Na primjeru Žminja razmatraju se principi obnove i revitalizacije devastiranog i degradiranog urbanog tkiva. Žminj je naselje s dugim kontinuitetom naseljavanja. U povijesti je u više navrata doživio ...razaranja kao najisturenija habsburška utvrda prema mletačkim posjedima u južnoj Istri. Najveće razaranje mjesto je doživjelo u bombardiranju njemačkih zračnih snaga 1943. godine. Poslijeratna obnova nije provedena sustavno, prema konzervatorskim principima, već interventno kako bi se osigurali minimalni uvjeti stanovanja. Posljedica takvog pristupa su uništena urbana matrica, nepovezani blokovi te građevine koje arhitektonskim značajkama i gabaritima odudaraju od ambijenta. U svjetlu započetih projekata obnove i revitalizacije povijesne jezgre, postavlja se pitanje kako pristupiti obnovi degradirane urbane cjeline i pojedinih građevina? U tekstu se razmatra tko je krajnji korisnik: domicilno stanovništvo ili povremeni posjetitelj.
Rad prikazuje stanje konstrukcije i sanaciju mosta Careva Ćuprija u Sarajevu. Ova povijesna građevina je bila izložena različitim atmosferskim utjecajima tijekom uporabe, kao i značajnim prometnim ...opterećenjima za koja nije projektirana, što je rezultiralo degradacijom konstrukcije. S ciljem da most zadrži svoju ulogu nužno je izvršiti sanaciju konstrukcije vodeći računa da je građevina proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine 11. ožujka 2009.
Zemljište je jedan od ključnih ograničavajućih faktora biljne proizvodnje zbog istovremenog delovanja dva procesa i to povećanja potreba za hranom, sa jedne strane i smanjenja površina ...poljoprivrednog zemljišta sa druge strane. Proizvodni kapacitet zemljišta umanjuju procesi neprestanog smanjenja i oštećenja poljoprivrednih površina.
Shodno tome, u radu su navedeni tipovi zemljišta u Republici Srbiji, bonitetne klase, struktura korišćenja zemljišta, uzroci degradacije, poplavljene površine i površine branjene od poplava, glavni štetni procesi koji se odigravaju u poljoprivrednom zemljištu, glavni zagađivači zemljišta i na kraju osnovne mere za zaštitu kao i strateški ciljevi održivog korišćenja zemljišta.
Rudarstvo na području Međimurja ima dugu tradiciju, a razdoblje od 1920- ih do 1970-ih obilježilo je rudarstvo ugljena. Na područjima eksploatacije, kao tragove rudarstva ugljena, nalazimo dvije ...vrste antropogenih reljefnih oblika: a) uzvišene (halde) i b) udubljene (grabe). Oko Murskoga Središća zabilježeno je 38 takvih geomorfolokaliteta. Oni su primjer rudarske geobaštine definirane kao prijelazne kategorije između geobaštine (prirodne) i industrijske (kulturne) baštine. Zabilježeni geomorfolokaliteti su različitog stupnja očuvanosti. Od ukupnog broja haldi oko Murskoga Središća na njih 11 (31 %) je zabilježena degradacija. Razlozi degradiranosti su antropogeni i to kroz otkopavanje dijelova haldi i odvoz dijela akumuliranog materijala. Budući zahvati u istraživanom prostoru poput gradnje cestovne zaobilaznice, širenja eksploatacijskog polja šljunka i pijeska ili širenje industrijske zone prijete opstanku istraživanih geomorfolokaliteta. Upravo zato je predmetnu rudarsku geobaštinu potrebno zaštititi kroz kategoriju V zaštićenih područja prema IUCN-u kao zaštićeni kopneni krajobraz.
