Pedagogika Montessori, wpisuje się w nurt alternatywnych metod wychowania, a jej popularność w Polsce wzrasta nieprzerwanie od lat 90. ubiegłego wieku. Coraz większa ilość rodziców, stawiając sobie ...pytanie o wybór rodzaju przedszkola dla swojego dziecka rozważa również możliwość inną niż przedszkole samorządowe. Prezentowany artykuł stara się odpowiedzieć na pytanie, czy montessoriańskie przedszkole może mieć wpływ na rozwój postawy twórczej u jego absolwentów. Projekt badawczy realizowano w oparciu o podejście jakościowe, metodologia opierała się na wielokrotnym studium przypadku. Badania odbywały się w lipcu oraz sierpniu 2012 roku w Krakowie. Grupę badaną stanowili nastolatkowie z co najmniej trzyletnim kontaktem z przedszkolną placówką montessoriańską. Drogą spotkań indywidualnych przebadano dziesięcioro absolwentów krakowskiego przedszkola Montessori. Jako narzędzia badawcze wykorzystano wywiad ustrukturowany, Kwestionariusz Poczucia Kontroli PK-4 F.B. Bryanta oraz Kwestionariusz Twórczego Zachowania KAHN Stanisława Popka. Wyniki badań były analizowane w zakresie czterech czynników, takich jak: konformizm, zachowania algorytmiczne, zachowania heurystyczne, nonokonformizm. Uzyskane wyniki posłużyły do interpretacji stylu funkcjonowania poznawczego i motywacji osób badanych. Z przeprowadzonych badań wynika, że montessoriański przedszkolak ma duże szanse, by stać się w przyszłości twórczym nastolatkiem.
Wstęp Dorota Zdybel
Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce,
06/2018, Letnik:
13, Številka:
1 (47)
Journal Article
Recenzirano
Odprti dostop
Najnowszy numer „Edukacji Elementarnej w Teorii i Praktyce” poświęcony jest myśli pedagogicznej Marii Montessori, jednej z najwybitniejszych reformatorek edukacji XX wieku. Koncepcja pedagogiczna ...M. Montessori, choć opracowana ponad 100 lat temu, zachowuje świeżość, oryginalność i głębię intelektualną, inspirując wciąż nowe pokolenia badaczy, nauczycieli i rodziców. Unikatowy potencjał poznawczy tej koncepcji wynika, jak zauważa Clara Tornar, z połączenia metody naukowej obserwacji pedagogicznej z jej stopniowym rozwojem i doskonaleniem, opartym na rygorystycznie traktowanym wymogu naukowości i związanej z nią racjonalności i obiektywności. M. Montessori postrzegała klasę szkolną jako swoiste „laboratorium psychologiczne”, jednak nie w znaczeniu behawiorystycznym – miejsca, gdzie badacz w starannie kontrolowanych warunkach wprowadza bodziec, starając się wywołać wcześniej zaplanowaną i pożądaną reakcję dziecka. Wręcz przeciwnie, jej wizja laboratorium psychologicznego zbudowana w Casa dei Bambini opierała się na trzech wewnętrznie powiązanych i cyklicznie powtarzanych fazach działania, odzwierciedlających metodologię badania w działaniu (action research): stworzeniu otoczenia przygotowanego do ćwiczenia wolności wyboru – otoczenia, którego zadaniem było wzmacnianie i wyzwalanie swobodnej ekspresji psychologicznych potrzeb, tendencji i zdolności dziecka; systematycznej obserwacji zachowań i reakcji dziecka na stworzone mu warunki działania; oraz na stopniowym przekształcaniu, reorganizowaniu tego otoczenia tak, by coraz lepiej odpowiadało zaobserwowanym potrzebom i możliwościom dziecka, by zawarte w nim bodźce stawały się facylitatorem rozwoju, materiałem do konstruowania własnego potencjału rozwojowego.
