Na grebenasti vzpetini Reber nad vasjo Kompolje, vzhodno od Lukovice pri Domžalah, ležijo ostaline manjšega utrjenega naselja oz. gradišča. Odkritja s sondiranja leta 1879 datirajo gradišče v ...starejšo železno dobo. Greben Reber se na vzhodu konča z nekoliko višjo vzpetino, imenovano Kopa. Leta 2019 so na kolovozu, ki vodi po južnem pobočju Kope in Rebri, našli predmete iz starejše železne dobe. Na območju odkritja najdb so sledile arheološke raziskave Centra za preventivno arheologijo (2019) in Narodnega muzeja Slovenije (2021). Ugotovili smo, da najdbe izvirajo iz enega ali več skeletnih grobov. Razen dela zasutja grobne jame s keramičnim loncem in železnim nožem so bili pokopi uničeni, najdbe razmetane po nasutjih kolovoza, prav tako človeške kosti, ki so pripadale najmanj dvema osebama. Vse kaže, da so grob ali grobove razkopali ob gradnji kolovoza, morda že leta 1819, ko so najverjetneje prav tukaj našli bronasto negovsko čelado.
We have investigated in vitro regeneration of snake’head fritillary
(Fritillaria meleagris L.), a perennial bulbous geophyte. The induction of
morphogenesis in vitro of snake’head fritillary was ...achieved in mature
zygotic embryo culture, scale segment and leaf base culture of in vitro
formed bulbs. Plant regeneration via somatic embryogenesis and organogenesis
was obtained in mature zygotic embryo culture on a growth regulator-free
medium or on medium supplemented with TDZ. The induction of morphogenesis in
vitro was achieved in scale segment culture of the in vitro formed bulbs on
media supplemented with 2,4-D or TDZ, grown either on light or in darkness,
with more efficient regeneration on media supplementned with TDZ. Somatic
embryogenesis was induced in leaf base culture of the in vitro formed plants
on media with 2,4-D, KIN or 2,4-D and KIN. Anatomical studies revealed that
the somatic embryogenesis was direct, with somatic embryos of multicellular
origin formed from epidermal and subepidermal leaf base cells . The effect of
low temperature (4 and 15 °C), higher concentration of sucrose in the
nutritional media and GA3 pretreatment on growth, differentiation and
dormancy breaking of the in vitro formed bulbs was investigated. It was shown
that pre-cultivation of the in vitro regenerated bulbs at lower temperatures
and higher concentration of sucrose in the nutrition media (4,5 %) have
stimulatory effect on growth and multiplication of the bulbs. Also, GA3
pretretment followed by cultivation at low temperature (4 °C) had a
stimulatory effect on multiplication and germination of the bulbs.
Cultivation at low temperature breaks dormancy of the bulbs and causees
changes in the sugar content (sucrose, glucose and fructose), photosinthetic
pigments and poliols. Activity of antioxidative enzymes (SOD, CAT, GR i POX)
during dormancy breaking was investigated. It was shown that these enyzmes
are actively involved in dormancy breaking of the in vitro formed bulbs, and
in the process of acclimatization of the bulbs to ex vitro conditions.
Antioxidative enzymes were active during the induction of morphogenesis in
vitro in bulb segment culture and their activity depended on the nutritional
media and the pretreatment to which the bulbs were exposed. During
morphogenesis in vitro in the scale segment culture of snake’s head
fritillary, up to 6 esterase isoforms have been detected, depending on the
pretreatment and media composition. The content of arabinogalactan proteins
(AGPs) in explants during the induction of morphogenesis in vitro in leaf
base and scale segment cultures at media supplemented either with 2,4-D and
KIN or with TDZ was determined. Concentration of AGPs increased after seven
days of cultivation of explants on media with growth regulators in the leaf
base culture and 21 days in the scale segment culture. In the leaf base
culture, concentration of AGPs in explants was higher on a medium with 2,4-D
and KIN than on a medium with TDZ. The AGP profile obtained by crossed
electroforesis reveiled the presence of one AGP type during induction of
morphogenesis in vitro of F. meleagris.
