Rječnik i stereotipi Hudeček, Lana
Rasprave Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje,
01/2021, Letnik:
47, Številka:
2
Journal Article, Paper
Recenzirano
Odprti dostop
Istraživački projekt
Hrvatski mrežni rječnik – Mrežnik
Hrvatske zaklade za znanost pri
kraju je prve faze (2017. – 2021.) svoje provedbe. U toj su fazi ispunjeni
zahtjevi zadani radnim planom ...projekta, ali su se otvorila i pitanja kojima u
budućnosti treba posvetiti posebnu pozornost. Jedno je od njih obrada riječi i
izraza koji označuju stereotipizirane pojmove, što otvara i daljnja
promišljanja o potrebi i načinu davanja informacija o konotativnome značenju u
rječniku, odnosno o granici konotativnoga i prenesenoga značenja, koju nije
uvijek lako odrediti. Upravo je stoga u suorganizaciji projekta
Hrvatski mrežni rječnik – Mrežnik
,
Hrvatske zaklade za znanost i Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje, kao
ustanove nositelja projekta, 11. prosinca 2020. održan
Okrugli stol Rječnik i stereotipi
posvećen toj temi. U ovome se
radu na primjeru riječi i izraza kojima se označuje osoba plave/svijetle kose (s
posebnim obzirom na riječi
plavuša
i
plavušan
) pokazuje koje podatke
leksikograf dobiva iz skica riječi i s kojim se problemima suočava pri njihovoj
interpretaciji. Posebno se na temelju riječi koje označuju osobu određene boje kose
pokazuje kako se iz gramatičke (tvorbene) strukture nekih riječi mogu iščitati
u njoj pohranjeni stereotipi i, primjerice, slika rodne (ne)ravnopravnosti u
određenome društvenom trenutku.
This paper is dealing with practical
lexicographic issues connected to stereotyping by looking at data from the
hrWaC
corpus. Examples of terms and
expressions used to denote people with blond hair, male and female alike –
plavokosa djevojčica/djevojka/žena
(
blonde girl/woman
),
plavuša
(
blonde
),
plavokos dječak/mladić/muškarac
(
blond boy/young man/man
), and
plavušan
(
blond
) – and the possessive adjective
plavušin
(
blonde’s
;
hrWaC
has no record of the male
equivalent –
plavušanov
/
blond’s
) show their most frequent
collocational behaviour. This brings us to the issue of linguistic
(grammatical) stereotyping (like we see in
plavuša
with the feminine -
uša
suffix) and
lack of semantic parallelism between the unit denoting a stereotyped notion and
its derivatives (female
plavuša/blonde
vs. male
plavušan/blond
). The paper shows
the extent of connotational/collocational differentiation between the Croatian
expressions for female persons that contain adjective
plavokos
(
blond-haired
) (mostly
implying delicacy, gentleness, fragility) and the term
plavuša
(
blonde
) (mostly
implying physical attraction and lack of intelligence). As a dictionary that is
corpus-based, but not corpus-driven,
Mrežnik
does not register collocations uncritically. This fact raises many questions:
about the importance of a dictionary’s social responsibility and its
realization; whether a dictionary should also have an educational role, in the sense
that it should aim to change negative perceptions/stereotypes; What is the role
of the assumed user profile as we choose the way in which to present a
stereotyped concept? Can a lexicographer be scientifically consistent and
socially appropriate at the same time? In fact, by raising this collocational
issue with regard to
Mrežnik
and
asking how
Mrežnik
perceives a
blonde, we are bringing closer some of the doubts that emerge as we process
words that reflect social, gender and other stereotypes, while offering a model
for their processing.
In Italia diversi contributi hanno indagato sulla presenza nei libri di testo di modelli stereotipati in relazione al genere: molti di questi hanno lavorato sui testi delle scuole elementari ...italiane; più rari quelli sui testi per l’insegnamento dell’italiano L2/LS a ragazzi/e e a adulti. Non ci risultano studi che abbiano preso finora in esame gli stereotipi di genere nei testi per l’insegnamento dell’italiano L2/LS a bambini/e. Il contributo nella prima parte presenta una review delle ricerche italiane più significative sulla rappresentazione del genere nei libri di testo e nei testi per italiano L2/LS dagli anni Novanta a oggi; nella seconda parte offre, in merito allo stesso tema, i risultati dell’analisi quantitativa e qualitativa di un corpus di sei manuali di italiano L2/LS destinati a bambini/e. Lo scopo dell’analisi è comprendere quali contenuti di genere si fanno passare attraverso forme testuali – linguistiche e visive – spacciandole per neutre nell’apprendimento di una lingua.