Vrtača, unikatna kraška oblika in rezultat dolgotrajnih krasotvornih procesov,v Sloveniji ni posebej zaščitena v nobenem pravnem dokumentu. Na izbranih primerih so predstavljene značilnosti ...tradicionalne in sodobne rabe vrtač, primeri trajne degradacije ter vidnejši negativni in pozitivni okoljski učinki. Predstavljeni so obstoječi načini zaščite in možnosti za trajno ohranitev vrtač pri načrtovanju rabe prostora.
Večina velikih blokovskih stanovanjskih sosesk, ki so v Ljubljani nastale pretežno v obdobju 1960–1985, so zaradi slabega vzdrževanja danes potrebna temeljite fizične prenove in infrastrukturnih ...izboljšav. Družbeno-politične transformacije in dogodki, kot so sprejetje novega stanovanjskega zakona, denacionalizacija, praktična zaustavitev gradnje družbenih stanovanj, naraščanje gradnje profitnih stanovanj in novi »igralci« na stanovanjskem trgu, so le nekateri izmed razlogov, ki so močno vplivali na zaviranje oz. upočasnitev prenove večjih stanovanjskih sosesk. Pri tem postajajo razlike med bivalno kakovostjo v teh soseskah in na drugih (sub)urbanih območjih vse bolj opazne. V tekstu smo preučevali, ali se zaradi počasne prenove in slabšanja bivalne kakovosti selijo določene skupine prebivalstva, povečujejo socialne homogenosti in socialne nestabilnosti v Ljubljani. Najprej smo analizirali spreminjanje bivalne kakovosti in potencialno mobilnost na širšem mestnem območju, nato pa podrobneje preučili primer stanovanjske soseske Savsko naselje. V sklepu smo skušali podati tudi nekatere iztočnice oz. možnosti za zaustavljanje slabšanja bivalne kakovosti in pospeševanje prenove sosesk.
Za potrebe ovog rada analizirano je deset različitih uzoraka iz slovenskih prodavaonica građevnog materijala. Uzorci su tretirani zaštitnim sredstvima na bazi bakra namijenjenim i preporučenim za ...zahtjevne uvjete primjene u tlu (uporabna klasa 4) i iznad tla (uporabna klasa 3.2). Određeni su retencija i fungicidna svojstva tih sredstava kako bi se utvrdila kakvoća zaštite drva. Retencija zaštitnog sredstva određena je uz pomoć XRF analize, dok je modificirani postupak EN 113 primijenjen za procjenu fungicidnih svojstava zaštitnih sredstava. Za testiranje trajnosti poslužile su dvije vrste gljivica smeđe truleži, Gloeophyllum trabeum i Fibroporia vaillantii. Rezultati analize jasno su pokazali da su samo na tri istraživana drvna proizvoda bili ispunjeni zahtjevi penetracije zaštitnog sredstva, a ni na jednome drvnom uzorku nije postignuta dovoljna retencija zaštitnog sredstva, što se očituje i nedostatnom trajnošću drva izloženoga djelovanju gljiva truležnica.
Nije rijetka pojava da brački kamen ugrađen u građevine i objekte posljednjih nekoliko godina pokazuje znakove brže degradacije odnosno smanjene vremenske trajnosti. Događa se da, na istoj lokaciji i ...u istim uvjetima, kamen iz istoga ležišta novijeg datuma ugradnje izgleda starije od kamena koji je ugrađen desetljećima pa čak i stoljećima ranije. Često se čuju komentari, posebno od krajnjih kupaca, kako brački kamen unatoč svojoj dekorativnosti i ljepoti nije prihvatljiv za određene namjene jer vrlo brzo dolazi do njegova propadanja.
Pri tome malo tko uzima u obzir ljudski faktor ili, bolje rečeno, faktor modernog, ubrzanog načina života. Uglavnom se krivi materijal. Namjera je ovoga članka pokazati kako kamen vapi za razumijevanjem i pravilnim odnosom prema sebi.
