W artykule zaakcentowano współistnienie teologii biblijnej i teologii systematycznej w twórczości Tomasza z Akwinu; w tym celu skorzystano z badań tomizmu biblijnego. Następnie ukazano, w jaki sposób ...Biblia wiąże się ze spekulacją teologiczną w początkowych kwestiach Sumy teologicznej, w których autor charakteryzuje sacra doctrina. Kolejno przedstawiono modus operandi Akwinaty w dyskusji z adwersarzami nieuznającymi autorytetu Pisma Świętego oraz jego apologię autorytetu sacra Scriptura. Dalej zademonstrowano przykładową polemikę z chrześcijanami prowadzoną w oparciu o teksty natchnione. W zakończeniu zebrano wnioski dotyczące miejsca i funkcji Pisma Świętego w argumentacji Tomasza, które zależą po pierwsze od adresatów dzieł Tomasza, a po drugie od rodzajów wypowiedzi Doktora Anielskiego.
Recenzja książki: Wit Chlondowski, Objawienia prywatne. Praktyczny przewodnik (Pszenica i Kąkol; Warszawa – Poznań: Dominikańskie Centrum Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach – ...Wydawnictwo W Drodze 2022). Ss. 149. 24,90 PLN. ISBN: 978-83-7906-599-8.
The article is a voice in the discussion on the doctrine of Scripture, that is, the theological reflection on the nature, attributes and mission of Scripture. The text shows the close link between ...the regula fidei and Scripture and, at the same time, the impossibility of identifying the rule of faith with the biblical canon. The rule of faith has played a role in establishing the Christian canon and throughout the Church’s time serves to protect the message of Scripture. The content expressed in the rule of faith is not derived from hidden Tradition, and Tradition has become the internal principle of the New Testament and the regula fidei. The key to Scripture is the faith of the Church, one expression of which is the rule of faith. It allows us to grasp the order of the truths of faith (harmonia veritatum) and their hierarchy (hierarchia veritatum). The original rule of faith was born out of the reception of divine revelation and, together with Scripture, remains at the service of the New Covenant.
W pierwszej części artykułu zaprezentowano „ontologię Pisma Świętego” Johna Webstera. Teolog postrzegał teksty biblijne w świetle ich pochodzenia i roli w Boskiej samo-komunikacji. Uczony wprowadził ...termin uświęcenie, oznaczający oddzielenie przez Boga i włączenie na służbę „ekonomii łaski”. Doktryna natchnienia została przez Webstera podporządkowana pojęciu objawienia i ulokowana w ramach uświęcenia. W drugiej części artykułu oceniono refleksję autora Holy Scripture: A Dogmatic Sketch uprawianą zgodnie z pryncypiami doktryny reformowanej. Pomimo licznych zbieżności z teologią katolicką doktrynę Pisma Webstera należy uznać za niesatysfakcjonująco wpisaną w nexus mysteriorum, a jego teologię natchnienia za zbyt mało „wcieleniową”. Teologia katolicka może z kolei zainspirować się podkreślanym przez Webstera soteriologicznym wymiarem objawienia oraz Pisma Świętego.
Problemem podjętym w artykule jest kwestia relacji Kościoła do Pisma Świętego w twórczości Johna Webstera. W pierwszej części zaprezentowano poglądy anglikańskiego teologa ukazujące ontologię Pisma ...Świętego w jej związku z eklezjologią, a w drugiej – poddano je krytycznej ocenie z perspektywy teologii katolickiej; w tym celu wykorzystano zwłaszcza teologię Josepha Ratzingera. Webster prezentuje Kościół jako creatura verbi divini, którego stałą cechą jest bycie słuchaczem viva vox Dei. W związku z tym proponuje ujmować Kościół w kategorii „duchowej widzialności”. Przyjmowana przez niego koncepcja Kościoła wiąże się z autorytetem Pisma Świętego jako narzędzia służącego Zmartwychwstałemu do wypowiadania teraźniejszego słowa za pośrednictwem natchnionych słów „proroków i apostołów”. Ten sam Duch Święty, który oświecał autorów natchnionych oraz dawał im natchnienie, odegrał również główną rolę w procesie formowania się kanonu. Uznanie kanoniczności było zdaniem Webstera przede wszystkim aktem recepcji oraz posłusznego przyjęcia daru Bożego. Wiele cennych spostrzeżeń uczonego może zostać zasymilowanych w teologii katolickiej, ale jedynie pod warunkiem „kontrreformacyjnego” odczytania poglądów myśliciela, którego refleksje są silnie znaczone teologią reformowaną. Ewentualne zużytkowanie myśli Webstera wiązałoby się z poszerzeniem rozumienia słowa Bożego, dowartościowaniem misterium Eklezji oraz postawieniem mocniejszego akcentu na przeszły wymiar tekstów biblijnych.
