Kroz spisateljsku sudbinu Milice Jakovljević prelamaju se mene i promene kulturnog modela u srpskom društvu. Pre Drugog svetskog rata ona je novinarka i spisateljica popularnih romana. Odmah nakon ...Drugog svetskog rata njen rad je proglašen bezvrednim, buržoaskim, a sama spisateljica je umrla zaboravljena i u bedi. Veliki povratak Mir-Jam dešava se sa usponom nove socijalističke srednje klase sedamdesetih godina 20. veka kada se njeni romani masovno pojavljuju u popularnim izdanjima. Ovaj novi talas počeo je pozorišnom adaptacijom romana Borislava Mihajlovića Mihiza, koju je režirala Sofija »Soja« Jovanović. U ovoj postavci se sa nežnošću, ali i jasnom ironijskom distancom tretiraju melodramski likovi. Na početku 21. veka Zdravko Šotra stvara filmsku i televizijsku adaptaciju u kojoj nema distance prema melodrami, već joj se vraća patos čime je napravljen
puni krug: od melodrame kao načina kritičkog sagledavanja fenomena savremenog društva, preko zabranjivanja (građanske) melodrame, zatim povratka melodrami kroz ironiju, i na kraju, u 21. veku, idealizovanja dobrog, starog građanskog društva kroz melodramu koja se približava bajki.
Rad proučava kontekst i efekte adaptacije jednoga od ključnih tekstova hrvatskog književnog kanona, pastorale Dubravka Ivana Gundulića. Razmatra se status ovoga teksta u hrvatskoj kulturi i u ...hrvatskoj književnoj povjesnici. Također se, osim književnopovijesne i kulturnopovijesne sudbine teksta, analizira i društveni trenutak u kom je nastala adaptacija te kakav je sudnos između konkretnih povijesnih događaja i adaptacije. Prikazuju se strategije kojima je redatelj-adaptator u okvirima tada politički mogućega, diskretno komentirao tadašnji povijesni trenutak i na koji je način odigrao vrlo suptilnu »igru skrivača« s nositeljima političke i društvene moći.
Ovaj se rad bavi analizom prezimena njemačkoga podrijetla u Zagrebu i Zagrebačkoj županiji. Na temelju prikupljenog korpusa identificiraju se modeli ortografsko-fonološke prilagodbe, te pravilnosti i ...dosljednosti proučavane adaptacije, dok se izvorna, neprilagođena prezimena klasificiraju prema značenjskim kategorijama. Uspoređuje se prezimenski korpus Zagreba i Zagrebačke županije s korpusom prezimena njemačkoga podrijetla na području Osječko-baranjske županije. Također se ispituje zastupljenost i brojnost prezimena njemačkoga podrijetla u dvije istraživane hrvatske županije u odnosu na najčešća prezimena u Njemačkoj i Austriji.
Adaptation of locust wing stretch receptor firing in dynamic mode Alaburda, Aidas (Department of Biochemistry and Biophysics, Vilnius University, M. K. Čiurlionio 21 / 27, LT-03101 Vilnius, Lithuania); Kaminskas, Osvaldas (Department of Biochemistry and Biophysics, Vilnius University, M. K. Čiurlionio 21 / 27, LT-03101 Vilnius, Lithuania); Rukšėnas, Osvaldas (Department of Biochemistry and Biophysics, Vilnius University, M. K. Čiurlionio 21 / 27, LT-03101 Vilnius, Lithuania)
Lietuvos TSR aukštųjų mokyklų mokslo darbai. Biologija,
1/2009, Letnik:
55, Številka:
3
Journal Article
Recenzirano
Locust wing stretch receptor is known to exhibit firing frequency adaptation when the forewing is lifted to a constant position. However, during flight, the wing periodically moves and the receptor's ...response properties are in this dynamic mode unknown. We recorded extracellularly the response from the Locusta migratoria forewing stretch receptor while the wing was periodically lifted and found that the adaptation of the stretch receptor is expressed in a dynamic mode as well; however, this adaptation is weaker than in the static mode.
Yra žinoma, kad sparno vyrio tempimo receptoriaus signalas adaptuojasi, kai sparno padėtis yra stabili. Skrendant sparnas periodiškai juda, todėl svarbu sužinoti tempimo receptoriaus būklę tuo metu. Ekstraląsteliniu įrašymo metodu užregistravome signalą iš tempimo receptoriaus periodiškai judindami sparną. Nustatėme, kad sparnui judant veikimo potencialų dažnio adaptacija yra silpnesnė nei tuomet, kai sparnas yra pakeltas.