In this dissertation photocatalytic degradation of 5-(4-substituted phenylazo)-6- hydroxy-4-methyl-3-cyano-2-pyridone using simulated sun light was investigated. The commercial TiO2, Aeroxide P25 and ...immobilized films were used as photocatalysts. The first part of the dissertation describes synthesis and characterization of arylazo pyridone dyes. The arylazo pyridone dyes having different substituents (from electron-donating to electon-withdrawing) on phenyl ring of diazo component were synthesized by two ways. The first synthesis way includes diazotization-coupling reactions and involves the conversion of 4-sulphoaniline to the diazonium ion intermediate 4-sulphobenzendiazonium ion, followed by the reaction with 3-cyano-6- hydroxy-4-methyl-2-pyridone. In the second way, the dyes were synthesized by coupling diazonium salts with ketoesters followed by condensation with cyanoacetamide. The influence of electronic effects of substituents group in the arylazo component on the absorption spectra, azo/hydrazo tautomerism and acid constants of dyes was investigated and quantified using Hammett equation (principle of linear free energy relationship-LFER). The obtained results showed that electron-withdrawing substituents in the arylazo component increase π,π-conjugation in hydrazo tautomer, while electron-donating substituents increase π,π-conjugation in azo tautomer. In addition, it was observed that the electronic behaviour of the nitrogen atoms of azo and hydrazo group is different between derivates with electron-donating and electron-withdrawing substituents. The results also showed that the quantity of hydrazo component and pKa values increased with increasing electron-donating and electron-withdrawing efects of substituents. In the second part of the dissertation the photocatalytic degradation of synthesized dyes using commercial TiO2 Aeroxide P25 was investigated. The influence of different process parameters (catalyst concentration, initial dye concentration, temperature, pH, H2O2 concentration, ethanol concentration) on photodegradation rate of 5-(4-sulpho phenylazo)-6-hydroxy-4-methyl-3-cyano-2-pyridone was studied. The reaction kinetics analysis showed that photodegradation exhibits pseudo first-order kinetics according to Langmuir-Hinshelwood model. The results from TOC analysis showed that dye is efficiently mineralized using investigated photocatalytic process. In addition, the effect of substituents in the diazo component of the dyes on their photocatalytic degradation was studied and quantified using Hammett equation. The results indicated that the photodegradation rates were in a good degree dependent on the substituent electronic effects being accelerated by electron-withdrawing groups and retarded by electrondonating groups. The third part of the dissertation describes the photocatalytic degradation of 5-(4- sulphophenylazo)-6-hydroxy-4-methyl-3-cyano-2-pyridone using porous TiO2 films. TiO2 films were prepared on stainless steel substrate by spray pyrolysis technique. Two groups of films were synthesized: first from hydrothermally prepared colloidal TiO2 solution and second group using TiO2 Aeroxide P25 suspension. The prepared films were annealed at different temperatures and characterized using following methods: (1) X-ray diffraction analysis (XRD) (2) Hg-porosimetry and N2-physisorption (3) Scanning electron microscopy (SEM) (4) Photo-electron spectroscopy (XPS) (5) UVVisible Diffuse Reflectance spectroscopy (DR UV/Vis). The obtained results showed that films annealed at different temperature had different structural, textural and morphological properties. The results from photocatalytic tests showed that photoactivity of the films decreased with increasing anenealing temperature, due to alterations in the films properties. Comparation of photoactivity of films with different thickness showed that, due to limitations imposed by light transport and dye diffusion, the inner parts of films are less active than outer parts. These difusion limitations depends on textural properties of films. In addition, the photoactivity of TiO2 powder Aeroxide P25 and corresponding film was compared. The difference in photoactivity arises not only from diffusion limitations in films, but also from the presence of different metals in film layer.
