga i Pučki prijatelj. Rezultati. Prvi dio rada daje pregled povijesti čitaoničkog pokreta u Istri u drugoj polovici 19. i prvoj polovici 20. stoljeća. Drugi se dio rada odnosi na osnivanje čitateljskih društava središnje Istre, s posebnim osvrtom na Hrvatsku čitaonicu u Sv. Petru u Šumi. Iako za većinu čitaonica preporodnoga razdoblja ne postoji sačuvana izvorna primarna građa, djelovanje Hrvatske čitaonice u Sv. Petru u Šumi moguće je rekonstruirati na temelju sačuvanih izvora. Ovaj rad donosi prikaz osnivanja Čitaonice, opisuje uvjete i vrste članstva te donosi popise nabavljenih publikacija. Daje se povijesni i politički kontekst djelovanja Čitaonice. Originalnost/vrijednost. Radom se doprinosi utvrđivanju temeljnih obilježja razvoja čitaoničkog pokreta središnje Istre u drugoj polovici 19. i prvoj polovici 20. stoljeća. Donose se nove spoznaje o radu Hrvatske čitaonice u Sv. Petru u Šumi te ispravljaju neke činjenične pogreške koje su se ponavljale u sekundarnim izvorima. Ključne riječi: čitaonica, čitaonički pokret, čitateljska društva, središnja Istra, Sv. Petar u Šumi
Dijelovi oltarne ograde iz crkve nepoznatog titulara u Valbandonu kraj Pule čine jednu od ikonografski i izvedbeno najzanimljivijih cjelina unutar korpusa istarske predromaničke skulpture. Osobito je ...zanimljiv plutej koji se nalazio s lijeve strane oltarne ograde, o čijoj kompoziciji postoje oprečna mišljenja istraživača. Izravne analogije tomu pluteju dosad nisu pronađene, a ni preostali dijelovi oltarne ograde nisu dovedeni u vezu s ulomcima kamenog namještaja s drugih lokaliteta, zbog čega se pretpostavljalo da je riječ o jedinoj realizaciji ne baš vještog lokalnog klesara. U ovom su radu identificirani specifični izvedbeni detalji po kojima je prepoznat rukopis valbandonskog majstora, a usporedbom tih reljefa s dijelovima liturgijske skulpture iz nekolicine drugih crkava utvrđena je njegova pripadnost određenom radioničkom krugu. Analiza motiva korištenih na tim lokalitetima uputila je na njihovu povezanost s majstorima koji su u kasnom 8. i početkom 9. stoljeća djelovali duž čitave istočne obale Jadrana. U ovom ćemo radu prije iznesenim tezama pridružiti i neka nova zapažanja, s ciljem boljeg poznavanja ne samo valbandonske skupine ulomaka već i upotpunjavanja ukupne slike obrtničko-klesarske produkcije poluotoka, ali i šireg istočnojadranskog prostora u razdoblju predromanike.
The Istra Pushed Area is a specifically deformed territory of the northwestern part of the External Dinarides. It formed due to the movement of the Istra block as part of the Adriatic Microplate ...(Adria) towards the Dinarides since the middle Miocene. The movement of the Istra block caused hereditary shifts along the old dislocations dating back to the early formation stage of the formation of the Dinarides at the end of the Eocene and their deformation. These deformations are reflected also in certain extreme gravitational phenomena along the boundary between the External Dinaric Imbricated Belt and the External Dinaric Thrust Belt, where Mesozoic carbonates are thrusted upon the Cenozoic flysch. The boundary zone between these two belts connects the Trnovo, Hrušica and Snežnik Thrust Fronts. Four specific gravitational phenomena that occurred in this boundary zone are presented here, as they are remarkable in terms of their size: Črna griža (Trnovo Nappe), Suhi vrh (Hrušica Nappe), Petelinje mlake and Ilirska Bistrica (both from the Snežnik Nappe). The phenomena at Suhi vrh is described in detail herein.
Poročila Trobec, Tajan; Stojilković, Borut; Rogelj, Boštjan ...
