Još su obvezni odnosi rimskoga prava bili zaštićeni tužbama, actiones bonae fidei, ako su bili zasnovani na načelima dobre vjere – bona fides i pravičnosti – aequitas. Kako tada, tako i danas, sudac ...donoseći presudu u povodu takvih tužbi mora ispitati sve činjenice i okolnosti koje su pratile zaključenje pravnog posla, kako bi donio valjan i na zakonu osnovan pravorijek. Članak koji slijedi prikazuje neke aktualne primjere iz sudske prakse, u kojima je vidljivo postupanje redovnih sudova prilikom odlučivanja o obveznim odnosima u kontekstu načela savjesnosti i poštenja, a prikazane su i odabrane odluke Ustavnog suda Republike Hrvatske koje su obuhvatile problematiku savjesnosti i poštenja u obveznim odnosima kroz prizmu temeljnih, ustavom zagarantiranih ljudskih prava i ocjenu eventualne povrede istih.
Since antiquity obligations in Roman law were protected by lawsuits, (actiones bonae fidei), if they were based on the principles of good faith (bona fides - and fairness – aequitas). Both then and today, in adjudicating such lawsuits, the judge must examine all the facts and circumstances that have accompanied the conclusion of the legal transaction in order to make a valid and lawful legal conclusion. The following article presents some current case law examples, which show the conduct of ordinary courts in deciding on compulsory relations in the context of the principle of conscientiousness and honesty, and shows selected decisions of the Constitutional Court of the Republic of Croatia that covered the issue of conscientiousness and honesty in obligatory relations through the prism of fundamental, constitutionally guaranteed, human rights and the assessment of possible violation thereof.
The author analyses bona fides, or possession in good faith, as a prerequisite of the canonical praescriptio acquisitiva and the adverse possession as set forth in contemporary Croatian law in their ...interrelationship. The problem stems from the fact that the Treaty between the Holy See and the Republic of Croatia on legal matters, being an international treaty and thus having precedence over Croatian laws according to the Croatian constitution, in certain circumstances allows for a direct application of canon law within the Croatian legal system. The aim of this paper is to analyse whether this also applies to bona fides in adverse possession, and if so, in which way exactly. The canonical praescriptio in the context of the Roman legal tradition is analysed first in order to clarify certain terminological and conceptual discrepancies between canon law and Croatian law in this field. Bona fides regarding usucapio and praescriptio of Roman law and the Roman legal tradition is then particularly addressed. The central part of the paper deals with canonical bona fides, where it is specifically noted that it is a stricter standard in comparison to good faith as found in Croatian law. Canon law requires positive good faith throughout the whole required prescription period, meaning knowledge or a reasonable possibility of knowledge of having a right to possess, not infringing the right of another thereby. On the other hand, Croatian law requires knowledge or possibility of knowledge at the outset, while later on only acquired knowledge will render possession illicit. In addition, the Croatian standard of good faith is conceived more simply in comparison to the twofold canonical standard, i.e. only as the absence of knowledge or possibility of knowledge of not having a right to possess. Although both systems presume good faith, those differences may prove crucial if an interested party (owner of property being prescribed) offers evidence to the contrary. Finally, our analysis of the Treaty between the Holy See and the Republic of Croatia on legal matters revealed that the canonical standard of bona fides should be applied whenever a juridical person of the Catholic Church in Croatia acquires property by means of adverse possession, but by all accounts also when any other person acquires Church property in the same way.
U članku je riječ o pojedinim aspektima nama suvremenih tema što ih je Mardešić otvarao još od 1991. Točnije: riječ je o načinu na koji je to činio, otvoreno i beskompromisno se dotičući neuralgičnih ...točaka u životu Katoličke Crkve. Sintagma „otvoren govor”, odnosno parezija (grč. parrhēsia) spominje se u Novom zavjetu četrdesetak puta i odnosi se na: 1. pouzdanje; 2. svjedočenje i 3. otvoren, jasan, nedvosmislen govor uperen protiv prijetvornosti u vlastitoj sredini. Ovdje je posebice riječ o pareziji kao autokritici kakva je uglavnom zanemarivana u povijesti života Crkve, a u Mardešićevim tekstovima pojavljuje se kao dobrohotno prepoznavanje i propitivanje kriza religije te kao „skidanje maski”. Mardešićevu pareziju obilježavaju intelektualno poštenje, dijalogičnost te senzibilnost za znakove vremena. U usložnjenim odnosima i problemima našega današnjeg svijeta, pedesetak godina nakon Koncila, postalo je očito da Crkva u nas biva izložena opasnosti da zaglibi u političkom katolicizmu ili da, za razliku od Koncila, osuđuje sekularizam, a pritom sama preuzima njegove mehanizme, što se može čitati i kao znakove krize u odnosu religije i vjere ili čak krize autentične vjernosti Evanđelju u Crkvi. Mardešićevu pareziju, međutim, karakterizira stilska odmjerenost, znanstvena suzdržanost i ljudska obzirnost pa njegovi tekstovi zahtijevaju pomno čitanje i razumijevanje. Inače, može doći, kako to nerijetko, nažalost, biva, do skraćenih pa i iskrivljenih tumačenja ili do tumačenja bez oštrice parezije.