U ovom radu proučavana je fotokatalitička degradacija arilazo piridonskih boja, 5-(4- supstituisani fenilazo)-6-hidroksi-4-metil-3-cijano-2-piridona, korišćenjem simulirane sunčeve svetlosti. Kao katalizatori korišćeni su komercijalni TiO2 (Aeroxide P25) i TiO2 filmovi. U prvom delu rada opisana je sinteza i karakterizacija arilazo piridonskih boja. Arilazo boje su sintetisane na dva načina. Prvi način sinteze obuhvata reakcije diazotovanja supstituisanih anilina i kuplovanja dobijene diazonijum soli sa 6-hidroksi- 4-metil-3-cijano-2-piridonom. Drugim načinom arilazo piridonske boje su dobijene kuplovanjem diazonijum soli sa ketoestrom uz ciklizaciju nastalog proizvoda etil 3- okso-2-(supstitisanifenildiazenil)butanoata sa cijanoacetamidom. Da bi se ispitao uticaj elektronskih efekata supstituenata na apsorpcione spektre sintetisanih boja, azo-hidrazo tautomeriju i konstante kiselosti, sintetisano je jedanaest boja koje su se razlikovale po prirodi supstituenta na fenilnom jezgru diazo komponente. Ovi uticaji su kvantifikovani korišćenjem Hammett-ove jednačine (princip linearnih korelacija slobodnih energija - LFER princip). Dobijeni rezultati su pokazali da elektron-akceptori prisutni na fenilom jezgru utiču na povećanje π,π-konjugacije u hidrazo tautomeru, dok elektron-donori utiču na povećanje π,π-konjugacije u azo tautomeru. Pokazano je da je elektronsko ponašanje atoma azota azo i hidrazo grupe različito kod boja sa elektron-donorskim i elektronakceptorskim supstituentima. Takođe, dobijeni rezultati su pokazali da je udeo hidrazo komponente i konstanta kiselosti najmanji kod nesupstituisanih boja, dok sa povećanjem elektron-donorskih i elektron-akceptorskih svojstava supstituenata u diazo komponenti boja ove vrednosti rastu. U drugom delu rada proučavana je fotokatalitička degradacija arilazo piridonskih boja korišćenjem komercijalnog katalizatora TiO2, Aeroxide P25. Ispitivan je uticaj sledećih reakcionih parametara na brzinu fotodegradacije 5-(4-sulfofenilazo)-6-hidroksi-4-metil- 3-cijano-2-piridona: količina katalizatora, početna koncentracija boje, temperatura, pH, koncentracija H2O2, prisustvo etanola. Pokazano je da reakcije fotodegradacije slede kinetiku pseudo prvog reda, prema Langmuir-Hinselwood-ovom modelu. Rezultati TOC analize su pokazali da se boja može uspešno demineralizovati ispitivanim fotokatalitičkim procesom. U ovom delu rada proučavan je i uticaj elektronskih svojstava suspstituenata na fenilnom jezgru supstituisanih boja na brzine fotodegradacije. Brzine fotodegradacije su korelisane sa Hammett-ovim konstantama supstituenata. Najveće brzine degradacije su dobijene kod boja sa elektronakceptorskim supstituentima, dok su najmanje brzine degradacije dobijene kod boja sa elektron-donorskim supstituentima. U trećem delu rada proučavana je fotodegradacija arilazo boje, 5-(4-sulfofenilazo)-6- hidroksi-4-metil-3-cijano-2-piridona korišćenjem poroznih TiO2 filmova. TiO2 filmovi su sintetisani na nosaču od nerđajućeg čelika metodom sprej pirolize. Pripremljene su dve grupe filmova: prva grupa polazeći od koloidnog TiO2 rastvora dobijenog hidrotermalnim postupkom i druga grupa polazeći od suspenzije TiO2, Aeroxide P25. Dobijeni filmovi su žareni na različitim temperaturama, a potom okarakterisani primenom sledećih metoda: (1) rendgenostrukturna analiza (XRD), (2) Hgporozimetrija i N2-fizisorpcija, (3) skenirajuća elektronska mikroskopija (SEM), (4) foto-elektronska spektroskopija X-zracima (XPS), (5) difuziono-refleksiona spektroskopija ultravioletne i vidljive oblasti (DR UV/Vis). Dobijeni rezultati su pokazali da strukturna, morfološka i teksturalna svojstva filmova zavise u velikoj meri od temperature žarenja. Rezultati fotokatalitičkih testova su pokazali da se fotoaktivnost filmova smanjuje sa povećanjem temperature žarenja, usled promena u njihovim svojstvima. Poređenjem fotoaktivnosti filmova različitih debljina zaključeno je da su usled difuzionih ograničenja boje i/ili slabijeg prodiranja svetlosti, donji delovi filma manje aktivni nego gornji. Pokazano je da difuzija boje i svetlosti zavisi od teksturalnih svojstava filmova. U radu je izvršeno i poređenje fotoaktivnosti Aeroxide P25 TiO2 praha, i filma dobijenog iz suspenzije TiO2, Aeroxide P25. Dobijeni rezultati su pokazali da je fotoaktivnost filmova značajno manja u odnosu na fotoaktivnost ogovarajućih prahova ne samo usled difuzionih ograničenja u sloju filma, već najverovatnije i usled prisustva metala iz nosača.