Proučavana je in vitro regeneracijia košutice (Fritillaria meleagris),
višegodišnje lukovičaste geofite. Indukcija morfogeneze in vitro košutice
postignuta je u kulturi zrelih zigotskih embriona, segmenata lukovica kao i
bazalnih delova listova in vitro formiranih lukovica. U kulturi zrelih
zigotskih embriona regeneracija biljaka je postignuta procesom somatske
embriogeneze i organogeneze u isto vreme i na istom eksplalntatu na
hranljivoj podlozi bez regulatora rastenja ili hranljivoj podlozi obogaćenoj
sa TDZ. U kulturi segmenata in vitro formiranih lukovica indukcija
morfogeneze postignuta je na hranljivoj podlozi sa 2,4-D ili TDZ na svetlosti
ili u mraku. Regeneracija biljaka je bila postignuta na obe hranljive podloge
putem somatske embriogeneze i organogeneze, s tim da je regeneracija putem
organogeneze bila uspešnija na hranljivoj podlozi obogaćenoj sa TDZ. U
kulturi bazalnih delova listova indukovana je somatska embriogeneza na
hranljivim podlogama sa 2,4-D, KIN ili 2,4-D i KIN. Anatomska istraživanja su
pokazala da je somatska embriogeneza direktna, a somatski embrioni imaju
višećelijsko poreklo i nastaju od epidermalnih i subepidermalnih slojeva
ćelija bazalnih delova lista. Ispitan je uticaj niskih temperatura (15 i 4
°C), povećane koncentracije saharoze u hranljivoj podlozi kao i predtretman
sa GA3 na rastenje, razviće i prevazilaženje dormancije in vitro formiranih
lukovica košutice. Pokazano je da predhodno gajenje lukovica na sniženim
temperaturama i hranljivoj podlozi sa 4,5 % saharoze pozitivno utiče na
rastenje i umnožavanje lukovica. Pored toga, predtretman rastvorom GA3 pre
izlaganja lukovica niskoj temperaturi (4 °C) dovodi do stimulacije
umnožavanja i klijanja lukovica. Izlaganjem in vitro formiranih lukovica
košutice niskoj temperaturi dolazi do promena u sadržaju šećera (saharoze,
glukoze i fruktoze), fotosintetičkih pigmenata i poliola. Ispitana je
aktivnost antioksidativnh enzima (SOD, CAT, GR i POX) tokom prevazilaženja
dormancije lukovica gajenjem na niskoj temperaturi. Analize su pokazale da
enzimi antioksidativnog stresa aktivno učestvuju u procesima prekidanja
dormancije in vitro formiranih lukovica košutice, kao i aklimatizacije
lukovica na ex vitro uslove. Enzimi antioksidativne zaštite su aktivni i
tokom indukcije morfogeneze košutice u kulturi segmenata lukovica, a njihova
aktivnost zavisi od sastava hranljive podloge i predtretmana kome su lukovice
prethodno izložene. Zimogramskom detekcijom esteraza tokom indukcije
morfogeneze in vitro u kulturi segmenata lukovica utvrđeno je prisustvo 6
izoformi i njihova aktivnost kao i zastupljenost pojedinih izoformi zavise
takođe od predtretmana na kojima su lukovice predhodno gajene kao i od
regulatora rastenja u hranljivoj podlozi. Praćena je promena sadržaja
arabinogalaktanskih proteina (AGP) u eksplantatima tokom indukcije
morfogeneze in vitro u kulturi bazalnih delova listova i segmenata lukovica
na dve hranljive podloge obogaćene sa 2,4-D i KIN ili TDZ. Koncentracija AGP
u eksplantatima se povećava već posle 7 dana gajenja bazalnih delova listova
odnosno posle 21 dana gajenja segmenata lukovica na hranljivim podlogama sa
regulatorima rastenja. Koncentracija AGP je veća u bazalnim segmentima lista
gajenim na hranljivoj podlozi sa 2,4-D i KIN nego na hranljivoj podlozi sa
TDZ. Analizom profila AGP dobijenog ukrštenom elektroforezom pokazano je
prisustvo samo jednog tipa AGP tokom indukcije morfogeneze in vitro.
