25. tom ,,Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego" adresowany jest do nauczycieli polonistów, studentów polonistyki, dydaktyków języka ojczystego i literatury oraz do pedagogów. ...Zamieszczono w nim jedenaście artykułów z zakresu edukacji literackiej i kulturowej oraz językowej, a ponadto - dwie recenzje.
Dydaktycy literatury wiele miejsca poświęcają problemom wielokulturowości i dwukulturowej/wielokulturowej edukacji, postulując jednocześnie konieczność włączenia do kształcenia polonistycznego treści dotyczących tolerancji, poszanowaniu inności i Innego, a także potrzebę przygotowywania uczniów do życia obywatelskiego w multikulturowej i multireligijnej Europie. Starają się wskazać, w jaki sposób na lekcjach języka polskiego można uczyć dialogu, otwierać młodych ludzi na inne kultury, przygotowywać ich do aktywnego i efektywnego życia w wielokulturowej rzeczywistości. Zachęcają nauczycieli polonistów do sięgania po teksty spoza kanonu lektur szkolnych (np. utwory Singera, powieść Gustawa Morcinka Siedem zegarków kopidoła Joachima Rybki), dzięki którym uczniowie będą mogli dostrzec znaczenie namysłu nad sobą i otaczającą ich rzeczywistością, aby w efekcie podjąć pracę nad kształtowaniem i rozumieniem siebie oraz świata. Autorzy zamieszczonych w czasopiśmie artykułów przyglądają się także obecnym w literaturze dla dzieci i młodzieży (przede wszystkim w Akademii Pana Kleksa Jana Brzechwy i w Wielkiej Księdze Pippi Astrid Lindgren) różnym realizacjom motywu szkoły, udowadniają, że projekt przestrzeni szkoły bywa zazwyczaj skorelowany z ideami wychowawczymi obowiązującymi w placówce, mądre wychowanie przygotowuje dziecko do myślenia o sobie jako o ,,nieograniczonej niczym możliwości". Proponują również ciekawe i niestereotypowe rozwiązania dydaktyczne, np. lekcje z tekstami Singera metodą flipped classroom z wykorzystaniem technologii informatycznej; lekcję poświęconą analizie porównawczej dwóch bohaterek - literackiej Izabelli Łęckiej (Lalka) i serialowej Mary Crawley (Downton Abbey).
Dydaktycy języka dzielą się natomiast wynikami swoich badań dotyczących poziomu kompetencji leksykologicznej i leksykalnej gimnazjalistów, a także uwarunkowań tych kompetencji. Podejmują próby zrekonstruowania wycinków językowo-kulturowego obrazu świata: wyglądu dziewczyny w wypowiedziach młodzieży gimnazjalnej i licealnej (ujęcie autostereotypowe i heterestereotypowe); rodziny w podręcznikach do nauki języka i literatury gruzińskiej. Analizują i oceniają sposób opracowania haseł poświęconych związkom frazeologicznym w szkolnych słownikach poprawnej polszczyzny (na przykładzie frazeologizmu twardy orzech do zgryzienia). Podejmują niezwykle ważny problem motywowania uczniów na lekcjach języka polskiego i podpowiadają sięgnięcie po niestandardowe metody wzmacniania (np. strategie: pamiątka z lekcji, list lub e-mail do ucznia, list do rodziców).
Artykuły, które znalazły się w tomie, wzbogacą warsztat dydaktyczny nauczycieli i studentów oraz skłonią ich do refleksji nad rolą przedmiotu język polski w rozwijaniu postaw i osobowości uczniów, a także funkcją nauczyciela we współczesnej szkole.
Na příkladu vlastní umělecko-výzkumné praxe se zaměřuji na venkovní pedagogiku a ekologickou gramotnost dětí předškolního věku nejen jako výuku „environmentálního“ obsahu, ale především formu ...naslouchání, která se snaží vytvářet hlubší pochopení sítě lidských a více-než-lidských vazeb. V rámci umělecko-výzkumné činnosti poukazuji na vývoj metody performativního mapování, jež umožňuje novým způsobem nahlédnout subtilnější otázky, na které v mainstreamovém vzdělávacím procesu nezbývá čas. V textu se také snažím poukázat na to, proč mainstreamové vzdělávání podporuje jen úzké pojetí naslouchání, zaměřené na přijímání a chápání lidských významů. Z toho plyne, že mainstreamové vzdělávání je nedostatečně vybaveno k tomu, aby bylo schopno naslouchat afektivní a environmentální dimenzi jako určitému druhu vibrace, která je schopna hýbat všemi druhy těl. Proto je potřeba rozšířit a kultivovat mezidruhové naslouchání ve vzdělávací praxi (nejen dětí předškolního věku), a za tímto účelem navrhuji několik způsobů, které tento způsob naslouchání rozvíjejí. Text zahrnuje více perspektiv, umožňujících každému z nás nahlédnout za hranice svých dosavadních zkušeností a učit se synchronizovat sám sebe napříč mnoha rozmanitými časovými horizonty.