Zolpidem tartrate is a non-benzodiazepine sedative-hypnotic agent, used in
the short-term management of insomnia. Its effects are expressed by binding
to the benzodiazepine-binding site of the GABAA ...receptor in the CNS. Zolpidem
base, which is pharmacological active part of the molecule, undergoes slow
degradation in acidic solutions, due to instability of the tercial amide
moiety present in the zolpidem structure. Products of that acid hydrolysis
are zolpacid and dimethylamine. Oxozolpidem, zolpyridine and zolpaldehyde are
also potential degradation products of zolpidem. The presence of degradation
products could affect chemical, pharmaceutical and toxicological properties
of the pharmaceutical dosage form. Therefore, determination of degradation
products present in pharmaceutical dosage forms above 0.1 % level is
necessary, according to ICH guidelines. A new, rapid RP-HPLC method for
determination of zolpidem tartrate and degradation products was developed.
Since the chromatographic behaviour of analyzed substances may be influenced
by various experimental parameters, it was decided that the development and
optimization of the method would be carried out by employing experimental
design methodology. The fractional factorial design was used to detect all
variables which significantly influenced the chromatographic procedure,
central composite design was used for optimization of these variables and
multicriteria decision approach by means of Derringer’s desirability function
was applied for reaching a suitable compromise among different
chromatographic goal such as satisfactory resolution between all analyzed
compounds with the shortest possible analysis time. Afterwards, the method
was successfully validated in accordance with ICH guideline and subsequently
applied to the analysis of commercially available zolpidem tartrate
film-tablets. As the literature search revealed lack of information on
degradation mechanism of zolpidem tartrate, another objective of this work
was to analyse the stability of zolpidem tartrate and possibility of
formation of new degradation products by conduction of forced degradation
study with active pharmaceutical ingredient zolpidem tartrate and drug
product zolpidem tartrate film tablets, which would help identify the
potential degradation products and consequently establish the possible
degradation pathways and intrinsic stability of the drug. The forced
degradation study was carried out in accordance with ICH guidelines. The
samples were exposed to light, heat, hydrolysis and oxidation. Previously
developed method was used to analyze samples and the method was extended to
LC–MSn in order to characterize the arisen degradation products. A mass
fragmentation pattern of degradation products was established using single
quadrupole and ion trap mass analyzers. The key degradants were identified as
zolpacid, oxozolpidem, zolpaldehyde and zolpyridine. Any other degradation
products were not detected. Finally, the most possible degradation mechanism
of zolpidem tartrate in different environments was proposed. The stress
studies enabled a development of new analytical method for separation of
active pharmaceutical ingredient zolpidem tartrate and all key degradation
products i.e. stability-indicating method. The method was developed and
optimized by employing experimental design methodology and multiobjective
optimization approach and finally validated in accordance with ICH guideline.