W artykule dokonano prezentacji oraz krytycznej oceny treści monografii Henryka Witczyka Natchnienie. Prawda. Zbawienie. W pierwszej części artykułu przedstawiono zagadnienie natchnienia, prawdy oraz ...zbawienia w ujęciu autora książki. Za dokumentem Natchnienie i prawda Pisma Świętego Papieskiej Komisji Biblijnej (PKB) rozpatruje on pojęcie natchnienia w ramach objawienia Bożego na tle różnego sposobu pochodzenia ksiąg biblijnych od Boga. Wspólnym mianownikiem genezy świętych pism okazuje się wiara hagiografa w Boga. Witczyk wskazuje następnie, że w Nowym Testamencie księgi są natchnione za pośrednictwem Słowa Wcielonego, podkreśla aktywność Ducha Świętego w autorach natchnionych oraz w natchnionym tekście – księgi Pisma są zarazem natchnione, jak i inspirujące. Prawdę Pisma Świętego autor łączy z faktem natchnienia – tylko słowo od Boga może mówić o Bogu. Witczyk ukazuje oryginalny charakter prawdy Pisma Świętego i za dokumentem PKB wymienia najważniejsze jej cechy. Dokonuje również przekonującej apologii wiarygodności naocznych świadków kluczowych wydarzeń historii zbawienia oraz ich oralnego świadectwa. Biblista analizuje następnie związek między objawieniem Boga a zbawieniem człowieka. Poświęca uwagę przede wszystkim soteriologii Księgi Apokalipsy. Realizacja zamiaru ukazania organicznego związku między natchnieniem, prawdą i zbawieniem wydaje się nie do końca udana. W drugiej części recenzji wyrażone zostały pewne uwagi krytyczne, które nie deprecjonują jednak wagi monografii
The text asks the question about the role of the Word of God in connection with Pascha and its being made present in the liturgy. The article first refers to Joseph Ratzinger’s theology of liturgy. ...According to the Bavarian theologian, in Christian worship the historical event of the Passover (“just once”) corresponds to its continuous actuality (“once for ever”). The essence of Jesus’ words and actions – as the Son of the Father – at the Last Supper remains always present. It is then shown that the inspired writings can only be understood in connection with the words of institution at the Last Supper. The privileged time for listening to the word of God is the liturgy, during which Christ-the Lamb becomes the Exegete who opens up the deepest sense of Scripture (“Eucharistic hermeneutics”). An analogy is then presented between the entry of the past Passover into the present of the liturgy and the actualization of the events witnessed in the inspired books. This kind of “making present” is related to the sacramental transformation of the Jewish scriptures and feasts that Christ accomplished. The historical experience is not recreated, but recapitulated in the Eucharistic Passover. In the Blessed Sacrament Christ is also present in the spoken (and written under inspiration) word. In turn, the liturgy of the word is the verbal aspect of the sacramental action.
Robert Sokolowski wrote that biblical words activate the presence of God. But can we speak of the “sacramentality of the word” analogous to the sacrament itself? This paper collects reflections on ...the “making present” of the word of God intra mysteriorum celebrationem. This issue is related to the theme of the relationship between past and present in the Eucharist, which was dealt with by Sokolowski. The article summarizes this philosopher’s views on the Eucharistic presence, in dialogue with which it then reflects on the presence of Christ in the word of God. From the “Passover-centricity” of the Holy Scriptures stems a kind of making present the anticipatory self-giving of God in the events to which the inspired texts testify. The liturgy of the word must lead to the climactic event of Passover and its sacramental making present. There can be no question of “two presences” of the Lord at Mass. The words of institution from the Last Supper have a role in the actualization of the Passover, while the inspired words are not in the same way “instituting” words. It is only in their inner orientation that they lead to the mystery of Christ present in the Blessed Sacrament.
Robert Sokolowski pisał, że biblijne słowa uaktywniają obecność Boga. Czy można jednak mówić o sakramentalności słowa analogicznej do samego sakramentu? W artykule zebrano refleksje na temat ...„uobecnienia” słowa Bożego intra mysteriorum celebrationem. Kwestia ta wiąże się z tematem związku przeszłości z teraźniejszością w Eucharystii, którym zajmował się Sokolowski. W artykule zrekapitulowano poglądy filozofa dotyczące obecności eucharystycznej, w dialogu z którym dokonano następnie namysłu nad obecnością Chrystusa w słowie Bożym. Z „paschalnocentryczności” Pisma Świętego wynika jakiegoś rodzaju uobecnienie antycypacyjnego wydania się Boga w wydarzeniach zaświadczonych w natchnionych tekstach. Liturgia słowa musi prowadzić do kulminacyjnego wydarzenia Paschy i jego sakramentalnego uobecnienia. Nie może być mowy o „dwóch obecnościach” Pana w czasie Mszy Świętej. Słowa ustanowienia z Ostatniej Wieczerzy pełnią rolę w aktualizacji Paschy, zaś natchnione słowa nie są w taki sam sposób słowami „ustanawiającymi”. Dopiero w ich wewnętrznym ukierunkowaniu prowadzą do misterium Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie.
Theological literature contains many references to the analogy between the Incarnation of the Word and the expression of God’s words in human language. In “The Christological Analogy and Theological ...Interpretation” James Prothro points out that the incarnational theology is useful only in emphasizing the dual provenance of Scripture (divine and human authorship). Nevertheless, it does not hold true in a situation in which one derives the concept of inspiration from the analogy or tries to formulate conclusions on how to interpret the inspired books on its basis. According to the theologian, the text and the actual Incarnation are two different examples of divine self-disclosure to humans, and there is no immediate transit between Christology and the theology of Scripture. This article is a polemic with Prothro’s theses, which have been subjected to criticism. The theologian’s escape from the incarnational theology has proved unsuccessful. The limitations of the analogy do not prevent one from the possibility of using it. One should only remember about the “dissimilar similarity,” characteristic of every analogy. The final part of the article contains directions for further studies.
PDF