Dla pedagogiki ogólnej koncepcja Jacquesa Ellula stanowi ważny przykład rozwiązywania napięcia między zaangażowaniem religijnym a krytyczno-emancypacyjnym, które to zaangażowania zazwyczaj traktowane ...są w ujęciach teoretycznych rozłącznie. Potrafimy podać wiele przykładów kierunków w pedagogice czy ideologii edukacyjnych, które łączą się z określoną edukacją religijną i które dogmatycznie bronią się przed krytyką, jak również przykłady edukacji krytycznej, której realizatorzy z nieufnością odnoszą się do wspólnot o charakterze konfesyjnym i ich członków oddanych zasadom i praktykom religijnym. Dlatego też koncepcja Ellula, która łączy „anarchię i chrześcijaństwo”, z perspektywy pedagogiki ogólnej stanowi ważne uzupełnienie czynionych przez nią wysiłków tworzenia mapy kierunków i prądów współczesnej pedagogiki.
Celem artykułu jest nakreślenie pełnego obrazu Moniuszki jako nauczyciela muzyki. Choć nauczanie stanowiło margines działalności zawodowej kompozytora, zajmował się nim niemal przez całe życie. W ...okresie wileńskim Moniuszko udzielał wielu prywatnych lekcji, które stanowiły istotną część jego dochodów. Wśród jego uczniów nie było wielu wybitnych postaci. Można wymienić takich jak malarz Wincenty Ślendziński, etnolog Jan Karłowicz (ojciec Mieczysława Karłowicza) czy rosyjski kompozytor Cezar Cui. Następnie Moniuszko podjął pracę pedagogiczną – już w wymiarze zawodowym – w Warszawie, jako profesor Instytutu Muzycznego kierowanego przez Apolinarego Kątskiego. Prowadził tam klasę chóralną oraz uczył kompozycji, harmonii i kontrapunktu. Wspomnienia jego uczniów z tamtego okresu, w tym tak znanych muzyków, jak Zygmunt Noskowski i Władysław Rzepko, uzupełniają niniejsze opracowanie.
Straipsnyje atskleidžiamas lietuvių tautinės pedagogikos tyrinėjimo būtinumas, primenami kai kurie tarybinių respublikų ir liaudies demokratijų liaudies pedagogikos turimai. Analizuojami pagrindiniai ...liaudies pedagogikos šaltiniai, pateikiamas nagrinėjamų problemų ratas. Darbe pateikiama kai kuri liaudies pedagogikos medžiaga, surinkta iš vyresnių žmonių ekspedicijos į Kernavę metu 1969 metais.
Následující příspěvek se věnuje problematice vzdělávání učitelů waldorfských škol. V první části je věnována pozornost historickému vývoji vzdělávání antroposofi cky smýšlejících učitelů a v druhé ...části se článek zabývá cíli a aspekty učitelské přípravy pro rozvoj žáka v duchu idejí svobodných waldorfských škol.
W artykule zaprezentowano rozważania na temat roli i współczesnych wyzwań pedagogiki w aspekcie funkcji pełnionych przez badania naukowe oraz dynamicznych zmian zachodzących w życiu społecznych. ...Pogłębiona refleksja nad jej obecną kondycją skłania do postawienia istotnego dla teraźniejszości i przyszłości pytania o to, czy pedagogika jako dyscyplina naukowa jest w stanie zmierzyć się z powszechnymi oczekiwaniami dotyczącymi skuteczności i jakości wychowania młodych pokoleń narażonych na liczne, nowe zagrożenia cywilizacyjne.
Celem artykułu jest wskazanie na wybrane, podstawowe konsekwencje zwrotu językowego dla pedagogiki jako dyscypliny naukowej i praktyki. Zjawisko linguistic turn było efektem ewolucji w obrębie ...filozofii języka, w związku z czym artykuł uwzględnia autorską interpretację historii przemian kategorii języka, akcentując proces jej emancypacji wobec innych kategorii filozoficznych (epistemologicznych). Zwieńczeniem ewolucji filozofii języka był zwrot lingwistyczny, który wraz z całą serią kolejnych „turns” wpisał się w charakterystykę tzw. nowej humanistyki i jej metodologii. Tak zarysowane tło historyczne i filozoficzno-językowe pozwala na wskazanie wybranych konsekwencji problematyki zwrotu językowego dla teorii i praktyki pedagogicznej.
PDF