L’articolo propone l’analisi linguistica degli italianismi presenti nel doppiaggio in lingua originale del film d’animazione Disney Pixar “Luca”, ambientato nell’Italia del 1959 e uscito sulla ...piattaforma streaming Disney+ nell’estate del 2021. Tale ricerca ha avuto lo scopo di verificare quale immagine della lingua e della cultura italiane venga veicolata dal film e quali siano gli stereotipi culturali sul nostro Paese maggiormente diffusi nel mondo, in particolare nel contesto anglo-americano. Sono state prese in considerazione due categorie di italianismi, quelli lessicali e quelli fraseologici e morfosintattici. Ciò che è emerso dall’indagine è che la maggioranza dei termini e delle locuzioni italiane presenti nel film contribuisce a rafforzare alcuni stereotipi sulla nostra nazione, legati agli ambiti semantici in cui l’influenza italiana nel mondo è risultata da sempre predominante: l’enogastronomia, la cultura musicale e cinematografica, l’espressività verbale e gestuale particolarmente marcata. This paper provides a linguistic analysis of the italian words and phrases occurred in the original dubbing of the Disney Pixar featured film "Luca", set in Italy in 1959 and appeared on the Disney+ streaming platform in the summer of 2021. This research aimed to verify which image of the Italian language and culture is conveyed by the movie and what are the most widespread Italian stereotypes in the world, especially in the USA.. What emerged from the survey is that the majority of Italian terms and phrases in the film contribute to reinforce some of the stereotypes about Italy, most of all in the semantic spheres in which the italian culture influence has always been predominant, as food and wine, music and cinema, verbal and gestural expressiveness particularly marked.
Age stereotypes and meta-stereotypes about older persons represent personal and socially conditioned generalised assumptions about what older persons should be like, how they should act and what will ...they probably experience as members of that age group, not taking into consideration individual differences among them. Current understanding points to numerous adverse effects of self-stereotyping, stereotyping and ageism on self-understanding, self-efficacy, health and welfare of older persons. Due to a lack of knowledge of the experience of the position of older persons in our society and their view on typical members of their age group, this research aimed to gain deeper insight through using qualitative approach. Semi-structured interviews included 40 respondents from a younger group of older persons. Qualitative analysis of the content of statements determined the stereotypes that the respondents have about physical appearance, psycho-physical characteristics and behaviours connected to social relationships of older persons. The position of older persons in society is mostly experienced as unfavourable and socially excluded by the state and society. Key words: age stereotypes, ageism, older persons, qualitative approach.
Posljednjih desetljeća u brojnim crkvenim dokumentima, izjavama papa, biskupskih konferencija i pojedinih biskupa dekonstrukcija rodnih stereotipa tumači se kao destrukcija kršćanske antropologije. ...Za razliku od toga, postoje dokumenti i izjave u kojima se crkveno učiteljstvo ograđuje od biološkog determinizma te dopušta dekonstrukciju rodnih stereotipa, ali bez dovođenja u pitanje muško-ženske prirode na kojoj se temelje. U drugom dijelu članka prikazat ćemo da se (de)konstrukcija katoličke antropologije trajno događa i da ne vodi do razaranja i negiranja ljudske prirode već do shvaćanja procesa koji su utjecali na način na koji se muško-ženska priroda definirala. Na taj način se otvaraju mogućnosti za daljnji razvoj teološke antropologije u interdisciplinarnom znanstvenom pristupu. Koliko se sa stereotipnim izjavama o ženama i muškarcima slažu religiozni katolici koji pohađaju vjerske obrede analiziramo na temelju podataka prikupljenih u istraživanju provedenom u Hrvatskoj 2018. godine u sklopu projekta »Relacijski rodni odnosi u Hrvatskoj: modernizacijske i razvojne perspektive« (GENMOD).
In recent decades, the deconstruction of gender stereotypes has been interpreted as the destruction of Christian anthropology in numerous church documents, statements by popes and bishops, and episcopal conferences. In contrast, there are documents and statements in which church teachings distances itself from biological determinism and allows the deconstruction of gender stereotypes but without questioning the male-female nature on which they are based. In the second part of the article, we will show that the (de)construction of Catholic anthropology is constantly occurring and does not lead to the destruction and negation of human nature but to an understanding of the processes that influenced the way male-female nature is defined. This opens up opportunities for further development of theological anthropology with an interdisciplinary scientific approach. The extent to which religious Catholics who attend religious ceremonies agree with stereotypical statements about women and men is analysed in this article. This is based on data collected in a survey conducted in Croatia in 2018 that was part of the project »Relational Gender Identities in Croatia: Modernization and Development Perspectives« (GENMOD).