Dela (Univerza v Ljubljani. Oddelek za geografijo),
12/2022
58
Journal Article
Recenzirano
Odprti dostop
Terensko proučevanje prsti
Geografsko raziskovanje slovenske Istre 1
Slovenske manjšine v sosednjih državah
Izvajanje pristopa LEADER/CLLD v Sloveniji
Slovenske srenje kot izročilo in priložnost
...Mesec prostora 2022
Zaključek projekta na temo potencialno onesnaženih območij v Sloveniji – vzpostavitev baze ter izdelava modela za ocenjevanje potrebe po njihovi prednostni obravnavi
CELSA bilateralni raziskovalni projekt s KU Leuven na temo podpornega okolja za nove pristopnike v kmetijstvo
Modra fakulteta: odgovor Univerze v Ljubljani na dolgoživost
Trajnostni razvoj turizma – prakse in pristopi v Srbiji in Sloveniji
V prispevku1 prikazujemo šestintrideset bertoških hišnih imen, ki smo jih v sodelovanju z istrskoslovensko govorečimi domačini zapisali med terensko raziskavo leta 2020. Iz analize izhaja, da so ...hišna imena obravnavanega kraja – glede na poimenovalno motivacijo – nastala iz osebnih lastnih imen, priimkov, geografskih imen, iz poimenovanj za poklice, iz poimenovanj za rastline in živali ter iz vzdevkov, npr. pri Drejčkih, pri Marticih, pri Papečih, pri Tonetu šuštarju, pri Panankuli, pri Čuketih ali pri Trakajih. Etimološka analiza je pokazala, da je večina imen romanskega izvora, kar priča o vplivu, ki ga je imela istrobeneščina na slovensko istrsko narečje, čeprav so skozi zgodovino v kraju sobivali vaščani slovanskih in romanskih korenin, ki so bili večinoma (vsaj) receptivno dvojezični.
Predmet su rada četiri kameje iz Arheološkog muzeja Istre. Jedna prikazuje portret cara Nerona, dvije prikazuju glave žena s grčkom frizurom, a jedna prikazuje glavu Minerve sa šljemom. Prema izboru ...i oblikovanju motiva, na temelju usporedbe s objavljenim kamejama iz drugih zbirki, moguće je pretpostaviti okvirno vrijeme nastanka kameja i analizirati poruku koju nose. Kameju s Neronovim portretom moguće je povezati s radioničkim središtem u Rimu, dok za ostale nije moguće utvrditi radioničko porijeklo.
Pričujoči članek predstavi diahroni pregled didaktičnih pristopov, ki so se uveljavljali pri poučevanju tujih in drugih jezikov v svetu do danes. Njegov namen je preveriti njihovo rabo pri ...glotodidaktiki italijanščine kot drugega jezika na narodno mešanem območju slovenske Istre. Po primerjavi z učnim načrtom avtorica umesti vidnejše pristope v sodobno pedagoško prakso in jih na konkretnih primerih lastne pedagoške prakse preuči ter poda smernice uporabe v prvem in drugem vzgojno-izobraževalnem obdobju osnovnih šol.
Stanje ribarstva u neposrednim poslijeratnim godinama u Istri za vrijeme Vojne uprave Jugoslavenske armije od 1945. do 1947. godine nije se često javljalo kao istraživačka tema. Problem svakako leži ...i u maloj količini arhivskoga gradiva koje se dotiče ove teme. S obzirom, dakle, na ograničen prostorni i vremenski okvir teme ovoga rada u uvodnim se poglavljima pruža kratak osvrt na stanje ribarstva i industrije prerade ribe u Istri u razdoblju od pokretanja prerađivačke ribarske industrije (kraj 19. st.) pa do kraja Drugoga svjetskog rata, a potom detaljnije na ponovno pokretanje rada te industrije neposredno po svršetku rata. U radu se ukazuje na neke od brojnih izazova s kojima se poslijeratna vlast suočila u obnovi i organizaciji samoga ribolova te u industriji prerade ribe. Za pokretanje ribarstva nužan je preduvjet bila uspostava suradnje sa svim uključenim sudionicima toga procesa. Taj zadatak nije se moglo postići isključivo strogim i tvrdim nametanjem nove
doktrine
, već postupnim upoznavanjem stanovništva s promjenama koje su nastupale i koje će utjecati na sve društvene procese. »Popularizacija« budućega privrednog napretka zemlje obuhvatila je i ribarstvo te se i u toj industrijskoj grani od svih uključenih, počevši od samih ribara pa do zaposlenih u prerađivačkim pogonima, očekivao doprinos u izgradnji bolje ekonomske budućnosti. Vlasti su svojim prvim potezima prvenstveno išle prema uspostavi reda i nadzora nad novim područjem te prema obuhvatnom uvidu u stanje gospodarskih resursa Istre. Komunističke su vlasti poduzimale napore da tehnološki unaprijede i olakšaju uvjete rada i ribolova i prerade. Uz pružanje pomoći ribarima jednako su tako kontinuirano ulagani napori u stvaranje boljih uvjeta i nesmetana rada u tvornicama za preradu. Poseban je izazov predstavljao nedostatak cjelogodišnjih zaliha potrebnih za kontinuiranu proizvodnju, potom pomanjkanje radne snage, pogotovo stručnoga kadra, te problem plasmana gotovih proizvoda. Ovo su bile stalne prepreke za koje su poslijeratne vlasti morale tražiti i stalno iznalaziti odgovarajuća rješenja. Gradivo fonda HR-DAPA-79 Oblasni narodni odbor za Istru (1945-1947) sadrži dokumente koji svjedoče o procesu obnove gospodarske djelatnosti u Istri, a samim time omogućuju detaljniju rekonstrukciju toga procesa.