A bacterial model system (Pseudomonas putida DSM 50026) was used in this research to assess toxicity of the environmentally relevant concentrations of mercury species (MeHg and Hg(II)) that represent ...important pollutants of aquatic ecosystems at sites of industrial or mining activities. In addition to direct monitoring of bacterial growth, we also analyzed fatty acid profiles of exposed and non-exposed cultures to determine possible toxic effects manifested on membrane level. The results showed that exposure of P. putida to Hg(II) in concentrations of 0.2-200 μg/L did not have any significant effects on growth nor fatty acid composition of exposed bacterial culture. On the other hand, when bacteria were exposed to up to 1600-times lower concentrations of MeHg (0.12-12.5 μg/L), growth inhibition as well as significant changes in fatty acid composition were detected. Observed adaptive membrane changes due to MeHg exposure were similar to those associated with responses to organic solvents and some other membrane-disrupting compounds.
V raziskavi smo na bakterijskem modelu (Pseudomonas putida DSM 50026) analizirali strupenost okoljskih koncentracij anorganske (Hg(II)) in organske (MeHg) oblike živega srebra, ki predstavljata pomembna vira onesnaženja vodnih ekosistemov v bližini nekaterih industrijskih in rudarskih območij. Poleg neposrednega spremljanja bakterijske rasti smo analizirali tudi maščobnokislinske profile izpostavljenih bakterijskih kultur in jih primerjali s tistimi, ki živosrebrovima spojinama niso bili izpostavljeni. Rezultati so pokazali, da izpostavitev P. putida Hg(II) v koncentracijah med 0,2 in 200 μg/L ne inhibira rasti, niti ne vpliva na maščobnokislinsko sestavo bakterijskih membran. Nasprotno pa je izpostavitev celic do 1600-krat nižjim koncentracijam MeHg povzročila tako upočasnitev rasti kot tudi prilagoditvene spremembe na membranskem nivoju. Slednje so bile podobne kot tiste, opažene ob izpostavitvi bakterij organskim topilom in nekaterim drugim spojinam, ki motijo integriteto membran.
Radioterapija je temelj liječenja raka prostate. Radioterapija je zadnjih godina značajno napredovala što je
omogućilo njenu preciznost. Radioterapija zahtjeva točnu isporuku radioterapijske doze na ...tumor uz maksimalnu poštedu
okolnog zdravog tkiva. Konvencionalna radioterapija se bazira na slikama kompjuterizirane tomografije (CT) za sve faze
radioterapijskog procesa, iako su slike CT-a slabe rezolucije za prikaz mekih tkiva. Danas je naša sposobnost da još više
podižemo radioterapijsku dozu limitirana nedovoljnom jasnoćom CT slika. Magnetska rezonanca (MR) za razliku od CT-a
ima odličan kontrast za meka tkiva zdjelice te odlično oslikava prostatu i zdjelične strukture. Mnoge su prednosti uključenja
MR u radioterapijski proces raka prostate. MR omogućava pravu adaptivnu radioterapiju na osnovi MR slika uzetih prije,
tijekom i nakon radioterapije. Omogućuje eksalaciju doze na intraprostatičke tumorske strukture. Napredak tehnike je omogućio
integraciju snažnog magnetskog polja MR-a i visokoenergetskih X-zraka linearnog akceleratora u jedan jedinstveni
uređaj - MRI-linac. Dva su MR-linac komercijalna sustava dostupna na tržištu, a u svijetu ima instalirano preko 100 ovakvih
uređaja. U ovom preglednom članku razmatramo razvoj slikovnog vođenja u radioterapiji, trenutno stanje magnetom vođene
radioterapije raka prostate, kao i izazove u primjeni ove inovativne metode.
B chromosomes (Bs) are supernumerary to the standard set of chromosomes
characterized with dispensable nature. Studies on various species, showed
that they are not inert, with expression of their ...effects on different levels
from molecular to population level. One of the species from genus Apodemus
with B chromosomes, yellow-necked mouse Apodemus flavicollis, is widespread
in Palearctic. In order to determine effects of Bs, four populations of A.