Zolpidem tartarat je nebenzodijazepinski sedativ i hipnotik, koji se koristi
za kratkotrajnu terapiju nesanice. Njegovi efekti se manifestuju vezivanjem
za benzodiazepinsko vezujuće mesto na GABAA receptoru u CNS-u. Zolpidem baza,
koji farmaceutski aktivan deo molekula, podleže laganoj hidrolizi u kiselim i
baznim rastvorima usled nestabilnosti tercijarne amidne funkcionalne grupe
prisutne u njegovoj strukturi. Proizvodi ove hidrolize su zolpacid i
dimetilamin. Oksozolpidem, zolpiridin i zolpaldehid su takođe potencijalni
degradacioni proizvodi zolpidem-tartarata. Kako prisustvo degradacionih
proizvoda može da utiče na hemijske, farmaceutske i toksikološke osobine
doziranog oblika, prema ICH smernicama moraju da se ispituju sve nečistoće
prisutne u doziranom obliku u količini većoj od 0.1%. Zbog toga je razvijena
nova, brza RP-HPLC metoda za određivanje zolpidem-tartarata i ključnih
degradacionih proizvoda. Kako na hromatografsko ponašanje analiziranih
supstanci mogu da utiču različiti eksperimentalni faktori odlučeno je da se
razvoj i optimizacija metode sprovedu uz pomoć eksperimentalnog dizajna.
Frakcioni faktorski dizajn je korišćen da se detektuju sve promenljive koje
značajno utiču na hromatografsku metodu, centralni kompozicioni dizajn je
korišćen za optimizaciju tih promenljivih, a multikriterijumski princip
odlučivanja u formi Deringerove funkcije je primenjen za postizanje
odgovarajućeg kompromisa između različitih hromatografskih ciljeva, kao što
su zadovoljavajuća rezolucija između svih ispitivanih supstanci uz najkraće
moguće trajanje hromatografske analize. Nakon toga, metoda je uspešno
validirana u skladu sa ICH smernicama i primenjena za ispitivanje
komercijalno dostupnih zolpidem-tartarat film-tableta. Kako je pregled
literature pokazao nedostatak informacija o degradacionom mehanizmu
zolpidem-tartarata, sledeći cilj ovog rada je bio da se ispita stabilnost
zolpidem-tartarata i mogućnost nastajanja novih degradacionih proizvoda,
sprovođenjem studije forsirane degradacije sa aktivnom supstancom zolpidem
tartaratom i farmaceutskim doziranim oblikom zolpidem-tartarat
film-tabletama, što bi omogućilo identifikovanje potencijalnih degradacionih
proizvoda i posledično utvrđivanje degradacionog puta i sveobuhvatne
stabilnosti leka. Studije forsirane degradacije su sprovedene u skladu sa ICH
smernicama. Uzorci su izlagani svetlosti, toploti, hidrolizi i oksidaciji.
Prethodno razvijena metoda je korišćena za analiziranje uzoraka, a metoda je
proširena i na LC–MSn da bi se uradila karakterizacija nastalih degradacionih
proizvoda. Uz pomoć kvadrupola i jonskog trapa ustanovljen je način
fragmentacije degradacionih proizvoda. Ključni degradacioni proizvodi su
identifikovani kao zolpacid, oksozolpidem, zolpaldehid i zolpiridin. Drugi
degradacioni proizvodi nisu detektovani. Na kraju je predložen mogući put
degradacije zolpidem tartarata pri različitim uslovima. Stres studije su
omogućile razvoj nove analitičke metode za razdvajanje farmaceutski aktivne
supstance zolpidem-tartarata i svih ključnih degradacionih proizvoda, odnosno
stability-indicating metode. Metoda je razvijena i optimizovana primenom
eksperimentalnog dizajna i multikriterijumskog pristupa i validirana u skladu
sa ICH smernicama.
PDF