Novija emska leksička istraživanja pružila su empirijske dokaze da šest a ne pet faktora optimalno objašnjavaju variranje deskriptora ličnosti. Pored pet faktora koji su već izolovani u mnogobrojnim ...ranijim istraživanjima, strukturi se pridružuje crta Poštenja/Skromnosti. Ona je opisana pojmovima poput čestitost, iskrenost, lojalnost i skromnost. Prethodna istraživanja koja su se bavila šetofaktorskim leksičkim modelom ličnosti pokazala su da ova crta ličnosti ostvaruje negativne korelacije sa različitim oblicima amoralnog, neetičnog ili delinkventnog ponašanja. Cilj ovog istraživanja je precizno opisivanje negativnog pola domena Poštenja/Skromnosti. U tu svrhu je na uzorku ispitanika selektovanom iz studentske populacije (N = 345, 65% ispitanice ženskog pola) zadat veliki broj skala za koje postoje konceptualna ili empirijska očekivanja da bi mogla biti deo negativnog pola široke dispozicije Poštenja/Skromnosti. U pitanju su modaliteti subkliničke psihopatije, Amoralnosti, Dezintegracije, Militantnog ekstremizma i Negativne valence, zajedno sa skalom koja meri faktor Poštenja. Psihopatija je ispitivana pomoću inventara SRP 3, Amoralnost pomoću upitnika Amoral 9, Dezintegracija je merena skalom Delta 10, za ispitivanje Militantnog ekstremizma korišćen je MEMS a Negativna valenca je ispitivana pomoću istoimene skale iz upitnika Velikih pet + 2. Poštenje/Skromnost je mereno pomoću njegove operacionalizacije iz upitnika HEXACO-PI-R. Takođe je zadat i upitnik BFI koji ispituje crte iz modela Velikih Pet. Pomoću eksplorativne faktorske analize (metod maksimalne verodostojnosti) ekstrahovano je stabilno četvorofaktorsko rešenje koje objašnjava variranje analiziranih mera. Ova latentna struktura ima adekvatne indikatore podesnosti modela. Prvi ekstrahovani faktor predstavlja dimenziju Poštenje – Nepoštenje. Na njemu negativna zasićenja imaju sva četiri aspekta crte Poštenja, kao i sledeće kriterijumske varijable: Interpersonalna manipulacija (.81), Manipulativnost (.75), Površni afekat (.65), Brutalni resentiman (.57) i Apologija nasilja (.47). Dobijeni rezultati pokazuju da negativni pol faktora Poštenja najpreciznije opisuju manipulativne tendencije praćene brutalnim i destruktivnim dispozicijama koje se kognitivno osnažuju racionalizacijom i zagovaranjem nasilja kao legitimnog sredstva dolaženja do cilja. Klaster analiza pokazala je da se mogu pronaći dva taksona u uzorku ispitanika: jedan koga u većoj meri opisuju crte Poštenja i jedan opisan merama Nepoštenja. Ova dva klastera su validirana pomoću diskriminativne analize koja je pokazala da se dve grupe u najvećoj meri razlikuju po izraženosti crta Saradljivosti i Savesnosti iz modela Velikih pet, što je kongruentno sa prethodnim istraživanjima. Nalazi omogućuju dublje i preciznije razumevanje dispozicija ka amoralnim oblicima ponašanja ali imaju i praktični značaj u dijagnostici i radu sa osobama koje se upuštaju u delinkvenciju i kriminalitet.