flavicollis from localities in Serbia, differing in both topological and
ecological conditions, as well as frequency of Bs, were examined. Genotyping
was done by AFLP (Amplified Fragment Lenght Polymorphism) multiloci method,
and 14 primer combinations produced 471 marker. We detected significantly
different level of genetic diversity and differentiation between studied
populations. Greatest genetic diversity was detected for Fruška gora
population, settled in locality with optimal condition for this species. Band
based approach estimated greatest genetic differencies between individuals
with Bs, in comparison with individuals without Bs, on interpopulation as
well as intrapopulation level. Allele frequency based approach did not detect
difference between individuals with and without Bs, but it showed difference
in alelle frequencies between these two groupes. Partitioning of genetic
variability showed that majority of genetic variability is distributed on
interpopulation and individual level. Genetic differencies between
individuals with and without Bs were not detected. Spatial analysis of
molecular variance confirmed high level of genetic differentation based on
locality, while lack of correlation of genetic and geographic distances
showed that population are not differentiated due to spatial separation. In
this case, high level of genetic differentation detected between populations
could be explained by local adaptation. Total of twelve loci were
Rezime/Summary detected as loci under selection or close to loci under
selection. Three of these loci were detected in all populations, while
remaining nine were unique to either population with lower frequency (Fruška
gora) or populations with higher frequency of Bs (Tara, Devojački bunar and
Lisine). Considering the fact that population are settled on topologicaly and
ecologicaly different habitats, we assumed existance of different selection
preassures based on the optimality of habitat for this species. Analysis of
assosiation of environmental variables ecologicaly important for this species
with AFLP markers showed that the greatest number of associations was
detected for two variables that could influence population dynamics of A.
flavicollis, by affecting availability of preferred food and timing of
reproduction. Selection pressures imposed by duration of winter and summer
could represent main factors of Bs frequency variation at intrapopulation and
interpopulation level. Effect of Bs on genetic diversity and differentiation
was not detected in analyzed populations. Ecologically based selection led to
adaptation of populations to different habitats, directly acting on mechanism
of Bs transmission, favoring individuals with Bs in populations settled in
habitats suboptimal for this species. It is possible that epistatic or very
small additive effects of Bs are more effective in suboptimal environments,
but their epigenetic effects, like modification of the expression of certain
genes, could not be excluded either. In this case Bs can be considered as
adaptive, confirming heterotic model of B chromosomes maintenance in
populations from Serbia.
B hromozomi predstavljaju prekobrojne hromozome koji nisu neophodni za
normalan rast i razviće svojih nosilaca. Dosadašnja istraživanja, na
različitim vrstama, su pokazala da B hromozomi nisu inertni i da se njihovi
efekti u različitom stepenu manifestuju od molekularnog do populacionog
nivoa. Jedna od vrsta roda Apodemus, kod koje su prisutni B hromozomi, jeste
žutogrli miš Apodemus flavicollis, koja je rasprostranjena u Palearktiku. U
cilju utvrđivanja efekata B hromozoma analizirane su četiri populacije vrste
A.flavicollis sa različitom frekvencom B hromozoma, iz topološki i ekološki
različitih staništa iz Srbije. Genotipizacija je izvršena multilokusnom
metodom AFLP (Amplified Fragment Lenght Polymorphism) i primenom 14
prajmerskih kombinacija je dobijen ukupno 471 marker. Detektovane su značajne
razlike u genetičkom diverzitetu i diferenciranosti među analiziranim
populacijama A. flavicollis. Najveći genetički diverzitet je detektovan u
populaciji sa lokaliteta Fruška gora koji predstavlja optimalno stanište za
datu vrstu. Ispitivanje na nivou individua je pokazalo postojanje većih
genetičkih razlika između jedinki sa B hromozomima, nego između jedinki bez B
hromozoma, kako unutar populacija tako i između populacija. Razlika između
jedinki sa i bez B hromozoma nije detektovana ispitivanjem na nivou
populacija, ali je detektovana razlika u alelskim frekvencama između ove dve
grupe jedinki. Raščlanjivanje genetičke varijabilnosti na različitim
populacionim nivoima je pokazalo da je najveći deo genetičke varijabilnosti
raspoređen na interpopulacionom i individualnom nivou. Genetičke razlike
između jedinki sa i bez B hromozoma nisu detektovane. Visok nivo
diferencijacije populacije na osnovu lokaliteta je potvrđen prostornom
analizom molekularne varijanse, dok je nepostojanje korelisanosti genetičkih
i geografskih distanci pokazalo da nisu genetički diferencirane uprkos
udaljenosti. U ovom slučaju veliku genetičku Rezime/Summary diferenciranost
između ispitivanih populacija možemo da objasnimo postojanjem lokalnih
adaptacija. Ukupno dvanaest lokusa je detektovano kao mogući lokusi pod
delovanjem selekcije ili koji se nalaze blizu lokusa koji su pod delovanjem
selekcije. Tri lokusa su detektovana u svim populacijama, dok je ostalih
devet karakteristično ili za populaciju sa nižom (Fruška gora) ili za
populacije sa višom frekvencom B hromozoma (Tara, Devojački bunar i Lisine).