The state of fisheries in the immediate post-war years in Istria during the Military Administration of the Yugoslav Army between 1945 and 1947 did not often arise as a research topic. The problem certainly lies also in the small amount of archival material addressing this topic. Given, therefore, the limited spatial and temporal framework of the topic of this paper, the introductory chapters provide a brief overview of the state of fishing and the fish processing industry in Istria in the period from the start of the fishing industry (end of the 19th century) until the end of the Second World War, and then, in more detail, of the resumption of the activities of that industry immediately after the end of the war. The paper points out some of the numerous challenges that the post-war government faced in the reconstruction and organization of fishing and the fish processing industry. The establishment of cooperation with all stakeholders in the process was a necessary prerequisite for the relaunching of fishing. This task could not be achieved solely by a strict and harsh imposition of a new doctrine, but by gradually familiarizing the population with the changes which were being introduced and which would affect all social processes. The "popularization" of the country's future economic progress also included fishing, and everyone involved in this industrial branch, starting from the fishermen and ending with the employees of processing plants, was expected to contribute to building a better economic future. The authorities' first moves were primarily aimed at establishing order and supervision over the new area, and at providing a comprehensive insight into the state of economic resources in Istria. The communist authorities undertook efforts to technologically improve and facilitate the conditions of work of both fishing and processing. In addition to providing assistance to fishermen, efforts were also continuously made to create better conditions and smooth functioning in the processing plants. A special challenge was the lack of year-round supplies needed for continuous production, the lack of manpower, especially qualified personnel, and the problem of placing finished products. These were constant obstacles which the post-war authorities had to tackle and constantly find appropriate solutions for. The fonds HR-DAPA-79 Regional People's Committee for Istria (1945-1947) contains documents that bear witness to the process of rehabilitation of economic activity in Istria, thus enabling a more detailed reconstruction of that process.
La situazione relativa all'attività di pesca negli anni dell'immediato dopoguerra in Istria, durante l'Amministrazione militare dell'Armata jugoslava, dal 1945 al 1947, non appariva spesso tra i temi di ricerca. Il problema sta ovviamente anche nella piccola quantità di materiale archivistico che affronta questo argomento. Quindi, prendendo in considerazione il limitato quadro spaziale e temporale del tema di questo lavoro, nei capitoli introduttivi viene riportato un breve cenno sulla situazione relativa all'attività di pesca e all'industria di lavorazione del pesce in Istria nel periodo che va dall'avvio dell'industria di lavorazione del pesce ( fine del XIX secolo) alla fine della Seconda guerra mondiale, e successivamente, in modo più dettagliato, sul riavviamento dell'attività industriale subito dopo la fine della guerra. Il testo denota alcune delle numerose sfide affrontate dalle autorità del dopoguerra relative al ripristino e all' organizzazione della pesca e dell'industria di lavorazione del pesce. Per l'avvio della pesca un presupposto importante è stato quello di instaurare la collaborazione con tutti gli attori coinvolti nel processo. Questo compito non si poteva realizzare esclusivamente imponendo in modo rigoroso e duro una nuova
dottrina
ma facendo conoscere gradualmente agli abitanti i cambiamenti verificati che avrebbero influenzato tutti i processi sociali. La „popolarizzazione“ della futura crescita economica del Paese ha interessato anche il settore della pesca e, di conseguenza, da tutti gli attori coinvolti in questo settore dell'industria, dai pescatori ai lavoratori negli impianti di lavorazione, ci si aspettava un contributo nella creazione di un futuro economico migliore. Le prime mosse delle autorità erano finalizzate a stabilire l'ordine e la vigilanza del nuovo territorio e a ottenere una visione completa dello stato delle risorse economiche dell'Istria. Le autorità comuniste si sono impegnate a migliorare tecnologicamente e ad agevolare le condizioni di lavoro sia della pesca che della lavorazione del pesce. Oltre ad aiutare i pescatori ci si impegnava costantemente a creare condizioni migliori garantendo un buon funzionamento degli impianti di trasformazione. Una sfida particolare era rappresentata dalla mancanza di scorte necessarie per la produzione ininterrotta su base annua, la carenza di manodopera, soprattutto di personale qualificato, e il problema di commercializzazione dei prodotti finiti. Questi erano gli ostacoli costanti per cui le autorità del dopoguerra hanno dovuto cercare e trovare soluzioni adeguate. Il materiale del fondo HR-DAPA-79 Comitato popolare regionale per l'Istria (1945-1947) contiene documenti che testimoniano il processo di ripristino dell' attività economica in Istria, e, di conseguenza, consentono una ricostruzione più dettagliata di tale processo.