Dyskusje wokół wartości pedagogiki Marii Montessori w świetle współczesnych badań psychologicznych koncentrują się często na obszarze poznawczym czy też społecznym w rozwoju dziecka. Poniższy ...artykuł jest natomiast próbą znalezienia podobieństw w zakresie proponowanego wizerunku młodego człowieka ukształtowanego drogą określonych działań stymulujących w metodzie Montessori a koncepcji umysłu przyszłości Howarda Gardnera. Celem pedagogiki Montessori jest wychowanie człowieka potrafiącego zachować wolność i dyscyplinę wewnętrzną, myślącego niezależnie i krytycznie, odnoszącego się z szacunkiem do siebie i innych, dbającego o ład i harmonię w sobie i wokół siebie. Oddziaływania edukacji w myśl założeń H. Gardnera powinny rozwijać u młodego człowieka sposób funkcjonowania, który zapewni mu produktywne życie w pokojowej wspólnocie ludzi. Umysł człowieka odpowiadającego na potrzeby współczesności zawiera pięć istotnych elementów: myślenie kategoriami określonej dyscypliny wiedzy, zdolność do syntezy, zdolność do rozumienia innych ludzi, kreatywność oraz respektowanie zasad etycznych. Obie propozycje opierają się na interdyscyplinarnym myśleniu twórców, uwzględniającym aspekt antropologiczny, psychologiczny i edukacyjny w refleksji nad rozwojem człowieka. Obie również dotykają takich zagadnień jak dbanie o siebie i otoczenie (ekologia, współodczuwanie), kształcenie narzędzi myślenia w celu osiągnięcia jak największej niezależności w myśleniu, intencjonalne przygotowanie otoczenia promujące troskę o środowisko. W stylistyce opisu propozycji wychowania i edukacji odnaleźć można u obu twórców bogatą metaforykę ułatwiającą odbiorcy recepcję opisywanych idei. Wzywania i potrzeby globalnego świata stawiają kolejne pytania dotyczące optymalnej edukacji. Formułowanie odpowiedzi na te pytania jest procesem dynamicznym, dostarczającym wciąż nowych rozwiązań.
Przedmiotem przeprowadzonych badań była realizacja idei podmiotowego traktowania rodziców dzieci uczęszczających do przedszkoli publicznych i niepublicznych opartych na koncepcji pedagogicznej ...M. Montessori. Ich celem było zdiagnozowanie aktualnej sytuacji dotyczącej współpracy przedszkola z rodzicami w wymiarze instrumentalnym i decyzyjnym oraz przepływu informacji. Problemem głównym stało się pytanie: W jaki sposób montessoriańskie przedszkola publiczne i niepubliczne realizują podmiotowe podejście we współpracy z rodzicami dzieci? Pytanie to zostało uszczegółowione o kwestię: oceny form i sposobów komunikowania się z rodzicami przez nauczycieli, możliwości współuczestnictwa decyzyjnego i instrumentalnego. W celu zebrania opinii rodziców zastosowano sondaż diagnostyczny z techniką ankiety. Badaniami objęto rodziców dzieci, które uczęszczały do przedszkola przynajmniej przez jeden rok, w czterech celowo wybranych placówkach wychowania przedszkolnego, realizujących koncepcję edukacyjną opracowaną przez M. Montessori. Wśród nich były dwie placówki niepubliczne i dwie publiczne z trzech miast: z Krakowa, Białegostoku i Tychów. Badania zostały przeprowadzone w roku szkolnym 2014/2015. Otrzymane wyniki wskazują, że w badanych przedszkolach realizowane są kryteria partycypacji rodziców w pracy placówek. Są oni informowani o koncepcji filozoficznej, pedagogicznej i organizacyjnej przedszkola. Pozytywnie ocenili przepływ informacji na temat rozwoju dzieci. Kwestia współdecydowania o pracy przedszkola jest regulowana statutem przedszkola. W niektórych sprawach nauczyciele powinni bardziej konsultować się z rodzicami oraz uświadamiać ich o swoich działaniach wychowawczych w celu wypracowania jednolitego oddziaływania na dziecko i budowania zaufania.
PDF