De Indonesische onafhankelijkheidsoorlog is in Nederland lange tijd aangeduid met versluierende termen als ‘politionele acties’. In werkelijkheid was het een ware oorlog waarin Nederlandse troepen ...met moderne wapens de strijd aangingen. De inzet van artillerie, bommenwerpers en scheepsgeschut werd niet geschuwd in het streven de gewapende ‘opstand’ de kop in te drukken. Wat waren de gevolgen van bombardementen en beschietingen met dergelijk grof geschut? In welke gevallen werden deze middelen ingezet en in hoeverre werd gepoogd burgerslachtoffers te voorkomen? Voor het eerst is op systematische wijze de toepassing van vooral artillerie en luchtstrijdkrachten in de onafhankelijkheidsstrijd onderzocht. Grof geschut biedt zowel statistische overzichten als analyses van gevechten waarbij op grote schaal zware wapens zijn ingezet. Daarbij komt ook de vraag aan de orde hoe de inzet van deze middelen zich verhield tot het geweldsgebruik in het algemeen. Deze studie vormt een onmisbare bijdrage aan onze kennis over de aard en omvang van extreem geweldgebruik door de Nederlandse krijgsmacht in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog.
Long COVID: oude uitdagingen, nieuwe kansen Van Den Bossche, M J A; Van den Bulcke, L; Peeters, A-M ...
Tijdschrift voor psychiatrie,
2023, Letnik:
65, Številka:
6
Journal Article
U zasnivanju obveznih odnosa i ostvarivanju prava iz tih i takvih odnosa sudionici se često kod nas ponašaju kao da se ta načela odnose na nekog drugog, a ne na njihov obvezni odnos. Iz takvog ...neodgovornog ponašanja proistječu mnogostruke pravne posljedice koje ne pogađaju izravno samo sudionike takvih odnosa, nego i društvenu zajednicu u cijelosti, zbog čega nastaju mnogostruke štetne posljedice.
U radu se razmatraju neka osnovna načela koja su u uzajmanoj korelaciji glede njihove primjene s obzirom na obvezne odnose u koje sudionici obveznih odnosa stupaju dobrovoljno. Ta načela, kako netko može smatrati, nisu samo domaći proizvod, nego su proizišla iz međunarodne trgovačke teorije i prakse te potrebe njihova obveznog pridržavanja radi normalnog odvijanja prometa robe i usluga među partnerima.
Savjesnosti i poštenja, kao osnovnih i najvažnijih načela u pravnom prometu, potebno se pridržavati u zasnivanju i ispunjenju svih obveza. Dužnost ispunjenja obveza, po tomu kako su ugovorene, osnovna je pretpostavka za međusobno povjerenje i daljnju suradnju partnera. Pri tome pažnja kojom se pristupa realizaciji takvog poduhvata mora biti odgovarajuća s obzirom na vrst obveznih odnosa te, posebno, s obzirom na profesiju koja se obavlja u određenoj djelatnosti. Pri tome se ne smiju zanemariti pravila struke određene branše (grane) i djelatnosti koja se obavlja, kao ni pravni običaji i praksa što su je sudionici međusobno razvili, a za čiju su primjenu ispunjene zakonske pretpostavke. Bez takvog ponašanja, nema sigurnosti ni prosperiteta u domaćim i inozemnim poslovnim transakcijama.
U radu se razmatraju savjesnost i poštenje u zasnivanju i ispunjenju obveza, dužnost ispunjenja obveze i pravne posljedice neispunjenja te potrebna pažnja u pravnom prometu u ispunjavanju obveza, s posebnim naglaskom na primjenu pravila struke, običaja, odnosno trgovačkih običaja i prakse koju su sudionici razvili u dosadašnjim obveznim odnosima, s karakterističnim primjerima iz sudske prakse.
Polazište je rada tvrdnja pape Franje kako je politika častan oblik djelotvorne milosrdne ljubavi. Temeljem te tvrdnje, logički je zaključiti kako je samo vjerodostojno poštena osoba prikladna za ...politiku. Političari u svojem govoru i djelovanju moraju biti časni ljudi, a ne pokvareni, kako bi se mogli vjerodostojno zauzimati i promicati opće dobro. Pokvareni političari nemaju za cilj dobro građana, nego isključivo vlastite interese pa time stvaraju u cijelom društvu ozračje nepoštenja, koje se na društvenoj razini očituje kao grešne strukture. Istina je, postoje brojne zapreke njihovu poštenomu djelovanju. Ipak, to ih ne oslobađa obveze poštenja u zvanju političara.
Pope Francis, in quoting the social teaching of the Church in Cesena, Italy, affirms that politics is “a very honourable form of charitable love”. Based on this claim, it is logical to conclude that only an honest and credible person is suited for politics. It is imperative that politicians, both in their speech and in their actions, be honourable and in no way morally corrupt in order that they may become engaged for and promote the common good. Depraved politicians do not have as their goal the good of citizens, but rather only their own interests, and so they create an atmosphere of dishonesty in all of society. On the societal level this is manifested in the form of sinful structures. In truth, there exist numerous obstacles to honourable activity, still, this fact does not exempt politicians from their obligation to be honest in their vocation as politicians.
PDF