S obzirom na to da su jedinke iz topološki i ekološki različitih staništa,
pretpostavili smo da postoje različiti selekcioni pritisci u zavisnosti od
toga da li je stanište optimalno za vrstu ili ne. Testiranje uticaja
različitih sredinskih varijabli, koje su značajne za ovu vrstu, pokazalo je
da je najveći broj asocijacija AFLP lokusa i sredinskih varijabli detektovan
za dve varijable koje su bitne za populacionu dinamiku odnosno za dostupnost
hrane koju preferiraju i reprodukciju vrste A. flavicollis. Selekcioni
pritisci koje nameću dužina zime i leta bi mogli da predstavljaju glavni
mehanizam variranja frekvence B hromozoma kako unutar populacija, tako i
između populacija iz različitih staništa. U ispitivanim populacijama nije
potvrđen efekat B hromozoma na genetički diverzitet i diferenciranost
populacija. Pretpostavljamo da selekcija izazvana ekološkim faktorima dovodi
do adaptiranosti populacija na specifične uslove sredine i direktno delujući
na mehanizam transmisije B hromozoma favorizuje jedinke sa B hromozomima u
populacijama koje naseljavaju staništa koja nisu optimalna za datu vrstu.
Moguće je da su epistatički ili slabi aditivni efekti B hromozoma efikasniji
u neoptimalnim sredinama, mada se ne sme zanemariti i moguće postojanje
epigenetičkih procesa koji dovode do modifikacije u ekspresiji gena. U ovom
slučaju B hromozomi imaju adaptivnu ulogu čime se potvrđuje heterotični model
održavanja B hromozoma u populacijama iz Srbije.
U radu se raspravlja o problematici integracije i adaptacije anglizama u njemački jezik. Analiza je provedena na uzorku stručnih časopisa s područja hotelijerstva i turizma. Anglizmi se učestalo ...pojavljuju, a njihove pojave su klasificirane i analizirane na morfološkoj razini, razini tvorbe riječi te sintaktičkoj razini.
Zabrinjava odstupanje od njemačke norme u dubinskom kodu, što dovodi do deregulacije u jeziku i svrstava ga u ugrožene idiome. Stoga je naglašena je potreba međusobne suradnje stručnjaka s područja struke i jezikoslovaca da bi se izbjeglo nekritičko i nepotrebno lingvističko posuđivanje koje može imati dalekosežne posljedice po jezik.
Zemljopisno porijeklo najrasprostranjenijega povrća koje je Kristofor Kolumbo prenio na europsko tlo 1 jest sjevernoameričko, centralnoameričko i južnoameričko. Kontaktološka teorija potvrđuje ...jezično posuđivanje riječi (naziva botaničkih vrsta) uz preuzeti objekt. Tako su i nazivi Kolumbova povrća posuđenice u hrvatskome i ruskome jeziku. Usporedit ćemo u radu njihove nazive u dvama slavenskim jezicima, odrediti jesu li posuđenice kalkirane, utvrditi jezik koji je utjecao na kalkiranje, kao i to jesu li kalkirane sa slavenskim korijenom ili su adaptirane (i kako se to adaptiranje očituje na fonološkoj i morfološkoj razini).
U usporedbi s posuđenicama iz drugih europskih jezika, slavizmi su u talijanskom jeziku malobrojni te još uvijek nedovoljno istraženi. Cilj ovoga rada je zabilježiti slavizme u jednojezičnom rječniku ...talijanskog jezika, klasificirati ih prema semantičkom polju, gramatičkoj kategoriji, podrijetlu i vremenu ulaska te integriranosti u talijanskom jeziku. Pojmom slavizam označavamo integrirane i neintegrirane posuđenice koje su u talijanski jezik ušle iz raznih slavenskih jezika poput ruskog, hrvatskog, srpskog, slovenskog, češkog, poljskog, bosanskog, slovačkog, bugarskog i ukrajinskog, kao i njihove izvedenice te izvedenice nastale od slavenskih riječi. Korpus je ekscerpiran iz talijanskoga jednojezičnog rječnika Lo Zingarelli. Vocabolario della lingua italiana Nicole Zingarellija (ZIN). U korpusu prevladavaju imenice iz semantičkog polja vojne i političke terminologije, što je usko vezano uz činjenicu da je većina zabilježenih slavizama ruskog podrijetla. Riječ je o posuđenicama koje su u talijanski jezik ulazile uglavnom tijekom 19. i 20. stoljeća, a koje su se većinom ortografski, fonološki i/ili morfološki prilagodile sustavu jezika primatelja. Zabilježili smo i znatan broj alternacija oblika slavizama kod kojih često jedan integrirani oblik alternira s neintegriranim oblicima. Izvedenice nastale od slavizama malobrojne su, no zanimljive kao dokaz visokog stupnja integriranosti i produktivnosti dotičnih posuđenica.
PDF