Autor detaljno raščlanjuje dvije žalbe koje je porečki biskup Bonifacije (1282. – 1305.) predstavio Svetoj Stolici. Dosad je bila poznata samo jedna Bonifacijeva žalba izdana u krajnje manjkavoj ...ediciji koju je priredio Pietro Kandler, datiravši ju pritom pogrešno u 1301. godinu. Ta pogrešna datacija, nekritički preuzimana do danas, urodila je nizom neodrživih interpretacija koje ovaj prilog ispravlja. Na temelju podrobne analize obiju žalbi zaključuje se da je Bonifacije pisao Svetoj Stolici krajem 13. stoljeća dok je još uvijek bio živ njegov metropolit s kojim je bio u sukobu, akvilejski patrijarh Rajmund della Torre (1273. – 1299.). Rad završava kritičkom priredbom obiju žalbi.
The author analyzes in detail the two appeals presented to the Holy See by the Poreč bishop Boniface (1282 1305). Since so far only one appeal of Boniface has been analyzed in the existing literature, and this one was wrongly dated in 1301, the author presents new critically prepared transcripts of both appeals. Both appeals have been preserved only in the transcript in the first book of privileges of the Diocese of Poreč. A thorough analysis of both appeals revealed that Boniface wrote to the Holy See at the end of the thirteenth century; more precisely, between the first quarter of 1295 and January 1296, while he was personally present in Rome. Moreover, the analysis undoubtedly points out that the Poreč bishop complained about Raymond della Torre, the Patriarch of Aquileia (1273 -1299), who was his metropolitan and with whom he disputed about the secular authority in Poreč, Rovinj and Motovun, properties that at that time were (only de facto) under Venetian rule. The author also corrects the wrong thesis, which was first expressed by Kandler, and which has been uncritically accepted until today, according to which Vrsar, the only secular property that remained in the possession of the Poreč bishops, was attacked by the patriarch Petar of Ferentino (1299-1301) and his nephew Nikola. Moreover, the author proves that in the period between 1283 and 1289, Vrsar was attacked, looted and set on fire by the soldiers of Patriarch Rajmund, who acted together with his nephew Gottfried della Torre. Finally, the author explains why Pope Boniface VIII, although he issued a charter in January 1296 according to which all disputed properties were returned to the Diocese of Poreč, could not successfully resolve this problem due to three involved parties - the Patriarch of Aquileia, the Bishop of Poreč and the Republic of Venice. Consequently, Poreč Bishop Boniface ended his life as an excommunicated prelate without any success in his mission to recover the secular rights and possessions of his impoverished and weakened diocese.
Pićanska župna kronika (1812.-1832.) Jelinčić, Jakov; Orbanić, Elvis
Zbornik Odsjeka za povijesne znanosti Zavoda za povijesne i društvene znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti,
09/2022, Letnik:
38, Številka:
1
Journal Article, Paper
Recenzirano
Odprti dostop
U radu se donosi prijepis župne kronike Pićna koju je vodio Ivan Antun Težak (1776. 1837.). Zapisi su pisani kronološki od srpnja 1812. do kraja 1832. godine. Promatrano geografski Težak donosi ...podatke o Pićnu, događajima u široj okolici Pićna, tj. u Istri, te u Europi. U tematskom smislu posebno opsežan prostor pridaje opisivanju meteoroloških prilika te stanja u agraru Pićanštine.
PDF