Cilj ovoga kvantitativnog anketnog istraživanja bio je utvrditi doživljaj i iskustva rodne diskriminacije na Sveučilištu u Zagrebu iz perspektive studenata/ica te doprinos sociodemografskih obilježja ...i obilježja studiranja u objašnjavanju iskustva, svjedočenja i percepcije rodne diskriminacije. Kao polazište korištene su teorije kongruentnosti uloga i teorija grupne osviještenosti. U istraživanju koje je provedeno 2020. godine sudjelovalo je 274 studenata/ica sa Sveučilišta u Zagrebu. Rezultati su analizirani regresijskom analizom (jednostavna i hijerarhijska regresijska analiza s dodatnom provjerom moderatorskog učinka svjedočenja rodnoj diskriminaciji na odnos između iskustva i percepcije rodne diskriminacije). Rezultati su pokazali da iskustvo rodne diskriminacije postoji na onim studijima gdje je nominalno izjednačen broj studenata i studentica, no postoje određeni džepovi diskriminacije poput biomedicinskih studija i integriranih studija gdje se češće osobno doživljava rodna diskriminacija i svjedoči diskriminaciji drugih. U percepciji i svjedočenju rodne diskriminacije ključan je čimbenik osobno iskustvo koje pomaže izgradnji grupne osviještenosti. Rodni stereotipi najčešći su oblik rodne diskriminacije. Kad govorimo o sadržaju stereotipa, češće se uočavaju rodni stereotipi deskriptivnog karaktera usmjerenog na oba spola, ali i preskriptivni stereotipi koji su usmjereni protiv žena na pozicijama moći. Stoga možemo zaključiti kako je akademsko okruženje iz perspektive studenata i studentica još uvijek obilježeno „staklenim stropom“, i to neovisno o dominantnoj zastupljenosti studentica na sveučilištu. No, iskustvo diskriminacije nije isključivo žensko pitanje te su svakako potrebna dodatna istraživanja kako bi se istražile dimenzije diskriminacije studenata. Rezultati upućuju na potrebu snažnije zastupljenosti teme rodne ravnopravnosti u akademskoj zajednici uz uspostavljanje institucionalne podrške u suzbijanju diskriminacije.
t In “La densidad de las palabras”, as in all the stories that make up the section
“Cuentos de Hades” – which is part of the collection meaningfully entitled Simetrías –,
Luisa Valenzuela builds her ...plot starting from that of a well-known fairy tale by Perrault.
The Argentine novelist, while reproducing almost faithfully the facts of the French author’s text, proposes them from a different perspective, obtaining the effect of reversing their meaning and message, in order to highlight and overcome the strict gender
stereotypes that the traditional story transmits.
In «La densidad de las palabras», così come in tutte le storie di cui consta la sezione «Cuentos de Hades» – che si inserisce nella raccolta significativamente intitolata Simetrías –, Luisa Valenzuela costruisce l’intreccio narrativo prendendo spunto dalla trama di una nota fiaba di Perrault. La scrittrice, pur riproducendo pressoché fedelmente i fatti dell’ipotesto e tuttavia li propone da una prospettiva diversa, ottenendo l’effetto di rovesciarne il significato e il messaggio, allo scopo di mettere in rilievo e di superare i rigidi stereotipi di genere che il racconto tradizionale tramanda.
Esiste un mondo popolato da valorosi cavalieri, dotti scienziati e padri severi ma anche da madri dolci e affettuose, casalinghe felici, streghe e principesse; in questo stesso mondo i bambini sono ...indipendenti, coraggiosi e dispettosi mentre le loro coetanee - bionde e carine - vestono di rosa, sono educate e servizievoli, a tratti pettegole e vanitose. Questo universo fantastico è quello con cui si interfacciano quotidianamente i bambini e le bambine che frequentano le elementari, quando leggono le storie raccolte nei loro libri di lettura. Nel Duemila la scuola italiana continua a tramandare modelli di mascolinità e femminilità rigidi e anacronistici, sulla base dei quali gli alunni dei due sessi andranno a strutturare le rispettive identità di genere. Questo libro mette a disposizione di lettrici e lettori un kit di strumenti utili a decodificare gli stereotipi sessisti trasmessi nei testi scolastici che l’autrice ha testato su un campione di libri di lettura di alcune delle maggiori case editrici italiane. I risultati dell’indagine testimoniano l’urgenza di liberare le nuove generazioni da un immaginario di principi azzurri e belle addormentate nel bosco, che inizia a stare un po’ stretto sia ai maschi sia alle femmine.
PDF
